مجتبی بشکنی/
بهار آرام آرام از پس این روزهای سرد و برفی زمستانی، دارد از راه می‌رسد، آستان قدس رضوی هم در قالب طرح «نگاه جدید» مجموعه برنامه‌هایی را برای ترویج و گفتمان‌سازی فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی در نوروز ۹۹ پیش‌بینی کرده است. طرح «۱+۹۹» در کنار چهار طرح دیگر از جمله اقدامات ستاد مناسبت‌های ویژه آستان قدس رضوی در حوزه کتاب و در ایام تعطیلات سال جدید است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حجت گنابادی‌نژاد، رئیس ستاد مناسبت‌های ویژه آستان قدس رضوی است. از او درباره برنامه‌های نوروزی و نهضت گفتمان‌سازی فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی که چندی است پیش‌زمینه برنامه‌های این کلان‌نهاد مذهبی شده، پرسیدیم.
چرا کتاب و کتاب‌خوانی به عنوان یکی از محورهای اصلی برنامه‌های آستان قدس رضوی در نوروز ۹۹ قرار گرفته است؟
انس با کتاب، توفیقی عظیم است که تا حد یک واجب دینی، به آن تأکید شده است. در ساحت تمدنی نیز، توجه به کتاب به‌عنوان یکی از بهترین ابزارهای کمال بشری، دروازه‌ای به سوی گستره دانش و معرفت است.
سروکار نداشتن مردم با کتاب، خسارتی بزرگ برای کشور به شمار می‌رود و در بیان بزرگان رهاورد مطالعه و انس با کتاب، آرامشی پایدار است. رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت مسئله کتاب و کتاب‌خوانی بیانات متعددی دارند، ایشان در اهمیت و جایگاه کتاب در میان مردم ایران می‌فرمایند: رواج کتاب و روحیه کتاب‌خوانی در میان ملت عزیز ما که خود یکی از مشعلداران فرهنگ، کتاب و معرفت در طول تاریخ پس از ظهور اسلام بوده است، بسی کمتر از آن چیزی است که از چنین ملتی انتظار می‌رود.
اکنون که ما به گام دوم انقلاب رسیده‌ایم، بازخوانی هر چه دقیق‌تر سنت دیرین کتاب‌خوانی، گامی مؤثر و ضروری است. در همین راستا، ایجاد زمینه‌ای که میزان رویکرد زائران و مجاوران به مطالعه را افزایش دهد، دستور کار ضروری مسئولان و مدیران فرهنگی به شمار می‌رود.
طرح «کتاب» در ایام نوروز ۹۹، فرصتی است مغتنم و فراگیر تا زیبایی‌های انس با کتاب به عموم زائران و مجاوران ارائه شود و مخاطب در کنار این سفره گسترده، طعم دل‌انگیز و حلاوت مطالعه را بچشد. در این صورت، فرهنگ کتاب‌خوانی، بیش از آنچه هست، در جمع خانواده، گروه‌های اجتماعی و اصناف گوناگون رواج خواهد یافت.
رویکردهای آستان قدس رضوی برای ترویج کتاب‌خوانی چیست؟
ستاد مناسبت‌های ویژه آستان قدس رضوی در سه بخش ویژه «گفتمان محوری»، «افق ۵ ساله» و «مأموریت» در خصوص طرح «کتاب» برنامه‌ریزی کرده است.
تمام برنامه‌های آستان قدس رضوی در نوروز ۹۹ در یک گفتمان محوری و ذیل چهار مفهوم «محبت و مودت»، «زیارت»، «ادب» و «تمدن‌سازی» تعریف می‌شود.
با توجه به این و دغدغه‌های پیرامون کتاب و کتاب‌خوانی، برای حرکت در مسیر تمدن‌سازی و معرفت‌افزایی در حوزه زیارت، در حوزه کتاب یک برنامه پنج ساله ترسیم کرده‌ایم و براساس این برنامه انتظار می‌رود مشهد در افق پنج ساله به برکت بارگاه منور امام رضا(ع) در حوزه کتاب‌های مبتنی بر ارزش‌های اسلامی، انقلابی و ملی به‌عنوان پایتخت کتاب و کتاب‌خوانی در جهان اسلام شناخته شود.
بر همین اساس، قرار گرفتن یک فعالیت کتاب‌محور در بسته زیارتی زائران و مجاوران امام هشتم(ع) نیز محور مأموریت‌ها خواهد بود.
در این میان ما یک هدف را دنبال می‌کنیم و آن بهبود اثربخشی زیارت در میان زائران و مجاوران با تأکید بر ظهور و بروز آثار معرفتی و اجتماعی زیارت است؛ این هدف محقق نمی‌شود مگر با فراهم کردن زیارتی بانشاط و امیدآفرین همراه با امنیت از منظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی.
