به گزارش قدس آنلاین مسوولان بر این باورند آلودگی هوای مشهد ناشی از غباری است که از صحرای قره قوم در کشور ترکمنستان به سوی شرق کشور حرکت میکند ، این درحالی است که دراین مسیر 600کیلومتری چندین شهر وشهرستان کوچک وبرزگ دیگر وجوددارد اما درهیچکدام از این شهرها آلودگی هوا رویت نشده است .

بنا به اظهار نظر برخی کارشناسان، تردد صدها هزار خودرو در مشهد و حومه بزرگ این شهر ، از بین بردن ارتفاعات جنوبی شهر وفعالیت کارخانجات و معادن وبویژه فعالیت صدها شن شویی درحاشیه شهر دلایل مهمتری برای آلودگی هوای مشهد هستند و غبار صحرای قره قوم تنها توجیه مسوولان برای فرار از پاسخگویی است .

***هیچ سازمانی همکاری نکرد

تورج همتی مدیرکل سازمان حفاظت از محیط زیست خراسان رضوی، درباره اجرای قانون هوای پاک و برنامه عملیاتی کاهش آلودگی هوای مشهد گفت: خوشبختانه در مشهد برنامه عملیاتی در راستای کاهش آلودگی هوا تنظیم شده است که در این‌باره این شهر نسبت به دیگر کلان‌شهرها وضعیت بهتری دارد.

وی افزود: سال گذشته برنامه عملیاتی کوتاه‌مدت سه‌ساله‌ای برای کاهش 50درصدی آلودگی هوای این کلان‌شهر با اعتبار 6هزار میلیارد تومان تنظیم شد و پس از ارائه به استانداری، این نهاد برنامه تدوین‌شده را برای اجرا به دستگاه‌های مرتبط ابلاغ کرد.در این برنامه مسئولیت تمام دستگاه‌ها تعریف شده و این برنامه در راستای قانون هوای پاک و در کارگروه کاهش آلودگی هوای مشهد تدوین شده است.

وی با تأکید بر اینکه بر اساس برنامه‌ریزی‌ها برنامه یادشده از ابتدای امسال به مرحله اجرا رسیده است، بیان کرد: از ابتدای سال اداره‌کل محیط‌زیست استان پیگیری‌های لازم را از دستگاه‌های مسئول در این برنامه عملیاتی درباره اجرای برنامه انجام داده است که متأسفانه باید اعلام کرد با گذشت 6ماه از آغاز اجرای این برنامه کوتاه‌مدت و درحالی‌که فوریت اجرا هم برای همه مشخص شده بود، اقدام مؤثری از سوی دستگاه‌ها به ما گزارش نشده است.

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست خراسان‌رضوی دلیل اصلی اجرا نشدن این برنامه را مسائل اعتباری دانست و گفت: در اجرای صحیح این برنامه بعضی از خودروها باید از رده خارج می‌شد یا پایش‌های مستمر صورت می‌گرفت اما به دلیل تأمین نشدن منابع مالی، هنوز پس از 6ماه دستگاه‌ها این برنامه را اجرا نکرده‌اند و این در حالی است که منابع سازمان‌ها باید از طریق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داده می‌شد و نهادهای دیگر همچون شهرداری باید خودشان برای تأمین منابع مالی اجرای طرح اقدام می‌کردند.

وی افزود: آلودگی هوا در روزهای پایانی شهریور و اوایل مهرماه به دلیل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و حجم بالای ترافیک ناشی از آن هر سال رخ می‌دهد، اما دلیل آلودگی روزهای گذشته مربوط به ذرات معلق در هوا و گرد و غبار بوده است.

***منشا آلودگی هوای مشهد

درهمین خصوص معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌زیست خراسان رضوی گفت: برای حل معضل گرد و غبار، کمیته فنی تشکیل دادیم و در جلسات به بررسی تاثیر کانون‌های گرد و غبار که در اثر اقدامات نسنجیده، در حال تشدید است، پرداختیم و یک سال قبل نتایج را در اختیار نمایندگی وزارت امور خارجه در شرق کشور گذاشتیم.

