طیبه طبسی نویسنده کتاب «علمای جبل عامل و تثبیت تشیع در ایران»/

پیشینه شــیعیان جبل عامل به زمان تبعید ابــوذر غفــاری در دوران خلافت عثمان برمیگردد. ابوذر از فرصت تبعید به شام استفاده کرده و شــروع به تبلیغ مقام امیرالمومنین (ع) میکند و هنوز هم در لبنان (بخشــی از شــام آن روز) جایگاه‌هایــی که ابوذر آرا و مطالب خود را بیان کرده اســت، وجــود دارد و مردم آنها را زیارت می‌کنند.

از قرن چهار به بعد تعداد شیعیان جبل عامــل افزایش زیادی پیدا کــرد. خاندان مختلف شیعی قدیمی وجود دارد که فقاهت در آنها نسل به نسل جریان داشت اما با ظهور شیخ محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی، معروف به «شــهید اول» جبل عامل رونق علمی پیدا کرد و سنگ بنای حوزه جبل عامل گذاشته شد و بتدریج یکی از بزرگترین حوزه‌های علمیه شیعه شــد.

 محمدبن مکی از دانش‌آموختگان حوزه حله بود و به همین سبب، مؤلفان تاریخ فقه، حوزه جبل عامل را استمرار حوزه حله می‌دانند.

 این حوزه تا اواخر قرن دوازدهم، بزرگترین حوزه علمیه شیعی شناخته میشد و عالمان، فقیهان و محدثان ناموری از آن برخاســتند. شمار بسیار زیاد عالمان منطقه جبل عامل و پویایی علمی آنان موجب توجه تاریخ‌نگاران و محققان شده است و با تلاش و مجاهدت علمای جبل عامل، حوزه‌های علمیه آن منطقه نظام‌مند شد.

علمای جبل عامل پس از مهاجرت به ایران در شــکل‌گیری حوزه علمیه اصفهان نقش زیادی داشتند. شیخ بهایی در کنار مســجد جامع اصفهان مدرسه جامع بنا کرد. تعداد زیادی از علمای جبل عامل در مشهد نیز ساکن شــدند و به فعالیت علمی پرداختند.

 شیخ حر عاملی در اوج فعالیت‌های علمی خود به مشهد آمد، سالیان طولانی در آنجا بوده و تألیفات زیادی نیز داشت. تصوف زدایی، نشر حدیث اهل بیت (ع)، رسیدگی به بقاع متبرکه، برپایی مراسم مذهبی، تألیف رساله‌های علمی، پاسخ به شبهات، اهتمام به ترجمه آثار شــیعی به زبان فارســی، مســائل مربوط به خمس و زکات و دریافت آن توسط فقیه، پرورش شاگردان بسیار، مناظره‌های متعدد با پیروان ادیــان و مذاهب مختلف همه پایه‌ریزی‌های علمی و عقیدتی اســت که توسط علمای جبل عامل انجام شد.