محمود مصدق/

 آخرین روزهای تعطیلات نوروز امسال وزیر بهداشت از حاشیه جلسه مسئولان با رهبر انقلاب گفته بود و اینکه مقام معظم رهبری درباره وضعیت رشد جمعیت کشور با وی گفت‌وگو کرده است.

سعید نمکی می‌گفت: پس از پایان جلسه با مسئولان، ایشان مهربانانه بنده را صدا کردند و آن دغدغه‌ همیشگی‌شان را که درباره پیر شدن جمعیت کشور و نقشی که وزارت بهداشت می‌تواند در بحث رشد درست و منطقی جمعیت داشته باشد، متذکر شدند.

بنده هم خدمتشان عرض کردم که از بدو ورود به وزارت بهداشت به عنوان یکی از دغدغه‌های ملی، بنده به این موضوع پرداختم و پروژه‌ای را آماده کردیم که ان شاءالله تقدیم ایشان کنیم که با اجرایی ‌شدن آن بتوانیم از منفی شدن رشد جمعیت در آینده جلوگیری کنیم.

علاوه بر روایتی که نمکی به آن اشاره می‌کند؛ رهبر انقلاب دوازدهم آبان ماه امسال نیز در آستانه سالروز فتح لانه جاسوسی در دیدار با جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان فرمودند: «... وجود انبوه جوانان- میلیون‌ها جوان- در کشوری که این همه ظرفیت کار و تلاش دارد، یک نعمت بزرگی است. من همین جا تنبّه بدهم این مطلبی را که بارها و بارها تکرار کرده‌ام؛ سیاستی وجود دارد که این نعمت را از ملت ایران سلب کند؛ نعمت وجود جوانان انبوه و فراوان را. نتیجه این مسئله تحدید نسل، ۱۰ سال دیگر، ۱۵ سال دیگر این خواهد بود که شما دیگر کشور را متراکم از نسل جوان مشاهده نخواهید کرد و اینکه بنده این همه تکرار می‌کنم، تأکید می‌کنم، هشدار می‌دهم، به خاطر این است. بعضی از خطرات و اقدامات خطرناک هست که اثر آن پس از ۱۰ سال، ۲۰ سال ظاهر خواهد شد، آن وقتی که دیگر کاری هم نمی‌شود کرد. البته مسئولان محترم به بنده قول داده‌اند که با جدیت این مسئله را دنبال کنند، مشکلات را برطرف کنند که ان‌شاءالله همین کار را هم باید بکنند و خواهند کرد؛ [ما هم] تعقیب می‌کنیم موضوع را».

یک نامه و یک اعتراف

حال پس از گذشت بیش از هشت ماه از وعده نمکی، وی در نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی در ۲۰ مهرماه بر اشتباه بودن فرمول‌ها و شاخص‌های محاسبه نرخ رشد جمعیت در نهادهای مسئول و غلط بودن برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها بر مبنای این ارزیابی‌های غلط، صحه گذاشت که خود بیانگر تأیید دغدغه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بود. نمکی در بخشی از این نامه نوشته است:

«مستحضرید مهم‌ترین مؤلفه ارزشیابی جمعیت، میزان باروری کل (TFR) است که در سال ۱۳۹۵ این شاخص را ۲.۰۱ اعلام نمودند، سپس با رایزنی‌هایی که انجام دادند این عدد به ۲.۱ ارتقا یافت. تحلیل علمی این رقم یعنی آنکه مسئولان نظام نباید بدین حد نگران باشند و ما به بالاتر از سطح جایگزینی رسیده‌ایم. اولین گام اینجانب و همکارانم تشکیک نسبت به این ارقام بود که می‌تواند حاصل یک اشتباه محاسباتی و یا خدای ناکرده محصول یک غرض‌ورزی مبتنی بر نیات غیر منطبق با مصالح ملی باشد.

همزمان در تحقیقی بین‌المللی که مشاور عالی اینجانب جناب آقای دکتر اکبری که امروز از طرف وزیر، نماینده تام‌الاختیار در موضوع جمعیت هستند نیز در این پژوهش همکاری داشتند؛ نرخ باروری کل به میزان ۱.۷ به دست آمد که بسیار کمتر از سطح جانشینی بود. حاصل این تحقیق برای مقابله با مقالات نادرست قبلی در یکی از معتبرترین مجلات علمی جهان (Lancet) چاپ و منتشر شد.

