جواد صبوحی/

حج، هجرتی است بزرگ؛ میدان گسترده خودسازی است. مظهری است برای تهی ساختن خود از غیر خدا.

این مفهوم بویژه وقتی با سعی میان سادگی همراه گردد، ره توشه‌ای می‌شود برای آنکه به تمنای دیدن رُخ یار، عزیمتی گران کرده است.

سفر حج برای آن‌ها که رنج سال‌ها انتظار را به شوق وصل و اشتیاق طواف حلقه یکرنگی به جان خریده‌اند، فرصت ارزشمندی است برای جوشش در زمزم زلال معرفت و پاک شدن از هر آنچه غیر اوست.

حج در تفکر مسافری این چنینی چیزی بیش از تفرج مدام و بازارگردی است چه آنکه در این صورت آن را به بهای گران در ازای اندک پشیزی معامله کرده است.

رهبر انقلاب اسلامی بارها ضمن ترسیم ضرورت‌ها و بایسته‌های اخلاق در مناسک حج و التزام آن بویژه برای حجاج ایرانی، از وجود برخی از حواشی این سفر انتقاد کرده‌اند.

ایشان در یکی از دیدارهای خود با کارگزاران حج می‌فرمایند: «از جمله غفلت‌های احتمالی در حج، یکی این است که کسانی به جای شرکت در نمازهای جماعت، به جای طواف مستحبی، به جای حضور در فضای معطر مسجدالحرام یا مسجدالنبی سراغ زرق و برق‌های بی‌ارزش و پوچ و بازارها و مغازه‌ها بروند، برای اینکه جیب دولت‌های بیگانه لاابالی نسبت به منافع مسلمین را پُر کنند؛ جیب کارگر و سرمایه‌دارِ آن‌ها را با پول ایرانی و با ثروت ملی‌شان پُر کنند. به جای شرکت در نمازجماعت، به بازارگردی و دکان گردی بروند و اجناس را تماشا کنند. انسان متأسف می‌شود وقتی بشنود هنگامی که جمعیتِ باشکوه در مسجدالحرام یا مسجدالنبی مشغول اقامه جماعتند یا به اقامه جماعت می‌شتابند، تعداد معدودی حاجیِ ایرانی - یا مرد یا زن - سراغ بازارها بروند؛ کیسه‌ها را زیر بغل بگیرند و اجناسی را که در شهر خودشان گاهی ارزان‌تر و بهتر از آنجا می‌توانند پیدا کنند، بگیرند بیایند».

براساس آمارهای منتشر شده، میزان درآمد از حج هر سال حدود ۱۲ میلیارد دلار است و متأسفانه تا پیش از این و البته تا پیش از افزایش نرخ ارز در کشور، سهم زائران ایرانی در پر شدن جیب سرمایه‌داران سعودی کم نبوده است.

اما در حال حاضر هزینه‌های ثابت حج تمتع برای هر نفر بین ۳۱۰۰ تا ۳۳۰۰ دلار و قیمت ارزی سفر حج ۹۸، مبلغی در حدود ۲۱ تا ۲۳ میلیون تومان می‌شود . این در حالی است که قیمت حج در سال ۹۷ از حدود ١٣ میلیون و ٥٠٠ هزار تومان تا حدود ١٨ میلیون و ٥٠٠ هزار تومان بود.

اما جدا از این هزینه‌ها، بانک مرکزی به هر زائر ۲۰۰ دلار با نرخ ۱۲ هزار و 790 تومانی اختصاص داده است. هزینه مورد نیاز برای خرید سوغات و… هر زائر ایرانی برای حضور در مراسم حج در سال‌های گذشته ۵۰۰ تا 1000 دلار برآورد می‌شد. تا پیش از سال ۹۷، نرخ ارز در زمان حج کمتر از 4000 تومان بود و به همین خاطر ۵۰۰ دلار کمتر از ۲ میلیون تومان آب می‌خورد. اما حالا با افزایش نرخ ارز هر زائر برای دریافت ۲۰۰ دلار، ۲ میلیون و ۵۵۸ هزار تومان می‌پردازد. امسال ۸۶ هزار ایرانی به حج اعزام می‌شوند. اگر آن‌ها حداقل همین ۲۰۰ دلار ارز را تهیه و در عربستان صرف خرید سوغات و… کنند، ۲۱۹ میلیارد و ۸۸۰ هزار میلیون تومان ارز در عربستان صرف شده است.

آن هم در شرایطی که سفره خالی کارگران واحدهای تولیدی ایرانی را باید غیرت هموطنی پر کند که رضایت خدا را جز در رضایت و آسایش خلق او نمی‌بیند.

آری حج یعنی استشمام عطر خوش این رضایت و دیدن و طواف کعبه‌ای که جای تمنای محرومان را می‌توان در آن جست.