قدس آنلاین-گروه استان ها: وضعیت این دریاچه در سال گذشته به حدی بحرانی بود که در بین ۳۰ حوزه گردوغبار کشور رتبه نخست را به دست آورد .

درحالی‌که ماه‌های پایانی سال گذشته تمامی نمایندگان مردم در مجلس و هم‌چنین مسئولان محیط‌زیست در تلاش برای ستاندن حق این دریاچه برای نجات از مرگ حتمی داشتند رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست آب پاکی را بر روی دست همه ریخت و اعلام کرد:«بازگرداندن این دریاچه به حالت گذشته غیرممکن است»

سال گذشته دریاچه نمک قم در حالی آخرین نفس‌های خود را می‌کشید که بارش رحمت الهی باری دیگر حیات را در این دریاچه جاری ساخت.

دریاچه نمک در ناحیه شرقی استان قم و در حدفاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرارگرفته و بزرگ‌ترین دریاچه فصلی و فرا شور کشور است .

این دریاچه که در دهه‌های گذشته از طریق رودخانه‌های کرج، جاجرود، شور، قمرود و قره چای پرآب بوده است، طی چند سال گذشته با قطع حقابه ها، خشک‌سالی مستمر و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی بستر پیشروی آب‌های فرا شور در سفره‌های زیرزمینی به سمت دشت‌ها و نابودی پوشش گیاهی و اکوسیستم منطقه شد تا آن جا که سال گذشته به یکی از کانون‌های فعال القای ریز گردها در منطقه تبدیل‌شد.

دلایل خشکی دریاچه
برداشت آب  و نپرداختن «حقابه» دریاچه‌، به‌وسیله کشاورزی یا با زدن سد و تونل‌هایی که به‌زعم تصمیم‌گیرندگان بهترین راه برای توسعه ایران بوده‌ مهم‌ترین علت خشکی این دریاچه را رقم زد.

آزاد تیموری، استاد زیست‌شناسی دانشگاه شهید باهنر درباره مهم‏ترین علت خشک شدن دریاچه‌های نمک می‌گوید: علت‌های متعددی برای خشک شدن وجود دارد که این عوامل می‌توانند طبیعی یا حاصل فعالیت‌های مخرب انسانی در طول سالیان باشند.

 وی نبود برنامه‌ریزی‌های دقیق و بلندمدت  در خصوص تامین و هم چنین مصرف بی‌رویه آب را عامل اصلی نابودی این دریاچه عنوان می‌کند و می‌افزاید: اصرار بر روش‌های سنتی کشاورزی در بلندمدت سبب شده تا سهمی برای دریاچه‌ها قائل نباشیم.

وی عنوان می کند: با شروع و ادامه خشک‌سالی‌ها در سالیان اخیر، بازهم بدون برنامه‌ریزی شروع به برداشت بی‌رویه منابع آبی زیرسطحی کردیم و دریاچه‌های زیادی در کشور که از چشمه‌های موجود در بستر تأمین آب می‌شدند، با پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی این حق را از دریاچه‌ها گرفتیم که درنهایت راهی به‏جز خشک شدن دریاچه‌ها باقی نگذاشت و متأسفانه مسیر رودخانه‌های منتهی به دریاچه‌ها بعضاً منحرف‌ و مزید بر علت شد.

نیازمند برنامه‌ریزی

به گفته وزیر نیرو، استان قم با توجه به دغدغه‌هایی که در خصوص تأمین منابع آبی آن وجود دارد، باید طرح آمایش آب محور استان را انجام دهد؛ برای مدیریت مصرف باید اطلاعات درستی از منابع، مصارف و هزینه‌ها و چالش‌ها در دسترس باشد تا برنامه‌ها و تصمیمات درست اتخاذ شود.
گرچه هنوز مشخص نیست که حقا به دریاچه نمک قم از چه طریقی به آن بازگردانده می‌شود اما بنا بر گفته مهرداد کتال‌محسنی، کارشناس اداره محیط‌زیست استان تهران باید یک‌سوم از حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب‌های تحت‌الارضی که از مناطق کوهستانی و شهری تهران در سال سرازیر می‌شود، به‌عنوان حقابه محیط زیستی به سمت تالاب «بندعلیخان» و سایر دریاچه‌های جنوب تهران ازجمله دریاچه نمک قم سرازیر شود و آن‌ها را سیراب کند.

آب را گل نکنیم

‌در حالی که تا سال گذشته مسئولان کشور در خصوص بیابانی شدن استان قم و عواقب مخرب آن به طور مکرر هشدار می دادند اما در یک ماه گذشته دیگ خبری از این دغدغه شنیده نمی شود و بسیاری از دوستداران محیط زیست بر این باورند حال که طبیعت توانسته روز های عادی خود را بازیابد لذا حفظ این موقعیت الزامی است و این بار کوتاهی در بازگشت به شرایط سخت قابل قبول نیست.

معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان قم در همین رابطه با ابراز خرسندی از بارش‌های امسال و عبور از وضعیت بحرانی اظهار کرد:خوشبختانه دریاچه نمک به وضعیت دو دهه قبل خود بازگشته است و با بارندگی‌های اخیر، آبگیری خوبی داشته است.

سید احمد شفیعی با تاکید بر اینکه این حجم از آبگیری و وضعیت بهینه دریاچه نمک و تالاب‌های قم‌ باید حفظ شود اظهار کرد: چنانچه مدیریت لازم در مصرف آب و چاه‌های کشاورزی صورت نگیرد، بازگشت به شرایط بحرانی سال های گذشته دور از ذهن نیست.

وی تصریح کرد: بنابراین استفاده بی‌رویه از منابع آبی، با این تصور که امسال به‌اندازه کافی بارش وجود داشته است به‌هیچ‌وجه صحیح نیست.

شفیعی با اشاره به اینکه استان قم در انتهای حوزه آبخیز استان‌هایی همچون تهران، البرز و مرکزی قرارگرفته است، گفت: منابع آبی که در استان‌های بالادست برداشت می‌شود، بر تالاب‌ها و رودخانه‌های پایین‌دست ازجمله تالاب‌های استان قم تأثیر می‌گذارد و لذا حق دریاچه را نباید در طول سال نادیده گرفت.

وی ابراز کرد: به‌طورکلی تعداد ۷ تالاب در قم به ثبت رسیده که هرکدام از این‌ها به لحاظ جذب پرندگان مهاجر و یا در زمینه گردشگری، از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار هستند.

وی افزود: تالاب‌های حوض سلطان، تالاب بهشت معصومه و گنبد نمکی که دریاچه‌ای کوچک در ارتفاعات قم به شمار می‌رود، آبگیری خوبی داشته‌اند و هم‌اکنون وضعیت بهینه‌ای دارند.

وی عنوان کرد: بارش‌های اخیر که منجر به آبگیری تالاب‌های استان قم و وضعیت بهینه دریاچه نمک شده به این معنا نیست که آب به‌صورت بی‌رویه و یا حتی بیشتر از سال‌های گذشته مصرف شود، چراکه یک تالاب هرسال باید آبگیری مناسبی داشته باشد.

سوتیتر// استان قم با توجه به دغدغه‌هایی که در خصوص تأمین منابع آبی در آن وجود دارد، باید طرح آمایش آب محور استان را انجام دهد