در راستای اغنای (اقناع) علمی کارشناسان این عرصه در کشور، بحث‌های فراوانی صورت گرفت تا متفقاً عدد ۱.۸۴ مورد توافق همگان قرار گرفت که باز هم بسیار کمتر از سطح جانشینی و مؤید صحت نگرانی عالمانه حضرت عالی است».

این نخستین باری است که سرانجام یک مسئول رسمی به وقوع دستکاری در آمار نرخ باروری کشور اذعان می‌کند. موضوعی که بارها از سوی کارشناسان جمعیت مورد تأکید قرار گرفته بود.

چنانکه مهرماه گذشته، شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) در واکنش به گزارش دفتر جمعیت سازمان ملل در خصوص نرخ باروری ایران در سال ۲۰۱۹، در نامه‌ای به محمدباقر نوبخت، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه، با آمار و استدلال علمی، آمار اعلام شده از سوی سازمان ملل را نادرست خواند و نوشت: در حالی دفتر جمعیت سازمان ملل در گزارش سال ۲۰۱۷ نرخ باروری ایران در بازه ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ و ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ را ۱.۷ و ۱.۸۷ فرزند به ‌ازای هر زن اعلام کرده که در گزارش سال ۲۰۱۹ خود این نرخ‌ها را به ۱.۹۱ و ۲.۱۵ تغییر داده است!

این ارقام حتی با گزارش سازمان جهانی دیگر همچون بانک جهانی که نرخ باروری ایران در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ را ۱.۶۴ و ۱.۵۴ فرزند اعلام کرده است، تفاوت فاحشی دارد.

این در حالی است که پیش از این برخی از مسئولان وزارت بهداشت به استناد تحلیل‌های مشکوک و آمارهای جعلی گروهی از جمعیت‌شناسان، منکر واقعیت آمارهای نگران‌کننده جمعیتی می‌شدند. به گونه‌ای که دکتر سیاری، معاون سابق وزارت بهداشت آذرماه ۱۳۹۳ گفته بود: کشور در وضعیت «عروسی جمعیتی» است ولی ما مشغول عزاداری شده‌ایم! وی ادعا کرده بود اطلاعات پیش‌بینی سازمان ملل از جمعیت ایران به صورت ناقص به رهبر معظم انقلاب منتقل شده و ارائه خدمات بهداشتی و اجرای برنامه تنظیم خانواده موجب کاهش جمعیت کشور نبوده است و خدمات باروری سالم باید برای گروه‌های مختلف سنی تداوم یابد!

چند سناریو

حسین مروتی، کارشناس امور جمعیتی در گفت‌وگو با ما به مسائل پشت پرده دستکاری در آمار جمعیتی اشاره می‌کند. وی می‌گوید: تا سال ۲۰۱۰ حساسیت زیادی در حوزه جمعیت در کشور وجود نداشت تا اینکه سازمان ملل پیش‌بینی جمعیتی کشورهای مختلف دنیا را منتشر کرد که بر اساس سه سناریو بررسی کرده بودند؛ چنانکه نرخ باروری افزایش پیدا کند و اگر نرخ باروری متوسط باشد و یا اگر کاهش نرخ باروری ادامه پیدا کند وضعیت جمعیتی ایران چگونه خواهد بود. یکی از سناریوها نرخ پایین رشد جمعیت را نشان می‌داد که نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ سال آینده جمعیت کشور به شدت کاهش پیدا می‌کند و جمعیت ایران به حدود ۳۱ میلیون نفر می‌رسد و از هر دو نفر یک نفر بالای ۶۰ سال خواهد داشت. البته در صورتی که نرخ رشد جمعیت همچنان کاهش پیدا کند.

