مصطفی فاروئی فیروزی/

 اگر آن طور که برخی مدعی اند، آمریکا به برجام بازگردد، چه می شود؟ بازگشت آمریکا به برجام بدون اینکه از تحریم های یکجانبه خود دســت بکشد، حداقل دو اثر مهم بر سیاست داخلی ایران و همچنین سیاســت بین الملل خواهد گذاشت.

 در ایران، اگر آمریکایی ها مثل گذشــته در زمان مناسب (مثلاً چند ماه مانده به انتخابات 1400 ( به برجام بازگردند، با ادعای رســانه های داخلی مبنی بر اینکه «ما آمریکایی ها را سر عقل آوردیم» و ســخنانی از این دست، شــاید شاهد پیروزی رئیس جمهــور جدید ایران بــا لهجه آمریکایی باشند.

با این اقدام، حامیان قدیمی برجام هم که این ســال ها به علت آشفتگی اقتصادی و خروج آمریکا از برجام، روزه سکوت گرفته بودند، دوباره به سمت میکروفن ها بازخواهند گشت. در ضمن با باز شدنِ دریچه مذاکره در موضوعات دیگر که از بندهای برجام اســت، در عمل ایران را تحت فشارهای جدید قرار خواهند داد.

 ایــن بار هم پس از انتخابات ریاســت جمهوری آمریکا، این کشور برای استفاده از کارت برجام و تأثیر بر شرایط سیاسی داخلی ایران، دو سال زمان دارد. ضمن اینکه به دلیل تأثیر مثبت این اقدام در رویکرد رأی دهندگان ضدجنگ، شاید این اقدام زودتر از انتخابات انجام شود.

دوگانه ترامپ مهربان و بولتون جنگ طلب برای ایجاد بستر بازگشت به برجام، در حال پایه گذاری است.

 همچنین واکنش برنامه ریزی شــده و غیرقابل بازگشــت ایران، از افزایش حجم آب سنگین و میزان اورانیوم غنی شده تا گام هفتم که خروج کامل از معاهده منع گســترش اعلام شده، همه جهان را برای بازگشت آمریکا به برجام به تکاپو خواهد انداخت و ممکن است آن را جلو بیندازد.

 اثری که بازگشــت آمریکا به برجام در سیاست بین الملل ایجاد خواهد کرد، از جنســی متفاوت است. برخلاف تصور، بازگشت آمریکا بشدت به اعتبار آن ها خواهد افزود و مورد اســتقبال همه طرف های موجود در برجام (حتی ما) قرار خواهد گرفت.

 چراغ ســبز مذاکــره در موضوعات مورد علاقه آمریکا نیز در صورت بازگشــت به برجام توسط برخی مســئولان ایران، داده شده است.  اما جذاب ترین عامل بازگشــت آمریکا به برجام مســئله دیگری است که بســادگی نمی تواند از آن چشم پوشی کند. بازگشت به برجام به آن ها امکان استفاده از مکانیسم ماشه را می دهد.

کافی است 75 روز مانده به تاریخ به رسمیت شناختن فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران موسوم به بند غروب، زمان داشــته باشند. آن ها می توانند مطابق بند 37 توافق، مکانیسم بازگشت خودکار را به جریان بیندازند و تمامی تحریم های بین المللی پیش از برجام را به صورت رسمی و قانونی احیا کننــد و برجام را نه تنها پاره کنند، بلکه آن را از دستور کار تمامی طرف های برجام خارج کنند.

در این حالت نه از قطعنامه 2331 کاری ساخته است و نه اینستکس و موارد مشابه معنی خواهد داشت.  تنها راهی که جلوی مکانیسم بازگشت خودکار معروف به مکانیسم ماشه را می گیرد، این است که شورای امنیت سازمان ملل متحد به عدم بازگشت آن رأی بدهد؛ اما در این حالت هم ایالات متحده می تواند، آن قطعنامه را وتو کند.

 استفاده از این حق قانونی مندرج در متن برجام یعنی حــق نابودی برجام آن هــم به تنهایی و بدون نیاز به اجمــاع، در یک توافق جهانی، این پیام را به همه بازیگران جهانی نهیب می زند که قانون، گفت وگو و ساختارهای بین المللی تا زمانی می توانند شما را به اهداف و آرزوهایتان برسانند که آمریکا بخواهد.

 آن ها هرگز حق غنی ســازی و فعالیت هسته ای ایران را مطابق قطعنامه های شــورای امنیــت و به صورت قانونــی نخواهند پذیرفت. آمریکا از ابتدا با اســتفاده از مکانیسم ماشه، برجام را نابود نکرد و تنها از آن خارج شــد؛ چرا که به تعهدات برجامی ایران نیاز داشت و با حفظ این تعهدات توانست منافع متعددی از جمله مواردی که در این مجال گفته شــد را به دســت آورد.

حال نتایجِ بازگشت بدون هزینــه و با منت به میز برجــام، بلند کردن چماق ایران هسته ای برای دوشیدن گاوهای منطقه و سپس امکان نابودی برجام در وقت مناسب را به آن اضافه کنید. نتیجه مشخص اســت. یک بازی از پیش برده، آن هم با زجر دادن کامل تمام حریفان.