دومین نشست شبکه مربیان تربیتی دختران مشهد با عنوان «یک دانه تا آسمان» پنجشنبه گذشته در مجتمع دانشجویی امام رضا(ع) برگزار شد و خانم دکتر فرشته روح‌افزا در سخنانی، تربیت صحیح دختران را سبب نجات جامعه و نورانی شدن آن دانست. گزیده‌ای از صحبت‌های این پژوهشگر حوزه زنان و خانواده را در ادامه می‌خوانید.

تربیت به معنای تقویت روح انسان است

از دیدگاه اسلام، تربیت انسان پیش از دوران جنینی آغاز می‌شود و تا دم مرگ ادامه دارد؛ توبه به همین معناست؛ توبه یعنی تغییر رفتار و تغییر فکر و تا جایی که انسان می‌تواند توبه کند، قابل تربیت است. حتی پس از مرگ نیز این تربیت ادامه دارد؛ در روایات آمده که گروه‌های مختلف افراد پس از مرگ، تحت تعلیم معصومین قرار می‌گیرند تا با تحمل فشار تربیت، انسان‌ها به بهشت برسند؛ در بهشت هم این تربیت به پایان نمی‌رسد بلکه افراد در همجواری با اهل بیت(ع)، در معرض درس و تربیت آن‌ها قرار می‌گیرند و مراحل رشد را طی می‌کنند؛ پس تربیت به معنای رشد و قوی شدن روح انسان همچنان ادامه دارد با این نکته که مقطع دنیا مؤثرترین مقطع تربیتی ماست. نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که تربیت فقط به معنای یکسری رفتار ظاهری نیست بلکه تربیت، آموخته کردن روح و نفس به پاکی‌هاست؛ تربیت یعنی اینکه انسان بتواند حریف نفسش شود و در مواقع بحران (روحی و مادی) تصمیم‌های صحیح بگیرد. شهید مطهری معتقد است اینکه گذشتگان در تربیت ما مؤثر بوده‌اند حرفی نیست اما پس از بلوغ، تربیت انسان دست خودش است و این خیلی مهم است.

تربیت کردن نیاز به الگو دارد

نخستین قدم برای تربیت خود، فرزند یا شاگرد این است که اراده را تقویت کنیم؛ اگر متربی نفهمد که خودش را می‌تواند نجات دهد مانند کوری است که سرانجام سقوط می‌کند؛ حتی اگر بهترین‌ها در اختیارش باشد؛ از این رو باید اول ابزار در دست متربی قرار گیرد مثل سفالگری که می‌خواهد سفالگری را به شاگردش یاد دهد و گِل را در اختیار او قرار می‌دهد. سپس باید به این برسیم که من او را تربیت نمی‌کنم بلکه او مربی دارد؛ رب دارد و او رب‌العالمین است؛ اوست که مربی همه ماست و ابزار تربیت را از روز نخست خلقت برای ما آماده کرده است؛ خداوند 124هزار پیامبر را فرستاد و پس از هر پیامبر یاران نزدیکش کار او را ادامه دادند. نکته سوم این است که وقتی فرصت تحقیق نداریم، باید مقلد باشیم؛ باید تقلید کردن را به متربی یاد بدهیم؛ و اینکه چه چیزی را تقلید کنیم و از چه کسی، بسیار مهم است؛ و درستی آن را عقل و اراده تشخیص می‌دهد. تربیت کردن نیاز به یک الگو دارد و پیامبر و اولیای الهی بهترین الگو هستند. نکته دیگر اینکه مربی اول باید خودش را تربیت کند: «ذات نایافته از هستی بخش؛ چون تواند که بود هستی بخش».

انسان بی‌هویت برای دیده شدن دست به هر کاری می‌زند

مهم‌ترین کار در تربیت دختران، هویت‌بخشی به آنان است؛ اگر کسی بی‌هویت شد، نه اراده دارد، نه عقل و نه رب؛ مثل آدمک خیمه ‌شب‌بازی می‌شود در دست دیگران. انسان بی‌هویت برای دیده شدن توسط هر کسی دست به هر کاری می‌زند. هویت دختران شعیب را در آیه 25 سوره قصص ببینید؛ خداوند آن‌ها را تقدیس می‌کند به خاطر این هویت زیبای حیامدارانه. اگر می‌خواهیم تربیت تأثیر داشته باشد، باید از کودکی هویت‌بخشی کنیم. اگر زن بی‌هویت شود جامعه بی‌هویت می‌شود. امام خمینی(ره) می‌فرماید که زن انسان‌ساز است و قرآن هم انسان‌ساز است؛ ببینید زن در ردیف کلام الهی قرار گرفته است. دختر برای هویت‌دار شدن از کودکی توجه می‌خواهد؛ این همه روایت داریم که به دخترت بیشتر محبت کن و اگر کادو می‌خری اول به دخترت بده؛ همه در راستای این هویت‌سازی و سیراب شدن دختر در داخل منزل است؛ بیشتر این محبت هم باید از طرف پدر و برادر باشد؛ البته باید مراقب افراط و تفریط‌ها هم بود. باید به دختر یاد داد که برای خودش عزت قائل شود؛ باید طوری رفتار کند که برایش احترام قائل شوند نه اینکه تبدیل به ابزار شود. حضرت زهرا(س) در روایتی فرموده‌اند که خوشا به حال زنی که مردی او را نبیند و او نیز مردی را نبیند؛ این به معنای پرده‌نشینی زن نیست؛ همان طور که خودشان پرده‌نشین نبودند و در اجتماع، مسجد و... حضور داشتند؛ منظور این است که زن باید آن‌قدر باوقار و باحیا در جامعه حضور پیدا کند که هیچ مردی به نظرش نیاید و آن‌قدر درست ارتباط برقرار کند که گویی مردی نیز او را نمی‌بیند؛ وقتی هم که لازم نباشد حضور پیدا نمی‌کند.

دختر باید از مجاری محبت صحیح سیراب شود

هویت‌بخشی باید تحت تعلیم رب‌العالمین انجام شود؛ و چقدر زیبا خداوند این هویت را به انسان داده که ای انسان تو بنده منی! قرآن را ببینید که چطور حضرت مریم(ع) را در لحظات سختی که آرزو می‌کند کاش به دنیا نیامده بود، دلداری می‌دهد و روح پاک او را نوازش می‌دهد و برایش خرما می‌ریزد و او را برای همه مؤمنین، چه مرد و چه زن، الگو قرار می‌دهد؛ چرا اینقدر اهمیت؟ چون هویت‌بخشی با مادر است؛ چون فرزند در بطن مادر با فکر و غذای مادر تغذیه می-شود و مادری که تهی و بی‌هویت است، دیگر مادر نیست. دختر باید از مجاری محبت صحیح سیراب شود تا بتواند مادر شود و محبت کند و هویت‌سازی و انسان‌سازی کند. مردهای جامعه ما باید یاد بگیرند به همسر و دخترانشان محبت کنند؛ مربی امور تربیتی باید به دختر در مدرسه هویت و شخصیت بدهد؛ باید به معلم‌ها، جامعه و خانواده یاد بدهد که به دخترها محبت کنند؛ باید به دختر یاد بدهد که از جلو نگاه نامحرم کنار برود. وقتی فکر، اندیشه و رفتار دختر و زن پاک شد، خود به‌ خود نورافشانی می‌کند؛ خودش می‌شود مشکات و جامعه نجات پیدا می‌کند و زمینه ظهور فراهم می‌شود.

انتهای پیام/