مهدی کاهانی مقدم/

 با شروع فصل سرما و نصب وسایل گازسوز در منازل و محل کار، نگرانی از بروز حوادث ناگوار نیز شدت می‌گیرد. این حوادث که عموماً ناشی از استفاده نادرست از تجهیزات گرمازا و بی توجهی به نکات ایمنی است، همه ساله جان ده‌ها نفر از هموطنانمان را می‌گیرد و خانواده‌های بسیاری را داغدار می‌کند.

درحالی که به باور کارشناسان اگر مردم در استفاده از این تجهیزات، اندکی دقت به خرج داده و نکات ایمنی مربوط را رعایت کنند، هرگز شاهد وقوع چنین اتفاقات ناگواری نخواهیم بود.

یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه در این رابطه، طریقه نصب انواع بخاری و وسایل گازسوز و به خصوص نصب دودکش است. نصب صحیح دودکش از این جهت اهمیت دارد که مانع از نشت گاز مونوکسیدکربن -که حاصل سوخت ناقص است- می‌شود. این گاز سمی بی رنگ و بو بوده و به همین دلیل به سادگی قابل تشخیص نیست. این گاز بسیار خطرناک حتی در مقادیر بسیار جزئی موجب مرگ انسان می‌شود.

* نشانه‌های مرگ آرام

نشانه‌های مسمومیت با مونوکسیدکربن که به آن قاتل نامرئی نیز می‌گویند، به میزان غلظت آن در خون بستگی دارد. این گاز در غلظت پایین موجب خواب آلودگی، گیجی، خستگی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ و در غلطت‌های بالاتر سبب خفگی و در نهایت مرگ (آرام) می‌شود.

علایم مسمومیت با منوکسید کربن می‌تواند طیف وسیعی از علایم را شامل شود که در بیماری‌های مختلف دیده می‌شود. بسیاری از این علایم شبیه به علایم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می‌کنند به دلیل سردی هوا دچار سرماخوردگی شده اند و تمایل به استراحت و خوابیدن پیدا می‌کنند. ابتلای تمام افراد خانواده به علایمی شبیه به آنفلوانزا، بروز مسمومیت در افراد را نشان می‌دهد.

جدای از اینکه سردرد، ضعف جسمانی، سرگیجه و بی‌قراری، تهوع و استفراغ، خمیازه کشیدن بیش از حد و کاهش دید، از علایم عمومی مسمومیت‌هاست؛ حالت خواب آلودگی شدید، کسلی، خستگی و کاهش قدرت عضلانی از جمله علایم اولیه مسمومیت با منوکسید کربن به شمار می‌رود و چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین علایمی شدند، با خارج شدن از فضای آلوده باید از پیشرفت مسمومیت جلوگیری کنند.

به گفته کارشناسان، این حوادث بیشتر در اثر سوختن ناقص گاز، تجمع گازهای مسموم کننده و یا کمبود اکسیژن، به دلیل نقص در نصب دودکش و یا به دلیل استاندارد نبودن وسایل گرمازا و نبود تهویه کافی در محلی که دستگاه گازسوز قرار دارد، اتفاق می‌افتد.

* دودکش‌ها را جدی بگیریم

با توجه به اینکه نصب و کنترل صحیح دودکش‌های بخاری و لوازم گازسوز و نیز استفاده درست از این تجهیزات، می‌تواند تا حدود بسیار زیادی از میزان خطر بکاهد، چند نکته ایمنی را در این زمینه یادآور می‌شویم.

- هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا و مجهز به کلاهک باشد.

- همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از استحکام و ثبات آن‌ها و نیز آزاد بودن مسیر دودکش مطمئن شوید.

- در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است، باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی، از محل خروج از پنجره باشد.

- انتهای دودکش‌های توکار باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.

- از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری کنید. زیرا زانو کارایی دودکش را کاهش می‌دهد.

- هرگز دودکش وسایل گازسوز و هواکش (فن) را از یک لوله یا کانال مشترک عبور ندهید.

- آبگرمکن و بخاری حتماً باید مجهز به دودکش باشند. از نصب این وسیله‌ها بدون دودکش در محیط‌های بسته جدا خودداری کنید.

- استفاده از دودکش‌های آکاردئونی آلومینیومی به دلیل نبود امکان آب‌بندی در ابتدا و انتها خطرناک است.

- قرار دادن سر دودکش در داخل ظرف آب عمل درستی نیست؛ چرا که در این حالت به هیچ عنوان محصولات حاصل از احتراق نه جذب آب شده و نه در آن حل می‌شود و با این عمل محصولات احتراق شامل co و co۲ یا از طریق بخاری و یا از طریق دودکش در محیط پخش می‌شود که بسیار خطرناک است.

* آزمایش عملکرد دودکش

ساده‌ترین آزمایش هر دودکش، دست زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه عبور نکردن گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شماست.

هنگام خرید و یا اجاره خانه و پیش از نصب وسایل گازسوز به دودکش، مسیر دودکش‌ها را با یک وزنه و طناب محکم از پشت بام تا محل دریچه و مبدأ دودکش کنترل کنید تا از باز بودن آن به طور کامل مطمئن شوید.

توصیه می‌شود در فصل سرما دریچه کولر بسته شود؛ زیرا کانال کولر به خاطر داشتن ارتفاع و قطر بیشتر نسبت به دودکش ساختمان، عمل دودکشی قوی‌تری انجام می‌دهد و می‌تواند به عنوان دودکش عمل کند و جریان خروج دود از دودکش به صورت معکوس انجام شود.

* نحوه کمک به کسی که دچار گاز گرفتگی شده است

- خارج کردن افراد آسیب دیده از محیط آلوده و قرار دادن آن‌ها در محیط باز، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می‌شود.

- یقه پیراهن، کمربند و لباس‌های تنگ افراد مسموم را باز کنید.

- درصورت امکان عملیات اکسیژن دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.

- باز نگه داشتن راه‌های تنفسی و تماس با اورژانس در مراحل بعدی درمانی باید مورد توجه قرار گیرد.