محمد عرفانی در این رابطه و در خصوص منشاء خارجی ریزگردها گفت: این منشاء متأثر از سه نقطه است، یکی از این سه منشاء دشت قره‌قوم ترکمنستان بوده که به خاطر اختلاف فشارهایی که به وجود می‌آید منتج به حرکت گردوغبار حاصل از آن به سمت ایران و شهر مشهد می‌شود.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌ زیست خراسان رضوی بیابان قره‌قوم ترکمنستان و دشت‌ها و بیابان‌های کویری هرات را دو علت عمده پیدایش گردوغبار در خراسان رضوی برشمرد و تصریح کرد: دریاچه آرال سومین منشاء این مشکل است.

وی با بیان اینکه برای حل این معضل، در سه مرحله مکاتبه کردیم و کمیته فنی گردوغبار را تشکیل دادیم، افزود: در جلسات این کمیته به بررسی تأثیرات کانون‌های گرد و غبار که در اثر اقدامات نسنجیده، در حال تشدید هستند، پرداختیم.

***کم کاری وزارت خارجه

عرفانی در توضیح اقدامات دیپلماسی صورت گرفته جهت کنترل پدیده ریزگردهایی که از سمت بیابان قره قوم ترکمنستان وارد مرزهای شمال شرقی کشور و استان خراسان رضوی می‌شوند، اظهار کرد: نمایندگی وزارت امور خارجه در شرق کشور، اطلاعات و مستنداتی در رابطه با آلودگی و ریزگردهای حاصل از بیابان قره قوم خواستند و ما نیز بر حسب وظیفه بخشی از اطلاعات را از اداره هواشناسی استان و بخش دیگر را از اداره منابع طبیعی گرفتیم و به نمایندگی وزارت امور خارجه ارسال کردیم.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌ زیست خراسان رضوی با بیان اینکه مستندات باید علمی و موثق باشد، متذکر شد: در سلسله نشست‌هایی که در گروه‌های تخصصی دانشگاه فردوسی داشتیم بر اساس تصاویر ماهواره‌ای اطلاعاتی مبنی بر گردوغبار حاصل از کشور ترکمنستان ارائه شد که ما تمام این مستندات را سال گذشته به وزارت امور خارجه تحویل دادیم تا با رایزنی‌های دیپلماسی خود این پدیده نامیمون را تا حدودی کنترل کنند.

وی با تایید این نکته که مطالبه‌گری مردم در خصوص کنترل وضعیت آلودگی هوا به حق است، خاطر نشان کرد: این سه منبع بزرگ پیدایش ریزگردها، مهمان ناخوانده هوای مشهد از خارج کشور است که باید دستگاه دیپلماسی ما در شرق کشور به استناد مستندات حاضر که منجر به تهدید سلامتی مردم و خسارت‌های اجتماعی و بهداشتی می‌شود و با رایزنی‌های خود با دو کشور ترکمنستان و افغانستان به طور جدی برای پیدا کردن راه‌حل مناسب جهت کنترل ورود گرد و غبار به کشورمان در سطح بین‌المللی وارد عمل شود.

***همکاری ترکمنستان شرط کنترل غبار

درهمین راستا ؛ مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: این استان آماده همکاری و تبادل تجربیات با جمهوری ترکمنستان برای مهار و مدیریت کانون گرد و غبار در صحرای قره‌قوم آن کشور می‌باشد اما این امر مستلزم همراهی و همکاری موثر طرف ترکمنستانی است.

علیرضا صحرایی افزود: هم اکنون در حال پیگیری این موضوع هستیم و در صورتی که اقدامات دیپلماتیک انجام شود و بتوان ارتباط کارشناسی با کشور همسایه برقرار کرد، می توان هم دانش و تجربه ۵۵ ساله و هم زیرساختی که در زمینه تولید نهال در خراسان رضوی وجود دارد را در این رابطه به اشتراک گذاشت.

وی با بیان این که ادامه کانون ‌قره‌قوم در شهرستان سرخس قرار دارد افزود: خوشبختانه کانون گرد و غبار سرخس تثبیت شده و این کانون نمونه کار خوبی برای نشان دادن توانمندی خراسان رضوی در زمینه مبارزه با بیابان است.

صحرایی ادامه داد: محل کانون قره‌قوم باید از نزدیک توسط کارشناسان مشاهده و سنجش شود و همه چیز در درجه نخست به تمایل کشور همسایه برای انجام این همکاری مربوط می شود زیرا در صورتی که این کانون برای خود آنها آثار منفی نداشته باشد به طور قطع تمایل آنان به همکاری برای این کار کم خواهد شد.

