قدس آنلاین:  معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی مهم‌ترین راهبرد این سازمان را جریان‌سازی فرهنگی برای تأثیرگذاری در کشور و جهان اسلام اعلام کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن بذرگری در گفت‌وگو با خبرنگار قدس به مناسبت روز فرهنگ عمومی، افزود: رسالت و مأموریت اصلی آستان قدس رضوی برابر جایگاه و سیره اهل بیت(ع)، رسالتی فرهنگی است به همین دلیل پس از انقلاب اسلامی، فرهنگ به عنوان اصلی‌ترین دغدغه مورد توجه سیاست‌گذاران، تصمیم‌سازان و متولیان آستان به ویژه در دوره تولیت جدید قرار گرفته است.

این مقام مسئول در بیان اهمیت جایگاه بارگاه مطهر حضرت امام هشتم(ع) در کشور، منطقه و جهان تصریح کرد: حرم نورانی و مطهر امام رضا(ع) یک پایگاه مذهبی و دینی، فرهنگی و اجتماعی، انقلابی و ارزشی است که در ادوار و اعصار گوناگون مورد توجه عاشقان و دلباختگان حضرت ثامن‌الحجج(ع) حتی پیروان سایر ادیان و مکاتب مختلف قرار داشته و این یعنی وجود انباشتی از فرصت‌ها و زمینه‌های قابل اعتنا و بعضاً بی‌بدیلی که باید به عنوان میدان وسیع عملیات فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری اضافه کرد: در بخش دینی و مذهبی، حضور گسترده زائران برای زیارت و کسب معرفت یک فرصت معنوی و قابل توجه است، ضمن اینکه سخن از یک یا چند یا هزار و ده هزار زائر و... نیست، بلکه صحبت از جمعیتی نزدیک به 30 میلیون زائر در سال است.

معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان با اشاره به اینکه این حرم ملکوتی، یک پایگاه، ظرفیت و فرصت اجتماعی، انقلابی و ارزشی است، افزود: با بررسی سابقه اتفاقات در طول ادوار و قرون مختلف به وجود ارتباط و اتصال فرهنگی و اجتماعی این رویدادها با حرم مطهر حضرت ثامن‌الحجج(ع) پی می‌بریم که یکی از بهترین مثال‌ها در این مورد، موضوع قیام تاریخی مردم و حادثه مسجد گوهرشاد مشهد در پی اعتراض به اصلاحات ضددینی در ایران است.

وی اضافه کرد: آستان ملکوتی حضرت رضا(ع) در طول سال‌ها و دوره‌های مختلف، یک پایگاه مردمی بوده و یکی از بهترین دوره‌های بروز و ظهور این مطلب، مبارزات ملت مسلمان ایران به ویژه مردم مشهد در دوره پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران برای سرنگونی رژیم ستمشاهی پهلوی و دوران هشت سال دفاع مقدس پی از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.

وی افزود: حضور سرداران و رزمندگان اسلام در این حرم نورانی و عتبه‌بوسی علی بن موسی الرضا(ع) برای اعزام به جبهه‌های حق علیه باطل، بیان‌کننده جایگاه ارزشی این آستان مقدس است.

حرم مطهر رضوی پایگاهی برای همه آزاداندیشان

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری در بیان جایگاه حرم مطهر رضوی به عنوان پایگاهی برای ارتقای فرهنگ مذهبی متذکر شد: سالانه چندین میلیون زائر غیرایرانی برای زیارت بارگاه مقدس امام هشتم(ع) به مشهد مقدس مشرف می‌شوند که لازم است تأکید شود این‌ها مسافر و گردشگر نیستند بلکه به عنوان زائر و با شاخصه‌های مربوط به زیارت مشرف می‌شوند و همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی کشور باید با این نگاه و این ویژگی مرتبط با زیارت به آنان توجه کنند.

معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان عنوان کرد: مطابق پیش‌بینی برخی از دستگاه‌های مربوط از جمله دفتر نمایندگی شمال شرق وزارت خارجه در مشهد، تا پایان سال حدود 4میلیون زائر عراقی به مشهد مشرف می‌شوند و این یک فرصت فرهنگی و معنوی برای آستان قدس رضوی جهت تأثیرگذاری در مقوله فرهنگ جهان اسلام با این حضور میلیونی زائران عراقی است.

