زاهدان- طاهره عودی/
تجربه سیل به وسعت سیل اخیر در سیستان و بلوچستان را در سال ۱۳۸۵و در طوفان «گونو» می‌توان دنبال کرد که تخریبی به همین وسعت ایجاد کرد. اما سؤال بسیاری از مخاطبان و مردم این است که آیا راهی برای کاهش خسارت‌ها هست و مسئولان می‌توانستند برای جلوگیری از این حجم خسارت اقدامی در دستور کار قرار دهند؟
سیستان و بلوچستان باوجود خشکی اقلیم از توازن مناسب پراکنش بارندگی سالانه برخوردار نیست به‌نحوی‌که بیشترین بارش سالانه منطقه در فصل زمستان نازل می‌شود.
شرایط توپوگرافی، شیب و هیدروگرافی حوزه‌های آبخیز در این استان به‌گونه‌ای است که بارش‌ها با کمترین توقفی از دسترس خارج شده و وارد دریاچه‌ها، رودخانه‌های مرزی و دریا می‌شوند.
حادثه قابل پیش‌بینی
بسیاری از کارشناسان و مردم محلی اذعان می‌کنند که پیش‌ازاین در تاریخ ۱۸ دی‌ماه سازمان هواشناسی هشدار داد که بارش‌های فوق‌سنگین سیستان و بلوچستان را فرا می‌گیرد، اما باوجوداین اخطار گزارشی مبنی بر اینکه تمهیدات لازم برای ایمن‌سازی روستاهای در معرض خطر انجام شده، وجود ندارد.
مردم محلی می‌گویند: با وجود این هشدارها اما هیچ ماشین‌آلات سنگینی برای ایجاد سیل‌بند و یا خاکریز در حاشیه رودخانه‌ها به‌کارگیری نشده و تنها به تخلیه چند روستا برای جلوگیری از بحران بسنده شده است.
سیل اخیر در حال حاضر بازار گمانه‌زنی را در این استان داغ کرده است تا آنجا که عده‌ای معتقدند شرکت آب منطقه‌ای می‌بایست با تنظیم میزان آب پشت سدها، کمی از بار خسارت‌ها می‌کاست.
به گفته برخی کارشناسان سرریز شدن سدهای نیمه جنوبی سیستان و بلوچستان خسارت‌ها را تشدید کرده، اتفاقی که می‌توانست با خالی شدن سدها جلو آن را گرفت.
پاسخ به یک شائبه
در این راستا مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان پاسخ می‌دهد: برآوردهای هواشناسی از میزان بارش‌ها دقیق نبود به همین دلیل ذخیره سدها خالی نشدند.
اتابک جعفری می‌افزاید: پیش‌بینی سازمان هواشناسی از میزان بارندگی و ورودی آب به سدها، حدود یک‌چهارم آن چیزی بود که در این چهار روز شاهد آن بودیم، اما اینکه گفته می‌شود تشدید خسارات ناشی از سیلاب به دلیل عدم رهاسازی آب از سدها است، مورد تأیید نیست زیرا ما بر اساس پیش‌بینی هواشناسی در سد پیشین و خیرآباد آزادسازی آب داشتیم.
البته مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان نظر دیگری دارد و می‌گوید: اولین اطلاعیه جوی روز ۱۷ دی‌ماه یعنی چهار روز پیش از اوج فعالیت سامانه بارشی صادر و تأکید شد که سامانه فوق سنگین بیشتر نقاط استان را دربر می‌گیرد.
محسن حیدری یادآور می‌شود: متأسفانه آب منطقه‌ای استان این هشدارها را جدی نگرفت و آن‌طور که باید سطح آب این سدها را تنظیم نکرد و همین موضوع سبب شد تا حداقل چهار سد سرریز کند.
بی‌توجهی به سیل‌بندها
منطقه عورکی در جنوب سیستان و بلوچستان در زمره مناطقی است که متأسفانه روستاییان ساکن آن خسارت بسیاری را متحمل شدند و زندگی و دسترنج آن‌ها در زیر خروارها گل‌ولای مدفون شده است.
شه‌بخش گورگیج، نمانده استان در شورای عالی استان‌ها در این باره به قدس می‌گوید: سال ۱۳۸۵ طوفان «گونو» سیل‌بند این منطقه را تخریب کرد و درحالی که ساخت آن فقط یک هفته کار داشت، اما ۱۳ سال است که توجهی به آن نشده است.
وی عنوان میکند: اگر مسئولان این سیل‌بند را ترمیم کرده بودند، ۷۰ درصد خسارت‌های وارده به این روستا کاهش یافته بود.
آبخیزداری تنها راه برون‌رفت
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان ریشه‌های سیل اخیر را از چندین منظر قابل بررسی می‌داند.
عبدالباسط پاکزاد می‌گوید: متأسفانه برخی از خانه‌ها و تأسیسات در حاشیه رودخانه‌ها ساخته شده که این موضوع به شدت سیل و همچنین تخریب‌ها دامن می‌زند.
وی ابراز میکند: کنترل حجم گسترده سیلاب در مبادی ورودی رودخانه‌های بزرگ مستلزم کار بیشتری در حوزه آبخیزداری و آبخوان‌داری و افزایش پوشش گیاهی است که این اقدامات نیازمند سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه بیشتر است.
وی با اشاره به اینکه عمده فعالیت‌های آبخیزداری برای کنترل سرشاخه‌هاست، ابراز میکند: در این راستا فقط ۱۵ درصد از فعالیت‌های آبخیزداری در استان انجام شده است.
وی بیان میکند: البته این موضوع بدان معنا نیست که هیچ کاری در حوزه آبخیزداری صورت نگرفته، بلکه باید اذعان کرد با ایجاد سازه‌های مختلف در کل استان امکان مدیریت ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب فراهم شده است، اما باوجود نوع بارش‌ها و نوع خاک و اقلیم این اقدامات جای کار بیشتری دارد.
وی تأکید میکند: بدون شک اگر پروژه‌های آبخوان‌داری در این استان اجرایی نشده بود خسارت سیل به‌مراتب بیشتر بود و شاید راه ارتباطی چابهار به سایر مناطق هم مسدود می‌شد.
وی تأکید میکند: ازآنجاکه بارندگی‌ها در استان، مدیترانه‌ای و ماسونی است؛ بنابراین در مدت‌زمان کم ما شاهد حجم بالای بارندگی هستیم که این موضوع در تمامی فصول سال موجب سیلاب می‌شود و تنها با سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های آبخوان‌داری می‌توان از اثرات سیل‌های احتمالی کاست.
نظر شما