این پیش‌بینی هشداردهنده موجب حساسیت مسئولان نسبت به وضعیت بحرانی جمعیت شد و از همین جا بود که تعدادی از جمعیت‌شناسان داخل کشور تلاش کردند تا این آمارها را تغییر دهند. یعنی از طریق پیگیری‌های یکی از این جمعیت‌شناسان به نام دکتر عباس شوازی که استاد دانشگاه تهران هم هست سازمان پیش‌بینی‌اش را برگرداند؛ یعنی در سال ۲۰۱۲ یک دستکاری عمده‌ای در نرخ باروری کل کشور صورت گرفت به این معنا که نرخ باروری کل را خیلی بیشتر از واقعیت آن اعلام کردند که منجر به این شد که وضعیت جمعیت کشور خوب نشان داده شود.

مروتی ادامه می‌دهد: جالب است بدانید که محاسبه نرخ باروری سرشماری‌های جمعیتی سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ را آقای شوازی انجام داده است. تیرماه سال گذشته بود که او از سوی اطلاعات سپاه مورد بازجویی قرار می‌گیرد و البته ایشان همچنان ممنوع‌الخروج است.

متأسفانه وی علاوه بر تحلیل‌های مغرضانه، رایزنی‌ها و نامه نگاری‌هایی نیز با بسیاری از افراد از پایین‌ترین تا بالاترین مقام‌ها در کشور برای ایجاد اختلال در محاسبات مسئولان دارد تا نشان دهد وضعیت جمعیتی کشور خوب است و مشکل حادی در این زمینه نداریم در حالی که ایران در حال حاضر جزو سه کشور دنیاست که به سرعت جمعیتش در حال پیر شدن است.

این کارشناس جمعیت ادامه می‌دهد: آقای شوازی ریاست مؤسسه مطالعات جمعیتی که ذیل وزارت علوم است را به عهده دارد و سعی می‌کند به انحای مختلف بر این واقعیت سرپوش بگذارد.

آن طور که مروتی می‌گوید شوازی حتی یک واسطه نیز به درون هیئت دولت فرستاده و آمارهای اشتباه به هیئت دولت داده است. او ادامه می‌دهد: دکتر احمدی، معاون سابق پژوهشی وزارت علوم آمارهای دستکاری شده را از ایشان می‌گرفت و به درون هیئت دولت می‌برد.

این همه در حالی است که در بحث جمعیت رهبر معظم انقلاب فرمودند: «جمعیت یک مؤلفه قدرت است و اگر دشمن بتواند در این قضیه هزینه کند برای اینکه متوقفش کند این هزینه را می‌کند».

مروتی ادامه می‌دهد: در این ماجرا آقای شوازی و میمنت حسینی چاووشی که هر دو پروژه کنترل جمعیتی در کشور را جلو بردند تحصیلکرده غرب (استرالیا) هستند.

 پیش از انقلاب فردی بهایی و فراماسون به نام امیرمنصور برداری که ریاست اداره تنظیم خانواده وزارت بهداری وقت را عهده‌دار بود بیش از اینکه با دولت ایران کار داشته باشد با سفارت آمریکا در تهران سروکار داشت. از آن پس نیز برخی از جمعیت‌شناسانی که سیاست کنترل جمعیتی را در کشور جلو برده‌اند تحصیلکردگان غرب هستند؛ البته نه به این معنا که الزاماً همه آن‌ها جاسوس و نفوذی هستند اما بحث این است که وقتی غرب می‌خواهد سیاست کنترلی جمعیت را در ایران پیاده کند برای این منظور نیرو تربیت می‌کند و از آن به عنوان دیپلماسی علمی یاد می‌کند.

چرا سکوت مسئولان!؟

این کارشناس جمعیت ادامه می‌دهد: نرخ باروری در سال ۱۳۷۹ به کمتر از حد جانشینی سقوط کرد. یعنی در این سال هر زوج حتی به اندازه خودشان هم بچه به دنیا نمی‌آوردند تا جبران یا جایگزین شود. نرخ جانشینی ۲.۱ فرزند به ازای هر زن است. وقتی این اتفاق در سال ۷۹ می‌افتد متأسفانه هیچ یک از جمعیت‌شناسان کشور نسبت به آن تذکر یا اخطار نمی‌دهند که کشور از لحاظ نرخ باروری وارد بحران شده است که یکی از دلایل مهم آن این بوده که در سال ۱۳۷۳ گروهی از دولت وقت به کنفرانس توسعه جمعیتی در قاهره می‌روند و تعهد می‌دهند که رشد جمعیت کشور را به صفر برسانند.