وی خاطرنشان کرد: غیر از زائران میلیونی ایرانی و غیرایرانی فرصت ارتباط و تعامل با سایر مذاهب، ادیان و مکاتب هم در این آستان مقدس فراهم است، به گونه‌ای که خیلی از زائرانی که شیعه هم نیستند اما محب اهل بیت(ع) هستند برای زیارت به حرم مطهر رضوی مشرف می‌شوند و تنها در همین دهه پایانی ماه صفر شاهد حضور هزار نفر از برادران و خواهران اهل سنت از استان‌های مختلف کشور مانند گلستان، سیستان و بلوچستان، کردستان و... در مشهد مقدس برای زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) بوده‌ایم.

این مقام مسئول تصریح کرد: غیر از برادران و خواهران اهل سنت، برخی از پیروان سایر ادیان ابراهیمی هم به زیارت مضجع شریف امام هشتم(ع) مشرف می‌شوند.

وی ادامه داد: سال گذشته که همایش امام رضا(ع) و ادیان ابراهیمی در آستان قدس رضوی برگزار شد، اعلام شد که بسیاری از ارمنی‌ها، مسیحی‌ها، زرتشتی‌ها و ادیان و مکاتب مختلف به عنوان محبین امام رضا(ع) به زیارت بارگاه این امام همام نائل شده و حاجت می‌گیرند.

تنوع مخاطبان، فرصتی برای برنامه‌ریزان فرهنگی

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری به مزیت تنوع مخاطبان و زائران بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) هم اشاره کرد و افزود: در ایام ویژه و مناسبت‌های خاص زیارتی مانند تعطیلات نوروزی، دهه کرامت، دهه پایانی ماه صفر، تعطیلات تابستانی، اعیاد مذهبی و دینی و... با خیل عظیم زائران، آن هم با تنوع مخاطب در اقشار و سنین مختلف، مردان، زنان، کودکان، نوجوانان، جوانان، سالمندان و... روبه‌رو هستیم و تنوعی گسترده در نوع مخاطبان از نظر جنسیت، سن و سال، مدارج علمی و معلومات، مشاغل، اعتقادات و باورها و... را شاهدیم.

وی تأکید کرد: آمار و ارقام نشان‌دهنده این است که در ایام نوروز، بیش از 75 درصد زائران به صورت خانوادگی به مشهد مقدس مشرف می‌شوند.

وی یادآور شد: همین تنوع و تعداد حضور زائران در مشهد مقدس در طول سال از جمله تأکیدات رهبر معظم انقلاب به تولیت فعلی آستان قدس رضوی است که در رهنمودهایی به ایشان فرمودند: باید تلاش شود تا آستان قدس رضوی از 30 میلیون زائری که در طول سال به مشهد مقدس مشرف می‌شوند حداقل سالانه با 5میلیون زائر، ارتباط فرهنگی برقرار کند.

ضرورت برنامه‌ریزی و عمل به برنامه تدوین شده

معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی مبتنی بر این فرصت‌ها، به برنامه تدوین شده در عرصه فعالیت‌های فرهنگی این آستان مقدس اشاره و اظهار کرد: برای توجه و استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها و فرصت‌های بیان شده باید برنامه داشته باشیم و مهم‌تر اینکه در یک زمانبندی مشخص و باثبات؛ متعهد به عمل و اقدام نسبت به برنامه تدوین شده نیز باشیم؛ چراکه نداشتن برنامه و یا عمل نکردن به برنامه هر دو اشکال و دوروی خسارت‌بار در همه حوزه‌ها از جمله فرهنگ هستند.

این مقام مسئول متذکر شد: به همین دلیل ما در فعالیت‌های سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی خودمان را متعهد کرده‌ایم که مبتنی بر اسناد بالادستی برنامه داشته باشیم و همچنین بر مبنای برنامه تدوین شده، عمل کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری تأکید کرد: سخنان و فرمایشات امام راحل و رهبر معظم انقلاب و احکام صادره از سوی ایشان در انتصاب تولیت‌های فعلی و سابق این آستان ملکوتی و اسناد تدوین شده در حوزه فرهنگی کشور مهم‌ترین اسناد بالادستی در تنظیم برنامه مورد نظر در نقشه راه و فعالیت‌های سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی به شمار می‌آید.

وی در مورد بند چهارم در حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی در انتصاب تولیت‌های فعلی و سابق آستان قدس رضوی گفت: بند چهارم این احکام صادره که ناظر بر حوزه فرهنگ است، تنها بندی است که در منشور رهبر معظم انقلاب برای فعالیت‌های فرهنگی آستان ملکوتی حضرت رضا(ع) به جغرافیا و گستره ملی و جهان اسلام اشاره کرده است.