وی به چندین دهه تجربه کارشناسان خراسان رضوی در مهار کانون‌های بحرانی و عرصه های بیابانی اشاره و بیان کرد: از سال ۱۳۴۳ کار مهار کانونهای بحرانی در خراسان رضوی شروع و موجب شده هم اکنون کانون فعالی که منجر به معضل ریزگرد در شرق کشور شود نداشته باشیم.

***کانون ریزگردها درشن شویی

دراین خصوص محمد حاجیان شهری در گفتگو با قدس آنلاین اظهار داشت : بر اساس بررسی های صورت گرفته یکی از دلایل اصلی ایجاد این آلودگی ریزگردها هستند که از خارج از کشور و از سمت کشور ترکمنستان و از صحرای قره قوم از سمت سرخس به سمت مشهد منتقل می شوند که  جهت کاهش این موضوع باید دیپلماسی خارجی فعال شود  تا این ریزگردها در منشا ایجاد انها کنترل شوند که وزارت کشور، وزارت امورخارجه، سازمان منابع طبیعی و محیط زیست در این باره باید رایزنی و اقدامات  اساسی را انجام دهند.

عضو شورای اسلامی شهر مشهد با بیان اینکه اگر بین شهر مشهد و نزدیکترین شهر ترکمنستان به مرزهای ایران خواهر خواندگی ایجاد شود، اقدامات لازم در این باره با سرعت بیشتری دنبال خواهد شد، افزود: دلیل دیگر ایجاد این ریزگردها در شهر مشهد مربوط به کارخانه های شن شویی که در مسیر جاده سرخس مستقر هستند می باشد که بر اساس پیگیری هایی که توسط دادستانی صورت گرفته است تعداد آنها کاهش پیدا کرده است که البته کافی نمی باشد وحتی برای برخی از آنها فیلترهایی نصب شده است که در این زمینه باید مراجع قانونی اقدامات لازم را انجام دهند.

رئیس کمیسیون خدمات شهری، سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد:  از طرفی در حال حاضر طرح مطالعاتی جهت شناسایی نقاط و کانون های آلودگی هوا در سطح شهر مشهد با اعتبار  ۴میلیارد تومان  در حال انجام است   که بخشی از آن توسط دانشگاه صنعتی شریف و بخشی هم توسط دانشگاه مشهد در حال انجام است، بر اساس نتایج این طرح می توان نقاطی که بیشترین الودگی را ایجاد می کنند شناخته خواهند شد و اقدامات لازم برای کاهش حجم آلایندگی آنها انجام داد.

برخی از شهروندان مشهدی نیز درتماس با دفتر روزنامه زمینهای رها شده در داخل شهر مشهد مانند پارکینگ راه آهن درحاشیه بلوار وحدت و اراضی بیابانی درمناطق جنوب و شرق مشهد را عامل افزایش ریزگردها درشهر عنوان کرده اند.

***غبار قره قوم به عشق اباد نمیرود؟

اما درمقابل همه مسوولانی که با یک توجیه آلودگی هوا منشا خارجی دارد و باید وزارت خارجه و نمایندگی وزارت خارجه درشمال شرق کشور فعالتر عمل کند ؛ یک مقام مسوول قرار دارد که سخنی متفاوت با آنها را بیان میکند.

غلام‌عباس ارباب خالص در خصوص پیگیری‌های وزارت امور خارجه در باب ورود ریزگردها از کشور ترکمنستان گفت: موضوع ریزگردها یک بحث تخصصی و فنی است، آنچه سال گذشته از طریق اداره کل محیط‌زیست خراسان رضوی به ما منعکس شد را طی چند جلسه‌ در حوزه معاونت عمرانی استانداری مطرح و پیگیری کردیم.

وی با اشاره به ابهاماتی که در مورد تاثیر گرد و غبار قره‌قوم بر کیفیت هوای مشهد وجود دارد، یادآور شد: فاصله بسیاری که قره‌قوم تا شهر مشهد دارد و از طرف دیگر وجود کوه‌های هزار مسجد که مرزی بین کشور ما و ترکمنستان است را باید در نظر گرفت.

مشاور وزیر امور خارجه و رئیس نمایندگی شمال و شرق کشور اظهار کرد: شهر عشق‌آباد در حاشیه بیابان قره‌قوم است اما در آنجا ریزگردی وجود ندارد! حالا چطور ریزگردها از مشهد سر در می‌آورد من واقعا پاسخش را نمی‌دانم و متخصصان امر باید جواب بدهند.