مروتی می‌گوید: رشد جمعیتی کشور در صورتی به صفر می‌رسد که نرخ باروری کل به ۲.۱ برسد و به اعتقاد بنده علت اینکه جمعیت‌شناسان کشور نسبت به موضوع یاد شده تذکر نمی‌دهند این است که دولت وقت به صورت مخفیانه برای به صفر رساندن رشد جمعیت تعهد داده است.

متأسفانه در حال حاضر بدنه جمعیت‌شناسان کشور با سیاست‌های جدید جمعیتی همراه نیستند. البته کمی هم کوتاهی از این طرف بوده است، یعنی از آن‌ها هم خواسته نشده است در حالی که از سوی سازمان ملل دائماً برای آن‌ها پروژه تعریف می‌شود، پول می‌دهند و آن‌ها را به سفرهای خارجی می‌برند. اما این طرف چون بحث جمعیت هیچ متولی نداشته تاکنون از استادان دانشگاه کار یا پروژه نخواسته‌اند و آن‌ها به سمتی کشیده شدند که برایشان پروژه تعریف شده بود.

وی با تأکید بر اینکه موضوع جمعیت به شدت پیچیده و نهادهای کشور نسبت به آن غفلت کرده‌اند، اضافه می‌کند: برژنسکی، معاون اسبق وزارت امور خارجه آمریکا و یکی از سیاستمداران بزرگ دنیای غرب در سال ۲۰۱۱ مصاحبه‌ای با مجله وال استریت ژورنال دارد و می‌گوید از حمله پیشدستانه به تأسیسات هسته‌ای ایران اجتناب کنید و بازی طولانی مدتی را با ایران آغاز کنید زیرا تغییر نسل و آمارهای جمعیتی به نفع نظام کنونی نیست.

دستکاری آمار هدفمند است

مروتی معتقد است: دستکاری‌های صورت گرفته در این خصوص هدفمند و عمدی بوده و پشت آن یک جریان ضدفرهنگی و امنیتی وجود دارد؛ یعنی افرادی خاص با نفوذ در نهادهایی مثل مرکز آمار ایران، آمارهایی ارائه می‌دهند که هیچ جمعیت‌شناس دیگری چنین آماری را بدست نیاورده است. وی ادامه می‌دهد: من حتی به اینکه وزیر بهداشت می‌گوید شاید در دستکاری آمارها اشتباهی صورت گرفته است هم اعتقاد ندارم و معتقدم چنین اشتباهی نزدیک به صفر است. ممکن است یک یا دو بار اشتباه شده باشد اما اینکه برای چندین بار چنین اتفاقی بیفتد محال است. ضمن اینکه پرسش این است که چرا این اشتباه همواره برای نشان دادن بالا بودن نرخ باروری کل است و هیچ وقت برای پایین بودن این نرخ نیست؟ بنابراین من کاملاً این ماجرا را مغرضانه می‌دانم.

وی در خصوص اهداف و منافعی که جریان نفوذ از دستکاری آمار نرخ باروری کل دنبال می‌کند هم می‌گوید: غربی‌ها برای این جریان منافعی را در نظر می‌گیرند. چون یکسری از آنان تابعیت کشورهای بیگانه را دارند و خانواده تعدادی از آن‌ها هم در خارج از کشور هستند. این افراد با این گونه اقدامات و با ایجاد اخلال در دستگاه‌های تصمیم‌گیر برای رشد جمعیت کشور در واقع مزد خود را از غربی‌ها می‌گیرند.

مروتی در خصوص روند اجرای سیاست‌های جدید جمعیتی از سوی وزارت بهداشت در این دوره هم می‌گوید: متأسفانه بسیاری از سیاست‌های کنترل جمعیتی مثل عقیم‌سازی، اعطای رایگان وسایل ضدبارداری همچنان ادامه دارد اما به بحث سقط جنین پرداخته نمی‌شود حال آنکه آماری که روی سایت وزارت بهداشت قرار گرفته نشان می‌دهد سالانه ۲۵۰ هزار سقط جنین در کشور صورت می‌گیرد.