جریان‌سازی فرهنگی بر مبنای الگوسازی، کادرسازی و شبکه‌سازی

معاون فرهنگی واجتماعی این سازمان در بخش دیگری از سخنانش به تدوین نقشه راه فعالیت‌های سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی اشاره و خاطرنشان کرد: مبتنی بر همه موارد بیان شده اعم از اسناد بالادستی، فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در آستان ملکوتی حضرت رضا(ع) که به آن‌ها به اختصار اشاره شد نقشه راه سازمان فرهنگی تدوین و پس از ارائه به صاحبنظران و دریافت نقطه نظرات آن‌ها به تمامیت سازمان ابلاغ شد و برش‌های سالانه آن در حال اجراست.

وی توضیح داد: در نقشه راه که کاملاً عملیاتی طراحی شده به سه راهبرد اصلی یعنی «الگوسازی»، «کادرسازی» و«شبکه‌سازی» توجه شده است تا اجرای این سه راهبرد منجر به جریان‌سازی فرهنگی شود و از این طریق است که می‌توان بر فرهنگ عمومی کشور اثرگذاری مستقیم داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری ادامه داد: هیچ کاری در حوزه فعالیت‌های سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی و مجموعه‌ها و مؤسسه‌های تابعه آن انجام نمی‌شود مگر مسیر همین سه راهبرد را طی کرده باشد.

این مقام مسئول گفت: در زمینه الگوسازی مثلاً با طرح الگوی فرهنگ میزبانی زائر در دهه پایانی ماه صفر، استفاده از ظرفیت‌های مردمی و تشکل‌های گوناگون برای رسیدن به یک فرهنگ منسجم و هدفدار از میزبانی زائران دهه آخر صفر مورد توجه قرار گرفت و در واقع هدف از این کار، رسیدن به یک الگوی فرهنگی برای میزبانی از زائران بود تا در همه مناسبت‌ها و برنامه‌ها از این الگو استفاده شود تا جایی که بتوانیم به الگوی میزبانی از زائران امام رضا(ع) در تمام ایام سال برسیم.

معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان به موضوع مدارس امام رضا(ع) هم اشاره کرد و افزود: ما نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم ادعا کنیم که سهم قابل توجهی از تعداد دانش‌آموزان را در مدارس امام رضا(ع) جای داده‌ایم ولی می‌توانیم و بنا داریم سهم خودمان را در معرفی یک الگوی مناسب آموزشی و تربیتی برای مدارس دانش‌آموزی داشته باشیم به طوری که قابل بهره‌برداری در سطح ملی و جهان اسلام باشد.

کلاسهای مهدالرضا(ع) آستان قدس رضوی از دیگر مواردی بود که این مقام مسئول به آن اشاره کرد و گفت: دغدغه ‌خانواده‌ها و نگرانی آنان در مورد تربیت نونهالان کشور موردی است که بسیاری از والدین به آن اشاره می‌کنند و در این زمینه یک بستر مناسب و منتسب به آستان ملکوتی حضرت رضا(ع) و یک الگوی تربیتی برای نونهالان بر بستر آموزش‌های قرآنی در جوار عترت، از سوی این نهاد مقدس تدارک دیده شد تا این الگو، قابل اشاعه و معرفی در کشور باشد.

وی در همین ارتباط اضافه کرد: با همین الگو و با اعتمادی که مردم داشتند امسال و در سال تحصیلی 99-1398 در مدت سه ساعت باز بودن سایت نزدیک به 20 هزار نوآموز قرآنی در پایگاه ثبت نام کلاس‌های مهدالرضا(ع) نام‌نویسی کردند و این کلاس‌ها، بزرگ‌ترین شبکه نونهالان قرآن‌آموز در کشور است که یک نوع الگوسازی برای استقبال و تشویق نونهالان از روش‌های یادگیری قرآن در کشور محسوب می‌شود.