ارباب خالص تصریح کرد: اگر این ادعا علمی و تحقیقاتی است باید مشخص کند پدیده ریزگردهای قره‌قوم کدام مناطق کشور را تحت‌تاثیر قرار داده است اگر پاسخ این سوال شهرستان سرخس باشد قابل پذیرش است اما در مورد شهر مشهد واقعا جای طرح سوال دارد.وی تاکید کرد: اما آنچه به ذهن من می‌رسد این مطلب را غیر ممکن می‌داند اما بحث فنی است و باید از طریق کارشناسان امر پیگیری و اظهار نظر شود.

*** خودرو ، منبع اصلی آلودگی مشهد

مشاور وزیر امور خارجه و رئیس نمایندگی شمال و شرق کشور با بیان اینکه منبع اصلی آلودگی که شهر مشهد دارد از آن رنج می‌برد، دود و سربی است که از وسایل نقلیه در سطح شهر به وجود می‌آید، اظهار کرد: آلودگی حاصل از دود و سرب اگزوز خودروها به مراتب از ریزگردها کشنده‌تر است، ریزگرد در یک مقطعی از سال شهر سرخس و نواحی مرزی آنجا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در هرات نیز بادهای ۱۲۰ روزه را داریم اما وجود تاثیرات حاصل از این دو منبع در شهر مشهد را نمی‌دانم، مدعیان باید آن را اثبات کنند.

ارباب خالص با اشاره به پیگیری‌های انجام شده در این خصوص از طرف نمایندگی وزارت امور خارجه در شرق کشور گفت: ما تمام مکاتبات را به وزارت امور خارجه انجام دادیم، در وزارت امور خارجه واحدی تحت عنوان محیط‌ زیست پایدار وجود دارد که در آنجا همکاری‌های بین‌المللی در حوزه محیط‌زیستی را آنها از طریق ارتباطات دو جانبه و یا چند جانبه با خارج از کشور انجام می‌دهند.

وی افزود: اگر قرار است در خصوص ریزگردها با منبع خارجی اقدامی شود باید محیط‌ زیست استان از طریق سازمان محیط‌ زیست کشور اقدام کند تا اگر این سازمان احساس نیاز کرد در سطح ملی آن را پیگیری کند.ما از اداره محیط‌ زیست استان خواستیم از طریق سازمان محیط‌ زیست کشور این موضوع را پیگیری کنند چرا که در این سازمان از طریق بخش روابط بین‌الملل خود در حوزه بین‌المللی یک سری کنوانسیون‌ها دارند و در آن عضو هستند.

ارباب خالص در توضیح جزئیات طرح این موضوع توضیح داد: در واقع این موضوع باید به عنوان یک موضوع ملی، به طور رسمی باید رئیس سازمان محیط‌ زیست کشور و یا معاونانش این موضوع را در قالب نامه با ذکر توضیحات لازم به وزارت امور خارجه کشور ارائه دهند تا ما این موضوع را با دوستانمان در ترکمنستان عنوان کنیم.

وی ادامه داد: بعد از طرح این موضوع به کشور ترکمنستان، دو حالت وجود دارد یا آنها پیشنهاد می‌دهند برای حضور طرف ایرانی در خصوص پیگیری این مسئله در ترکمنستان و یا ما از آنها دعوت می‌کنیم تا با حضور در ایران یک نشست کارشناسانه درباره این موضوع برگزار شود تا با تبادل اطلاعات بین دو طرف به نتیجه لازم برسند.

ارباب خالص بیان کرد: پیشنهاد ما این بود این موضوع را در دستور کار کمیسیون اقتصادی دو کشور قرار دهیم چرا که ما هر سال با کشورهای مختلف طی این کمیسیون‌های اقتصادی یک یادداشت تفاهم امضا می‌کنیم.در این یادداشت تفاهمی که بین دو کشور امضا می‌شود اقدامات و مشکلات و پیشنهادات در حوزه اقتصاد همراه با موضوعات مختلفی همچون علمی، فرهنگی و گردشگری و امثالهم که نقشش کار اقتصادی است و برمی‌گردد به همکاری‌های اجرایی در آن یادداشت تفاهم قید و امضا می‌شود.