مریم احمدی شیروان/

 در آیه ۶۹ سوره نساء خداوند نعمت خود را بر چهار گروه پیغمبران، صدیقان، شهیدان و نیکوکاران تمام کرده و آن‌ها را رفیقانی نیکو معرفی کرده است. حضرت معصومه(س) از مصادیق بانوان صالحه‌ای است که در تفسیر این آیه به آن تأویل می‌شود و خداوند آن‌ها را شامل نعمت‌های فراوانی کرده است. بانوی مؤمنه‌ای که هر چند خیلی کوتاه در قم اقامت پیدا کرد، اما حضور ایشان برای مردم قم بسیار مغتنم بود. به مناسبت دهم ربیع‌الثانی، سالروز رحلت این بانوی کرامت و معرفت با حجت‌الاسلام علی اشرف عبدی، رئیس پژوهشکده علامه طباطبایی و مدیر معارف قرآن و عترت حرم حضرت معصومه(س) به گفت‌وگو پرداخته و از تأثیر این حضور بیشتر شنیدیم که در زیر از نظر می‌گذرانید.

مقام شفاعت، نتیجه بندگی خدا و پیروی از ائمه هدی است

حجت‌الاسلام علی اشرف‌عبدی در بیان شخصیت حضرت معصومه(س) می‌گوید: ایشان بانوی مؤمنه‌ای است که از جمله مصادیق صالحین است و بر اساس عبادت، بندگی، شناخت خدا و پیروی از ائمه‌هدی به مقامی رسید که مقام شفاعت به او داده شد؛ مقامی که صراحتاً در زیارت‌نامه ایشان آمده است «یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی‌ لِی فِی الْجَنَّةِ» و به شفیعه روز محشر و کریمه اهل‌بیت پیامبر(ص) شهرت پیدا کرد. وی با بیان اینکه ورود حضرت معصومه(س) به قم برکات زیادی را به این شهر جاری کرد، می‌گوید: با ورود ایشان به این شهر، قم تبدیل به مأوا و پناهگاه مؤمنین و محل مهاجرت سادات شد.

رئیس پژوهشکده علامه طباطبایی خاطرنشان می‌کند: در تاریخ و در طول اقامت حضرت معصومه(س) در شهر قم فعالیت ثبت شده‌ای وجود ندارد اما آثار و نتیجه برکات او در این شهر و در همه اعصار و قرون قابل مشاهده بوده و هست. یکی از آن جنبه‌ها، جنبه علمی حضرت است. در روایتی امام صادق(ع) فرموده است: «فَیفیضُ العِلمُ مِنهُ الی سایرِ البِلادِ فی المَشرِقِ وَ المَغرِبِ»؛ حدیثی که بشارت امام‌صادق(ع) را پس از سیزده قرن به طور شفاف در جمهوری‌اسلامی شاهد هستیم و درمی‌یابیم به طور کامل و جامع در جهان امروز معنا و مفهوم پیدا کرده است.

قم پناهگاه شیعیان است

حجت‌الاسلام علی اشرف‌عبدی عنوان می‌کند: هر چند حضرت معصومه(س) عمر طولانی نداشت که مدرسه علمیه بنیان بگذارد اما وجودش که وجود علمی بود، خود به خود پایه‌گذار مدارس علمیه و مهدعلم و تمدن در این شهر شد. امام کاظم(ع) فرموده است: «قُم عُشُّ آلِ مُحَمّدٍ وَ مَأوی شیعَتِهِم»؛ یعنی قم آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان آنان است که همگی به  لطف برکت علمی آن حضرت بود.   وی به روایتی از امام رضا(ع) هم اشاره کرده و توضیح می‌دهد: طبق آنچه در بحارالانوار آمده، بیاع سابری می‌گوید روزی خدمت امام رضا(ع) نشسته بودم که سخن از قم و قمی‌ها و علاقه آن‌ها به حضرت مهدی(عج) به میان آمد. حضرت از خداوند برای آن‌ها طلب رحمت کرد و برایشان دعا نمود. سپس فرمود: یکی از درهای هشت‌گانه بهشت اختصاص به قمی‌ها دارد، آن‌ها بهترین شیعیان ما از میان همه شهرها هستند. خداوند ولایت ما را با طینت آن‌ها آمیخته است.

مدیر معارف قرآن و عترت حرم حضرت معصومه(س)   تصریح می‌کند: حضرت معصومه(س) در بحث علمی، بعد سیاسی و اجتماعی محور اصلی جامعه شیعی و علمی در قم و در تمام قرون به خصوص عصر حاضر بوده است و همه عالم در این شهر کسب علم و معرفت می‌کنند. کریمه بودن حضرت معصومه(س) از جهات متعددی است و مورد علمی را هم در برمی‌گیرد. رئیس پژوهشکده علامه طباطبایی به حل کردن مشکل علمی توسط این بانوی بزرگ نیز اشاره کرده و می‌گوید: ملاصدرا، صدرالمتألهین شیرازی که فیلسوف بزرگ اسلام بود از شیراز به کهک رفت؛ در آنجا مقیم شد و کتاب اسفار اربعه که از نظر فلسفی یک شاهکار است در کهک نوشت. او می‌گفت: وقتی شبهه‌ای برای من پیش می‌آمد کنار قبر حضرت معصومه(س) در قم می‌آمدم و از آن حضرت استمداد می‌کردم و شبهه فلسفی من حل می‌شد.