فاطمی‌نژاد/

 آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه با حضور در پنجمین کنگره علوم انسانی اسلامی که در سالن خورشید همایش‌های صدا و سیما برگزار شد، آن را در راستای مأموریت‌های دستگاه قضایی خواند و اظهار کرد: من از تمامی نظریه‌پردازان برای کاهش ناهنجاری‌ها کمک می‌خواهم.

آیت‌الله رئیسی علم و دانش را از مؤلفه‌های اقتدار یک جامعه دانست و گفت: مدیریت و جهت‌گیری علم و دانش بسیار مهم است، چرا که اگر در جهت قدرت و ثروت و بدون اخلاق و معنویت باشد، نتیجه‌اش اختراع کلاهک‌های هسته‌ای، مواد مخدر صنعتی، ظلم و ستم به ملت‌ها و ابزاری برای استثمار مردم می‌شود.   پس بسیار مهم است که مدیریت علم دست چه کسی باشد، به خصوص در نظام ما که مبتنی بر فقه است. تفاوت زمان ما با زمان شیخ انصاری این است که امروز در جامعه اسلامی، فقه باید حکومت کند و تمام آموزه‌ها باید مبتنی بر دین باشد.

نقد سیاسی علوم انسانی اسلامی مخرب است

آیت‌الله رئیسی علوم انسانی سکولار را فاقد توانایی لازم برای تبدیل شدن به نرم افزار اداره جامعه خواند و اظهار کرد: دین، ارزش‌های الهی و علوم انسانی‌اسلامی باید مغزافزار و نرم‌افزار ما باشد. مباحث علوم غربی قابل بحث و بررسی است اما قابل نقد هم هست، بنابراین نباید برای ما به شکل یک تابوی غیرقابل نقد باشد، چون حرف نهایی نیست. علوم انسانی اسلامی هم قابل نقد، تحقیق و بررسی است، ولی باید بین تخریب و نقد عالمانه، تفاوت وجود داشته باشد. نقد سیاسی مخرب است و عالمانه نیست.

ضرورت اداره جامعه بر مبنای پژوهش‌های جدید

وی با تأکید بر بازنگری در متون آموزشی این حوزه عنوان کرد: باید برای پژوهشگران سرمایه‌گذاری شود و از آن‌ها حمایت‌های مادی و معنوی صورت گیرد. علاوه بر این، پیچیدگی بحث ایجاب می‌کند انسان‌های فرهیخته به این موضوع وارد شوند و برای  پیوند اداره جامعه اسلامی به این علوم تلاش کرده و اهتمام ویژه داشته باشند. به عقیده من مسئله‌یابی، اولویت‌بندی، توجه علوم انسانی به عدالت و مبارزه با فساد، پیوند بین حقوق و جامعه‌شناسی، اخلاق، حقوق و ... بومی‌ کردن مسائل و استفاده از اندیشه اسلامی و علوم انسانی اسلامی در راهکارها مهم ترین وظایفی است که این جمع باید به آن بپردازند.

نگاه ما به محورهای بیانیه گام دوم کاربردی باشد

رئیس قوه قضائیه در پایان خاطرنشان کرد: ارتباط جدی بین نظام برنامه‌ریزی و علوم انسانی اسلامی یک ضرورت است، بنابراین باید بین علم و اجرا ارتباط وجود داشته باشد. همچنین عدالت، علم و فناوری و ... از جمله محورهای بیانیه گام دوم انقلاب است که باید با نگاه کاربردی، مورد عنایت قرار گیرد. ارتباط با حوزه و دانشگاه‌ها برای دستگاه قضا بسیار مهم است و ما معتقدیم بخش اجرایی باید ارتباط خود با دانشگاه و حوزه را حفظ کند.

نقش مهم علوم اسلامی در ظهور و عینیت دین در جامعه

در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس شورای سیاست‌گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی نقش این علوم را در عینیت یافتن مراتب جامعه اسلامی غیرقابل انکار خواند و گفت:  برخلاف دیدگاهی که فرا رسیدن دوران دین و شکل‌گیری جامعه دینی به معنای دقیق کلمه را شرط لازم برای تولد علوم انسانی اسلامی بیان می‌کند، علوم انسانی اسلامی نقش غیرقابل انکاری چه در ظهور عصر دین و چه در عینیت یافتن مراتب عالی جامعه اسلامی بر عهده دارد.

غلامی افزود: جامعه دینی یک پدیده مطلق نیست بلکه باید آن را واقعیتی پیچیده و ذو مراتب دانست که البته ظاهربینی‌های رایج قادر به ارائه ارزیابی درستی از آن نیست. از این رو است که علوم انسانیِ اسلامی نه تنها زیستگاه خود را مراتبی از جامعه دینی قلمداد می‌کند، بلکه مقصد خود را در جهت کاهش فاصله وضع موجود با وضع مطلوب تعریف کرده است.

علوم انسانیِ اسلامی مولود آزاداندیشی است

رئیس شورای سیاست‌گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی  در اهمیت نقد و گفت‌وگوهای انتقادی در علوم انسانی اسلامی گفت: چه در فهم دقیق‌تر مسائلِ مبتنی بر شاخص‌ها و چه در یافتن بهترین راه حل‌ها و چه در شناسایی مسیر مطلوب برای پیاده‌سازی عملی راه حل‌ها در جامعه، علوم انسانیِ اسلامی مولود آزاداندیشی است و اقتضای آزاداندیشی استقبال از گفت‌وگوهای انتقادی نه فقط به نیت محکوم‌سازی رقیب بلکه با هدف ارتقای درک اجتماعی و شناسایی نقاط قوت سایر افکار است.

غلامی در پایان عنوان کرد: امروز مهم‌ترین نیاز علوم انسانیِ اسلامی گسترش نوآوری به ویژه در عرصه‌های کاربردی محسوب می‌شود. کمبود نوآوری‌های علمی در عرصه علوم انسانی بیش از هرچیز به ناچیز بودن سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه نظام علمی کشور در علوم انسانی برمی‌گردد اما نباید نقش فراهم نبودن بسترهای فرهنگیِ نوآوری و مهم‌تر از همه، کم‌توجهی به جوان‌گرایی و حضور نخبگان جوان و پرانگیزه در گلوگاه‌های علمی که گاه به اسم صیانت از مراتب دانشگاهی و حوزوی به جامعه علمی تحمیل شده است را نادیده گرفت.

در پایان مراسم افتتاحیه پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی جلد چهارم کتاب «نظریه» و مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، کمیسیون تخصصی تعلیم و تربیت اسلامی رونمایی شد. از دیگر سخنرانان این مراسم می‌توان از حجت‌الاسلام محمد قمی؛ رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، غلامعلی حداد عادل؛ رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، حجت الاسلام سعیدرضا عاملی؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و سورنا ستاری؛ معاون علمی رئیس جمهور نام برد.