کادرسازی با اتکا به مبانی معرفتی، انقلابی و ارزشی

حجت‌الاسلام والمسلمین بذرگری در مورد راهبرد کادرسازی در فعالیت‌های این سازمان و مؤسسه‌های تابعه آن هم گفت: منظور از کادرسازی یعنی اینکه یک کادر انسانی مؤمن، متعهد و انقلابی در حوزه‌های مختلف در کشور تربیت کنیم. مثلاً با استفاده از ظرفیت اردوگاه‌های مؤسسه جوانان آستان قدس رضوی مثل اردوگاه‌های دانشجویی و اردوگاه فرهنگی امام رضا(ع) در باغ بیلدر یا اردوگاه و باغ خاتون ویژه بانوان در مرکز امور بانوان و خانواده، اقدام به تربیت نسلی از جوانان و نوجوانان بر اساس یکسری مبانی معرفتی، انقلابی و ارزشی و با مدل‌ها و قالب‌های خاص از جمله دوره‌های هفت روز در بهشت یا دوره‌های آموزشی و معرفتی خانواده‌های رضوی و... می‌شود که حضور شرکت‌کنندگان دراین دوره‌ها و آموزش‌ها در راستای کادرسازی فرهنگی در کشور است.

تربیت مبلغان دینی و انقلابی، مربیان قرآن کریم در مرکز قرآن کریم آستان قدس رضوی، تربیت مربیان ورزشی و... با فراهم شدن بستر خادمیاران رضوی و... از دیگر موارد بود که معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان به آن‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: همه این موارد از جمله نمونه‌هایی است که به منظور کادرسازی فرهنگی در این سازمان دنبال می‌شود.

وی در بیان راهبرد سوم یعنی شبکه‌سازی فرهنگی هم اظهار کرد: راهبرد سوم بحث شبکه‌سازی است تا بتوانیم یک شبکه گسترده از فعالیت‌های فرهنگی اثرگذار در بستر خدمت خادمیاران رضوی و شبکه خدمات فرهنگی به زائران در کشور راه‌اندازی شود که تاکنون 15 کانون خادمیاری فرهنگی با عناوینی همچون خادمیاران رضوی در حوزه‌های شعر، هنر، کتاب، ورزش، جوانان، بانوان و خانواده، نوجوانان و... در کشور راه‌اندازی شده و حدود بیش از 20 هزار نفر از سراسر کشور(زن و مرد) به عنوان خادمیاران رضوی در این کانون‌ها نام‌نویسی و خدمت می‌کنند.

این مقام مسئول یادآور شد: هدف از راه‌اندازی این کانون‌های خادمیاری در راستای شبکه‌سازی و استفاده از شبکه گسترده خادمان فرهنگی حضرت رضا(ع) در سراسر کشور است که در هر موضوعی و هر مکان و شهر و استانی که لازم باشد تا یک عملیات فرهنگی انجام شود یا خدمتی فرهنگی ارائه شود، این خادمیاران رضوی بتوانند وارد میدان شوند. مثلاً برگزاری کرسی‌های تلاوت قرآن کریم، سرکشی از خانواده‌های معظم شهدا، خدمات فرهنگی به زائران استان‌های مختلف و حتی استفاده از خادمیاران رضوی در تبلیغ در مناسبت‌های مختلف و... .

نقش‌آفرینی بر مبنای ظرفیت‌های درون‌زا

معاون فرهنگی و اجتماعی این سازمان در بخش دیگری از سخنانش به موضوع اولویت‌های مطرح شده در نشر کتاب‌های مرتبط با نیازهای زائران در پنج محور معارف اسلامی و آموزه‌های اهل بیت(ع) به خصوص معارف رضوی، انقلاب اسلامی، فرهنگ زیارت، سبک زندگی ایرانی و اسلامی، در قالب‌های داستانی و رمان در حوزه کودک و نوجوان، فعالیت در حوزه سوغات فرهنگی زائر به این عنوان که آستان قدس رضوی باید یک الگوی فرهنگی برای تهیه سوغات مبتنی بر تولیدات ایرانی با فرهنگ ایرانی و اسلامی اقدام کند و به لحاظ حوزه اقتصاد فرهنگ هم موضوع سوغات زائر مهم است و... نیز اشاره کرد.

وی افزود: آنچه آستان قدس رضوی در فرهنگ عمومی کشور انجام داده است، به عنایت امام رضا(ع) بوده تا این نهاد مقدس هم بر اساس ظرفیت‌های خود توانسته باشد برای تأثیرگذاری در فرهنگ عمومی کشور نقش‌آفرینی کند ولی با توجه به امکانات، ظرفیت‌ها و فرصت‌های آستان قدس آن چیزی که اتفاق افتاده با آنچه باید اتفاق بیفتد هنوز فاصله زیادی دارد.