قدس آنلاین-گروه استان ها: این رودخانه در سال‌های گذشته به دلیل تغییرات اقلیمی، خشک‌سالی‌های متوالی، تراکم جمعیت و برداشت‌های بی‌رویه به یک رودخانه فصلی تبدیل و در پایین‌دست به‌ویژه در فصل‌های گرم سال با خشکی مواجه شد.
وقتی‌که اصفهان در سال گذشته با خشک‌ترین سال خود در طی دهه اخیر مواجه شد و کشاورزان را مجبور کرد تا چندین بار دست به اعتراض بزنند بر این تصور که کشور آب زیادی دارد خط بطلان کشید.
در حال حاضر بسیاری از کشاورزان بر این باورند که دیگر مشکلی برای کمبود نیست و تمام کمبودها جبران شده و لذا خواهان افزایش کشت و تخصیص حق آبه بیشتری از طرف مسئولان هستند ولی واقعیت این است که باید با مدیریت منابع آبی این منابع را حفظ کرد و اجازه تکرار تجربه تلخ خشک‌سالی گذشته را سلب کرد.
متولیان امور کشاورزی و هم‌چنین آب در این رابطه اعتقاددارند اگر نتوانیم آب را مدیریت کنیم و تعادل مناسبی بین استحصال و مصرف داشته باشیم دوباره وضعیت تلخ گذشته تکرار خواهد شد.
مصرف بی رویه
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان بابیان این مثال که بسیاری از مردم و کشاورزان فکر می‌کنند که با آبگیری سد زاینده‌رود مشکل کم‌آبی حل‌شده است اظهار می‌کند: به دلیل خشک‌سالی حادث‌شده درگذشته بخشی از آب بارندگی‌های امسال صرف تغذیه آبخوان‌ها و چشمه‌ها شد و از همین رو درمجموع ۳۵ درصد آب بارش‌ها و روان آب‌ها وارد سد زاینده‌رود نشد.
آن‌قدر بخش کشاورزی و صنعت زیاده‌خواهی دارد که حتی ۱۷۰ میلیون مترمکعب سهم تالاب گاوخونی در سال‌های اخیر تخصیص نیافت و بیشتر به بخش کشاورزی داده شداسفندیار امینی بابیان اینکه متأسفانه در طی سال‌های گذشته سطح زیر کشت افزایش بی‌سابقه و بدون حساب‌وکتابی داشته است افزود: طبق آمار وزارت نیرو در سال ۱۳۹۳ تعداد سه هزار و ۴۷۲ نقطه برداشت آب در بالادست این سد شناسایی‌شده است که خود گواه بلعیدن حقابه محیط‌زیست است.
وی بابیان اینکه آمارهای منتشره سایر مدیرت ها در استان‌های مجاور نیز حکایت از برداشت بی‌رویه آب از این رودخانه دارد ادامه داد: به‌طور مثال بنا بر آمار مدیریت آبخیزداری منابع طبیعی استان اصفهان حدود ۷۰۰ بند و سد کوچک در بالادست سد در آبراهه‌ها و طبق آمار آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری تعداد ۲ هزار و ۵۵۰ طرح آبخیزداری انجام‌شده که ۳۵۰ طرح در سرشاخه‌های زاینده‌رود است.
وی با توضیح این موضوع که مخالفتی با طرح‌های آبخیزداری نداریم بیان کرد: اما احداث این طرح‌ها همگی موجب افزایش سطح زیر کشت و متقابلاً افزایش مصرف آب‌شده است.
وی بابیان اینکه یکی از دلایل عدم ورود آب به سد، وجود همین بندهاست افزود: طرح‌های آبخیزداری بیشترین ضربه را به بخش روان آب‌ها در کشور وارد کرده است.
وی ابراز کرد: به‌طور مثال در شهرستان لنجان هفت هزار و ۶۰۰ نقطه برداشت آب وجود دارد و بر اساس آمار سال ۹۰ حدود ۷ هزار و ۶۲۰ حلقه چاه در حریم رودخانه زاینده‌رود داریم که به این تعداد باید پمپاژهای سیار را افزود لذا دیگر چه انتظاری از آورد آب در این رودخانه داریم؟
وی یادآور می‌شود: حتی اگر طرح‌هایی مانند تونل بهشت‌آباد و سوم کوهرنگ تکمیل و بهره‌برداری شود بازهم برای پاسخگویی به نیازهای آبی منطقه فلات مرکزی با کمبود مواجه می‌شویم.
زیاده‌خواهی بخش کشاورزی و صنعت
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای اصفهان نیز بابیان اینکه توسعه اراضی کشاورزی و بی‌توجهی به الگوی کشت و هم‌چنین افزایش مصرفی مانند صنعت و آب آشامیدنی بر تشنگی زاینده‌رود دامن می‌زند.
ابراهیمی با اشاره به اینکه با چالش بزرگی در حوضه زاینده‌رود یعنی عدم تعادل بین منابع آبی و مصارف مواجهیم اظهار کرد: سال ۱۳۶۰ مجموع زمین‌های کشاورزی در بالادست رودخانه در اصفهان و چهارمحال و بختیاری ۳۰ هزار هکتار و الگوی کشت آن‌ها بیشتر زراعت بود.
وی ادامه داد: اما از آن سال تاکنون مجموع زمین‌های کشاورزی در بالادست سد زاینده‌رود در محدوده استان اصفهان به ۶۲ هزار و در چهارمحال و بختیاری به ۱۴ تا ۱۶ هزار هکتار رسید که جمع آن حدود ۸۰ هزار هکتار می‌شود.
ابراهیمی به مجموع برداشت‌های مستقیم صورت گرفته از روش‌های مختلف مانند پمپاژها و بندهای آبخیزداری اشاره و اضافه کرد: از طرفی در پایین‌دست، مصارف صنعت، کشاورزی و آب آشامیدنی شهرهای اصفهان و یزد راداریم.
وی بیان کرد: آن‌قدر بخش کشاورزی و صنعت زیاده‌خواهی دارد که حتی ۱۷۰ میلیون مترمکعب سهم تالاب گاوخونی در سال‌های اخیر تخصیص نیافت و بیشتر به بخش کشاورزی داده شد.
وی افزود: امسال با توجه به شرایط پیش‌آمده احتمال افزایش مهاجرت‌ها به اصفهان وجود دارد که نیاز آب آشامیدنی را نیز بیشتر خواهد کرد.
وی تنها راهکار برون‌رفت از این مشکلات را صرفه‌جویی، تغییر الگوی کشت، بازچرخانی آب در صنایع عنوان کرد و گفت: باید کمبود آب و استفاده بهینه آن را جدی گرفت.
وی با تأکید بر مدیریت آب نیز افزود: به‌طور مثال فروردین امسال حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب آب مدیریت نشده از خوزستان به خلیج‌فارس ریخت که اگر برای کنترل آن از قبل برنامه‌ریزی‌شده بود می‌توانست آب ۱۰ سال فلات مرکزی را تأمین کند.
نظر شما