وﻗﺘﻲ افراد ﺑﻪ ﺳﻨﻲ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ در آن اﺣﺘﻤﺎل ازدواج وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻴﺰان ﺗﺠﺮد ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺎﺑﺪ، ﺑﻪ آن ﺳﻦ، ﺳﻦ ﺗﺠﺮد ﻗﻄﻌﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‌ﺷﻮد. اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﺮف ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ازدواج نمیﻛﻨﻨﺪ . اﻳﻦ ﺳﻦ ﺑﺮای زﻧﺎن ﺣﺪود 45 ﺳﺎﻟﮕﻲ و ﺑﺮای ﻣﺮدان ﺣﺪود 50 ﺳﺎﻟﮕﻲ است. به طور کلی زمانی که سن افراد افزایش می‌یابد، با کاهش ریسک پذیری و افزایش انتظارات از طرف مقابل، رغبت خود را به مقوله ازدواج از دست می‏دهند. آنان هرچه بیشتر پا به سن می‏گذارند به مجرد ماندن عادت کرده و به این نوع از سبک زندگی خو می‏گیرند. براساس بررسی‌های مرکز آمار ایران، تجرد قطعی در سال ۱۳۷۵ برای مردان حدود ۱/۱ درصد و برای زنان 2/1 درصد بوده است. روند افزایشی تجرد قطعی در زنان خیلی بیشتر از مردان بوده به طوری که در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ این شاخص برای مردان حدود دو برابر شده اما برای زنان بیش از سه برابر بوده است. با تغییرات رخ ‌داده در سال‌های اخیر، آمار تجرد قطعی زنان در محدوده سنی 45 تا 49 سال به حدود 4 درصد و برای مردان در همین محدوده سنی به حدود 7/2 درصد رسیده است.

تجرد قطعی و ازدواج سفید، پیامد رفع نشدن موانع ازدواج

متخصصان پیامدهای منفی بسیاری برای مجرد ماندن در سنین بالا ذکر می‏کنند که شدت این پیامدها و آسیب‏ها برای زنان بیشتر از مردان است. یکی از مهم‌ترین این آسیب‏ها، افزایش پدیده «ازدواج سفید» است. چگونگی شیوع این پدیده در اثر افزایش سن ازدواج و تجرد، نیاز به توضیح چند مرحله دارد.

پرده نخست: ازدواج سفید به نوعی رابطه همسرانه بدون ثبت رسمی گفته می‏شود و به دلیل کم خرج بودن و نبود تعهد بین طرفین به عنوان جایگزینی زودگذر برای ازدواج، مورد اقبال بعضی از افراد قرار گرفته است. پژوهشگران از نگران‌کننده بودن شیوع این سبک زندگی و شیوه‏ ارضای جنسی خبر می‏دهند. تجربه تاریخی کشورهای غربی نشان می‏دهد شیوع ازدواج سفید و کاهش تمایل به ازدواج، تأثیرات بارزی بر نهاد خانواده گذاشته و بنیان‏های آن را متزلزل می‏سازد.

پرده دوم: در مباحث جمعیتی مسئله‏ای به عنوان «مضیقه ازدواج» مطرح است. به این معنا که هر زمان در جامعه‌ای، باروری کاهش پیدا کند یا افزایش یابد، پس از یک دوره 20-15 ساله، برای گروهی از جمعیت که تعداد بیشتری را تشکیل می‌دهند مضیقه ازدواج پیش می‌آید. تعداد دختران دهه 60 از پسران دهه 50 بیشتر است و به دلیل برنامه‏های کنترل جمعیت دهه 70 ایران، برای دختران دهه 60 مضیقه ازدواج پیش آمده است. در این شرایط  دخترانی که جوان‌تر هستند فرصت بیشتری برای ازدواج دارند اما فرصت ازدواج برای دخترانی که سن بیشتری دارند کمتر می‏شود. امروزه دخترانی که متولد دهه 60 هستند، دهه سوم زندگی‏شان را می‏گذرانند و این در حالی است که شتاب ازدواج آنان در مقایسه با مردان این گروه سنی پایین‏تر است. در سال 1395 تعداد دختران مجرد 40 سال به بالا 426 هزار نفر بوده است. یعنی نزدیک به نیم میلیون نفر! عدم تمایل مردان به ازدواج با این افراد، اصلی‌ترین مشکل در ازدواج آن‏هاست.

پرده سوم: در شرایطی که مشکلات اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی عرصه را برای ازدواج جوانان تنگ کرده و از طرفی میل به برطرف کردن نیاز جنسی در آنان زنده است، ازدواج سفید و روابط خارج از عرف به عنوان جایگزینی کم دردسر برای ازدواج در میان جوانان شیوع می‌یابد و ازدواج به کاری پردردسر و محدود کننده تبدیل می‏شود. بدون شک آسیب‏های پدیده‏ای مانند ازدواج سفید بر همگان مشهود است و جدی‌ترین آسیب نیز در این رابطه‏ها به زنان می‏رسد. با توجه به تجربه‏های موجود در این موضوع، باید به صورت جدی با فراگیر شدن آن مقابله شود. مؤثرترین راه مبارزه با این پدیده، برطرف کردن موانع اقتصادی، فرهنگی، قانونی و... در زمینه ازدواج است.

شرایط مختلفی دست به دست هم داده‏اند تا سن ازدواج بالا رود و به تبع آن تجرد قطعی افزایش یابد. در این میان برخی از نمایندگان مجلس و فعالان اجتماعی با مطرح کردن «طرح افزایش حداقل سن ازدواج» و کودک انگاری نوجوانان بالغ، آگاهانه یا ناآگاهانه در حال دامن زدن به روند افزایش سن ازدواج در ایران هستند. بسیاری از کارشناسان مسائل خانواده معتقدند که با بالا رفتن سن ازدواج، شانس ازدواج جوانان بویژه دختران محدودتر می‌شود. آنان بر این باورند افزایش حداقل سن قانونی ازدواج سبب افزایش میانگین سن ازدواج خواهد شد و پیامدهای آن، چنان که بخشی از آن در بالا آورده شد گریبان خانواده‏های ایرانی را خواهد گرفت.

انتهای پیام/