اعظم طیرانی/

ولع، عطش و یا کنجکاوی غیرقابل وصف کاربران جوانی که می‌خواهند چهره پیر شده‌شان را در قاب و آینه یک نرم‌افزار ببینند، چالشی فراگیر است که پس از چندی برای برخی دستمایه طنز و برای عده‌ای دیگر بساط غم و افسردگی را فراهم می‌کند. مثل خیلی از موضوعات به ظاهر ساده دیگر اجتماعی نمی‌توان و نباید از کنار چرایی همه گیر شدن «Face App» گذشت.

عده‌ای معتقدند در پس این نرم‌افزار اهداف سودجویانه‌ای وجود دارد و امکان جاسوسی و بهره‌گیری از آن را برای بیگ‌ دیتا متصور شده‌اند اما برخی هم آن را موجی تازه می‌دانند که پس از چندی فروکش خواهد کرد.

شاید چرایی همه گیر شدن این سرگرمی، آن باشد که چون پیری را  دور از خود می‌دانیم، دوست داریم زودتر آن را تجربه یا آنکه گمان می‌کنیم ممکن است هرگز پیر شدنمان را نبینیم.

اگر تنها حُسن این چالش قدر دانستن همین سال‌های «توانستن» باشد، چالش مفیدی است یا اینکه در دوران پیری مدام تکه کلام«کجایی جوانی که یادت بخیر» را تکرار نکنیم و از همین امروز از فرصت‌های پیش رویمان بدرستی استفاده کنیم.

•اخطار استفاده از تصاویر کاربران

مصطفی اقلیما، پدر مددکاری اجتماعی ایران نظری متفاوت دارد. وی معتقد است استفاده از این نرم‌افزار برای مردم ایران جنبه سرگرمی دارد و اشتیاقی برای دیدن چهره پیری وجود ندارد.

وی می‌گوید: استفاده کاربران ایرانی از این نرم‌افزار جنبه تفریحی دارد و به این معنا نیست که انسان‌ها تمایل به دیدن تصاویر پیری و یا دوران سالمندی خود و اطرافیانشان داشته باشند بلکه به این دلیل است که ما در ایران به اندازه کافی سرگرمی نداریم و بخش عمده استفاده از این قبیل نرم‌افزارها از روی کنجکاوی است که علاوه بر قابلیت تغییر تصاویر جوان به سالمند، قابلیت‌های دیگری نیز دارد.

• نرم‌افزار برای استفاده پلیس

رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه این نرم‌افزار برای استفاده پلیس در شناسایی افراد در قیافه‌های مختلف طراحی شده است، می‌گوید: سایر کشورها برای شناسایی افراد از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند اما در کشور ما به عنوان یک تفریح و  سرگرمی استفاده می‌شود که اگر افراد از تصاویرشان رضایت داشته باشند آن را در فضای مجازی با دوستانشان به اشتراک می‌گذارند و به طور حتم کمتر از دو ماه دیگر همه کاربران ایرانی از تب و تاب این به اصطلاح چالش، می‌افتند.

دکتر اقلیما ادامه می‌دهد: متأسفانه ما در کشورمان برای هر چیزی یک داستان می‌سازیم تا حدی که از واقعیت فاصله می‌گیریم. در این مورد نیز واقعیت استفاده کاربران ایرانی از این نرم‌افزار کنجکاوی و برای سرگرمی است، ضمن آنکه این نرم‌افزار امکان تغییر قیافه‌های مختلفی دارد و فقط تصویر سالمندی یا پیری نیست، اما به دلیل اینکه اغلب کاربران فضای مجازی ایران در گروه سنی جوانی قرار دارند، تصاویر سالمندی بیشتر به چشم می‌آید. با این حال استفاده از این نرم‌افزار و دیدن تصاویر سالمندی افراد در دوران جوانی، هیچ تأثیری در تفکر و یا سبک زندگی آن‌ها نخواهد داشت.  

دکتر اقلیما ادامه می‌دهد: خوشبختانه مردم کشور ما واقعیت‌ها را قبول دارند و این موضوع را براحتی پذیرفته‌اند که سالمندی دوره‌ای غیر قابل انکار از زندگی است که بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند و تغییرانی که در چهره و جسم افراد به‌ وجود می‌آید، کاملاً طبیعی است.

• ظواهر خود را به رخ دیگران می‌کشیم

امیر محمود حریرچی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با ما می‌گوید: درد بزرگ جامعه ما این است که ظواهر از اهمیت زیادی برخوردار است و متأسفانه اغلب کاربران فضای مجازی در تلاش هستند که ظواهر و داشته‌های خود را به رخ دیگران بکشند و این نرم‌افزار نیز بهانه‌ای شده برای این قبیل از افراد که اگر از تغییر چهره خود راضی باشند، آن را به اشتراک می‌گذارند.

دکتر حریرچی با اشاره به اینکه ایرانیان بالاترین آمار جراحی‌های زیبایی را در بین کشورهای منطقه دارند، می‌افزاید: این نشان می‌دهد که ظاهر چقدر برای ایرانی‌ها مهم است و استفاده از این نرم‌افزار هم از روی کنجکاوی است که ببینند در آینده چه ظاهری خواهند داشت.

وی ادامه می‌دهد:استفاده از نرم‌افزار «Face App» توسط کاربران ایرانی فضای مجازی نشان می‌دهد، ظاهر پسندی تا چه حد  برای آن‌ها حائز اهمیت است که آینده خود را در ظاهرشان تعریف می‌کنند و پیشاپیش آن را به نمایش می‌گذارند، در حالی که سالمندی دوره‌ای از زندگی است که بیشتر افراد به گنجینه‌ای غنی از تجربه‌های ارزشمند برای اطرافیانشان تبدیل می‌شوند و این چیزی نیست که کاربران فضای مجازی آرزوی زودتر رسیدن به آن را داشته و یا بابت آن نگران باشند.

•سالمندانی که احساس خوشبختی می‌کنند

به گفته این پژوهشگر اجتماعی بهتر است به جای این همه توجه به ظواهر و خودمحوری، کمی هم به ارزش‌های واقعی زندگی بیندیشیم تا به این باور برسیم که پیری و جوانی به ظاهر آدم‌ها نیست و تا زمانی که انسانیت و مهربانی در رفتار و ارزش‌های زندگی افراد باشد، نمی‌توان گفت آن‌ها پیر شده‌اند، چرا که مهم‌ترین مؤلفه جوانی، نشاط و طراوت است که در هر سنی می‌توانیم این ویژگی‌ها را داشته و یا نداشته باشیم و چه بسا سالمندانی اطراف ما هستند که در مقایسه با جوانان امروزی ظاهری شادتر دارند و با وجود تجربیات تلخ و شیرینی که پشت سر گذاشته‌اند، از زندگی رضایت دارند و احساس خوشبختی می‌کنند، در حالی که بسیاری از جوانان ما به دلیل استفاده نادرست از فضای مجازی که موجب توجه بیش از حد آن‌ها به ظواهر زندگی شده‌ است، اغلب مواقع از زندگی و آنچه ندارند -  اندیشیدن به نداشته‌های خود به جای شکرگزاری برای آنچه دارند- ناراضی هستند غافل از اینکه این نارضایتی‌ها مانع خوشبختی آن‌ها می‌شود.