قدس آنلاین: مراسم رونمایی این نسخه خطی نفیس سه‌شنبه این هفته در دومین دهه از ماه محرم‌الحرام و در قالب بیست و ششمین برنامه «سه‎شنبه‎های فرهنگی آستان قدس رضوی» در محل موزه قرآن و هدایای مقام معظم رهبری(مدظله العالی) برگزار می‎شود.

*مرثیه‌سرایی، سنت کهن ادبی

مرثیه در اصطلاح ادبی به شعری اطلاق می‌شود که در ماتم و عزای درگذشتگان، ذکر مصائب، مناقب و سوگواری ائمه اطهار(ع) به ‌ویژه امام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا سروده شده است.

سرودن مرثیه در بین شاعران زبان و ادب فارسی از سابقه‌ای کهن برخوردار است. بیان حماسه عاشورا و مرثیه‌سرایی درباره امام حسین(ع) و قیام جاودانه ایشان مهم‌ترین و برجسته‌ترین مراثی ادبی ما را تشکیل می‌دهد. عناصر ایمان، اخلاص، مظلومیت، تنهایی، غربت، تشنگی، عشق، ایثار، وفاداری، ادب، عبودیت و شجاعت در جای‌جای حادثه عاشورا مشهود و ملموس است. شاعران زبان و ادب فارسی همواره کوشیده‌اند تا زوایای گوناگون این قیام بزرگ را به تصویر کشیده و با خلق آثاری ارزشمند، محبت و ارادت خویش را به خاندان رسالت بیان نمایند.

برخی از شاعران مرثیه‌سرای زبان فارسی عبارتند از: کسایی مروزی، سنایی غزنوی، قوامی رازی، عطار نیشابوری، سیف فرغانی، سلمان ساوجی، اهلی شیرازی، بابافغانی شیرازی، وحشی بافقی، محتشم کاشانی، صائب تبریزی، واعظ قزوینی، بیدل دهلوی و صباحی بیدگلی.

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از غنی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام دارای نسخه‌های خطی بسیار ارزشمندی به لحاظ قدمت و آرایه‌های هنری است. نسخه‌های خطی آستان قدس رضوی با موضوعاتی همچون اخبار، ادعیه، ادبیات، تفسیر، تجوید، حکمت، کلام، تاریخ، جغرافیا منطق، فقه و اخلاق است.

در حال حاضر در گنجینه آستان مقدس رضوی حدود ۸ هزار و ۲۰۰ نسخه در موضوع ادبیات به زبان‌های فارسی و عربی نگهداری می‌شود.

یکی از آثار نفیس ادبی گنجینه رضوی که شامل مراثی امام حسین(ع) و واقعه کربلاست نسخه خطی کلیات محتشم کاشانی، مرثیه‌سرای پرآوازه‌ شیعی در قرن دهم هجری است.

کمال‌الدین علی بن میراحمد مشهور به محتشم کاشانی ترکیب‌بند معروف خود را در دوازده‌بند در رثای امام حسین(ع) و یاران ایشان سروده و در این راه به چنان موفقیتی دست یافت که مرثیه وی در شمار اشعار معروف زبان فارسی قرار گرفت. بدون تردید هیچ اثر منظوم عاشورایی در زبان فارسی به اندازه دوازده‌بند محتشم کاشانی مورد اقبال فراگیر قرار نگرفته است. ترکیب‌بندهای فاخری که به اقتفای دوازده‌بند محتشم سروده شده، نمایانگر این واقعیت است که او به عنوان قافله‌سالار شعر عاشورا در زبان فارسی شناخته شده است.

در گنجینه نسخ خطی آستان قدس رضوی ۴۴ نسخه خطی از آثار محتشم کاشانی وجود دارد که حالا در بیست و ششمین سه‌شنبه فرهنگی آستان قدس رضوی؛ یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی محتشم کاشانی به شماره ۱۵۶۰۵ که مشتمل بر مراثی ماه محرم، واقعه عاشورا و امام حسین(ع) و شامل غزلیات، رساله جلالیه، رساله نقل عشاق، قصاید، ترکیب‌بندها (مراثی و مناقب) و قطعات است رونمایی خواهد شد.

در این برنامه دکتر علیرضا قیامتی؛ استاد دانشگاه و قائم مقام خِردسرای فردوسی، با موضوع «مرثیه‎های عاشورایی در ادب فارسی» سخنرانی خواهد کرد.

انتهای پیام/