در سطح بعدی، راهبردهایی که ما برای رسیدن به این اهداف در نظر گرفته‌ایم در پنج عرصه نشر، معرفی، توزیع، فرهنگ‌سازی و تسهیل در فضای مطالعه، ناظر بر گفتمان محوری است که می‌بایست منجر به اضافه شدن یک فعالیتِ کتاب‌محور در بسته سفر زائر شود.
سطح اجرایی طرح‌های ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی چگونه است؟
با عنایت به اصل «توجه به جغرافیای حضور زائر از مبدأ تا مبدأ» در برنامه کلان آستان قدس رضوی در نوروز ۹۹، ابتدای حرکت زائر به قصد زیارت به عنوان گستره و اقلیم زیر پوشش طرح، مدنظر خواهد بود. بر این اساس، علاوه بر حرم مطهر و حریم حرم، در سطح محلات مشهد و در اماکنی همچون مراکز خرید، هتل‌ها، حسینیه‌ها و محل‌هایی که زائران اسکان دارند، در بوستان‌ها و مراکز تفریحی و نیز در مسیرهای منتهی به مشهد مقدس و در استراحتگاه‌های بین‌راهی ان‌شاءالله این طرح در دستور کار قرار می‌گیرد.
چه قالب‌هایی برای اجرای طرح‌های ترویج کتاب‌خوانی انتخاب کرده‌اید؟
بنا داریم در قالب پنج طرح، بحث ترویج کتاب‌خوانی را در نوروز ۹۹ عملیاتی کنیم. یکی از عناوین اجرای این طرح، طرح «۱+۹۹» است. این طرح با بهره‌گیری از فرصت حضور قابل توجه زائران نوروزی امام مهربانی‌ها در گستره حرم، حریم و مشهدالرضا(ع) و انتخاب ۱۰۰ عنوان کتاب جذاب، مفید و تأثیرگذار مبتنی بر راهبردهای چهارگانه «نشر»، «توزیع»، «ترویج» و «مطالعه» از ۱۳ ماه رجب
(مقارن با ۱۸ اسفند ۹۸) تا نیمه شعبان (۲۰ فروردین ۹۹) به مدت ۳۷ روز در حرم مطهر، حریم حرم مطهر و مبادی ورودی و خروجی، محلات، معابر و مسیرهای ارتباطی مشهدالرضا(ع) اجرا می‌شود.
طرح «راسته‌بازار کتاب» محور اجرای دیگری از این طرح است که با هدف طراحی، ایجاد و راهبری «راسته‌بازار کتاب» در مسیرهای با دسترسی مناسب برای زائران، مبتنی بر راهبرد «توزیع» و «ترویج» کتاب با حضور ناشران برجسته مشهدی و کشوری از ۱۸ اسفندماه آغاز شده و به صورت مستمر در حریم حرم مطهر و اماکن مناسب در سایر معابر و مسیرهای ارتباطی مشهدالرضا(ع) اجرا خواهد شد.
طرح «سوغاتی‌ها» با موضوع طراحی، تهیه و عرضه بسته‌های کتاب به عنوان سوغاتی و عیدی نیز از ۱۳ رجب به مدت ۳۷ روز در حرم مطهر، حریم حرم مطهر و مسیرهای منتهی به حرم اجرا می‌شود.
طرح «ره‌باغ کتاب» نیز از جمله طرح‌هایی است که در ستاد مناسبت‌های ویژه آستان قدس رضوی برنامه‌ریزی شده است. طراحی، ایجاد و راهبری فضای مطالعه بزرگسال و کودک، محوطه مخصوص رویدادهای کتاب شامل سکوی خوانش کتاب، جایگاه معرفی و امضای کتاب و فضای عرضه و امکان انتقال سازه‌های مربوطه به مکان‌های دیگر، از ویژگی‌های این طرح محسوب می‌شود.
این طرح نیز از ۱۸ اسفند ۹۸ به مدت ۳۷ روز در حرم مطهر، حریم حرم مطهر، راه‌آهن، فرودگاه و مسیرهای منتهی به حرم برگزار می‌شود.
ویژه‌برنامه‌های «کتاب، محله، نوروز» نیز شامل مجموعه فعالیت‌ها و اقداماتی است که در گستره محلات شهر مشهد پراکنده خواهد شد و مهم‌ترین مخاطب آن مردم مشهد به حساب می‌آیند. این فعالیت‌ها عموماً به صورت سیار بوده و در هر محله به مدت یک یا دو روز فعال خواهند بود، مسجدمحوری و توجه به ظرفیت مدارس در ایام غیرتعطیل ویژگی مهم این طرح است.
نظر شما