فرهاد بیضایی / کارشناس مسکن

هر چند پویش هایی نظیر «صاحبخانه خوب» یک حرکت اجتماعی پسندیده محسوب می شود ولی وقتی فاقد بستر اقتصادی است، نباید انتظار داشته باشیم بتواند رفتارهای اقتصادی جامعه موجرین را که عمدتاً نگاه سرمایه ای به مسکن دارند، اصلاح کند.

موجران کسانی هســتند که معمولاً با خریداری واحد اضافی دنبال منبع درآمدی برای کمک هزینه زندگی شان هستند؛ بنابراین وقتی نرخ تورم افزایش می یابد، آن ها تمایل دارند برای تأمین هزینه های زندگی خود اجاره بها را افزایش دهند. در مقابل این منفعت اقتصادی، به نظر می رسد انگیزه اجتماعی که در قالب پویش یاد شده ایجاد شده است، چندان کارایی ندارد. با نگاهی به قوانین موجود شاهد هستیم همه آن ها به نفع موجران تنظیم شده است.

در سال 76 قانون حمایت از موجران را تصویب کردیم تا آن ها بتوانند بسرعت برای مستأجرانشــان حکم تخلیه بگیرند و اثاثیه آن ها را بیرون بریزند. در حال حاضر که شــرایط اقتصادی وخیم تر شده، این استیصال مستأجرها در برابر مالکان واحدهای مسکونی، خودش را بیشتر از قبل نشان می دهد. بررسی سرشماری های هرساله نشان می دهد در حالی که هرسال درصد اجاره نشینی افزایش پیدا می کند، میزان تقاضاهای سرمایه ای نیز افزایش پیدا کرده و در عین حال درصد افرادی که دارای مسکن ملکی هستند کاهش پیدا کرده ، این بدان معناست که با وجود ساخت مسکن در کشور، این واحدها به دست گروه هدف اصلی که تقاضای مصرفی دارد، نرسیده است و نصیب کسانی شده که دارای ملک بوده و این واحدها را به عنوان املاک دوم و سوم خود خریداری کرده اند. با تفاسیری که گفته شد، تا وقتی که سیاست های مسکن را تغییر ندهیم نباید انتظار داشته باشیم که این اتفاق نیکو در فضای مجازی، برای داغ کردن هشتک صاحبخانه خوب بتواند رفتارهای اقتصادی را اصلاح کند.

دولت سیاست مشخص و مدون برای حمایت از کسانی که فاقد مسکن هستند ندارد ومسیرها را هم اشتباه می رود. مثلاً اکنون نزدیک به 6 سال از برنامه ریزی اقتصادی دولت در حوزه مسکن می گذرد ومدام بر این اصرار می کند که مردم از طریق وام صاحبخانه شوند درصورتی که وزارت راه و شهرسازی در طرح جامع مسکن تأکید دارد 70 درصد قیمت مسکن مربوط به «پول زمین» است.

پس چرا دولت این زمین را در اختیار مردم نمی گذارد؟ اگر دولت، زمین را به صورت رایگان به مردم واگذار کند، آن ها می توانند با آورده رهن خودشان و در صورت ضرورت همان مقدار وام از سوی دولت خانه دار شوند. مسئله واگذاری زمین در قانون مصوب سال 78 در بحث حمایت از تولید و عرضه مســکن و حساب صد امام (ره) نیز هم درج شده که دولت وظیفه دارد آن را انجام بدهد.

اگر دولت به تکالیف خودش عمل کند و فقط در حوزه زمین برنامه ریزی مدونی داشته باشد، مسکن از یک کالای سرمایه ای غیرقابل دسترس به یک کالای مصرفی قابل دسترس تبدیل خواهد شد.