قدس آنلاین: تولی و تبری از فروع دین هستند و یکی بدون دیگری معنا ندارد؛ به عبارت دیگر ایمان به خدا و انبیا و اولیای الهی، بدون کفر به طاغوت و برائت جستن از دشمنان خدا، ناقص است و به انحراف می‌انجامد؛ و آن‌گونه می‌شود که جامعه‌ای متنسک تن به حکومت طاغوت می‌دهد. دهه فجر انقلاب اسلامی که می‌توان آن را نمونه عینی «تولی و تبری» دانست فرصتی شد تا با حجت‌الاسلام نادعلی علی‌نیا خطیر، استاد حوزه علمیه قم به گفت‌وگو بپردازیم؛ نظرات وی را در ادامه می‌خوانید.

برائت از مشرکان لازمه توحید است

حجت‌الاسلام علی‌نیا با تأکید بر اینکه از نظر اسلام، حیات و سعادت فرد مسلمان و امت اسلامی در گرو شناخت فریضه تولی و تبری و التزام به آن است، می‌گوید: برخی غرض‌ورزان ادعا می‌کنند این واژه‌ها و مفاهیم پس از انقلاب اسلامی و به خاطر حکومت ولایت فقیه و در دشمنی با آمریکا وارد ادبیات دینی ما شده و در اصل اسلام این‌طور نبوده است، در حالی که در آیه ۳ سوره توبه آمده است: «أَنَّ اللَّهَ بَرِیءٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ رَسُولُهُ» یعنی خدا و رسول از مشرکان بیزارند؛ «وَأَذَانٌ مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَی النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِیءٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ رَسُولُهُ»؛ خدا و رسولش به مردم اعلام می‌دارند که از مشرکین تبری می‌جویند. وی در ادامه به آیات دیگری از قرآن نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: در آیه ۶۷ سوره انبیا آمده است: «أُفٍّ لَکُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» یعنی اف بر شما و بر آنچه به جز خدای یکتا می‌پرستید. حضرت ابراهیم(ع) در ابتدای رسالت سراغ اقوام خود رفت و پس از آنکه نتیجه نگرفت، بت‌ها را شکست و بعد از اندرز و توبیخ، آن‌ها را به تعمق و اندیشه واداشت. برائت از مشرکان لازمه توحید است و معنا ندارد فردی دین ابراهیمی داشته اما برائتی از مشرکان نداشته باشد.

تولی و تبری رکن مهم دینداری ماست

حجت‌الاسلام علی‌نیا تأکید می‌کند: خدا از مشرکان بدش می‌آید، زیرا «کَیْفَ وَ اِن یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ»؛ اگر این‌ها پیروز شوند و دستشان برسد «لاَ یَرْقُبُوا فِیکُمْ اِلّاً وَلاَ ذِمَّةً» هیچ تعهد، امضا و قراردادی را رعایت نمی‌کنند؛ «یُرْضُونَکُم بِاَفْوَاهِهِمْ، تَاْبَی قُلُوبُهُمْ وَ اَکْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ» یعنی بدانید برای اینکه بر شما مسلط شوند نفس، مال و زندگی شما را نابود می‌کنند. آن‌ها به ظاهر و با زبان خود را دلسوز مردم نشان می‌دهند اما در دل این‌طور نیستند.

او با تأکید بر اینکه تولی و تبری در جامعه امروزی هم عینیت پیدا می‌کند، یادآور می‌شود: آیات و روایاتی که در مورد تولی و تبری آمده منحصر به زمان خاصی نیست و تعریفی کلی درباره مشترکان است. در آیه ۲۸ سوره توبه آمده: «إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ» یعنی مشرکان ناپاک‌اند؛ طبیعت آن‌ها این‌طور است و مربوط به زمان خاصی نمی‌شود. ممکن است در طول زمان شیوه زندگی، حرف‌ها و گفتمان مشرکان تفاوت کند، اما خود و تفکر ضد توحیدی آن‌ها تغییر نمی‌کند. طبق آنچه در سوره‌های یونس، توبه و بقره آمده در جهان امروز رؤسای جمهور نظام مستکبر، آدم‌کش و ضد بشریت همه مصداق ناپاک بودن هستند.

این استاد حوزه علمیه قم به آیه ۲۲ سوره مجادله نیز اشاره کرده و می‌گوید: در این آیه آمده است هیچ قوم و دولتی را پیدا نمی‌کنید که مؤمن باشند، به خدا ایمان داشته باشند اما با دشمنان خدا و رسول(ص) اظهار مودت کنند؛ بر همین اساس فردی که با دشمنان خدا اظهار مودت می‌کند، ایمان دروغین دارد؛ این فرد می‌تواند شخصی در نظام جمهوری اسلامی باشد یا فردی در یک کشور مستکبر.

ایمان به خدا بدون کفر به طاغوت وجهی ندارد

حجت‌الاسلام علی‌نیا ادامه می‌دهد: در آیه ۲۹ سوره فتح آمده است: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ» یعنی محمد(ص) فرستاده خداست و یاران و همراهانش بر کافران بسیار قویدل و سخت و با یکدیگر بسیار مشفق و مهربانند؛ این همان تولی و تبری است. او با بیان روایتی عنوان می‌کند: در روایتی داریم که بنی‌امیه ایمان به خدا را می‌گفت اما کفر به طاغوت را نمی‌گفت؛ به بیانی ایمان به خدا بدون کفر به طاغوت وجهی ندارد؛ «یَکفُر بِالطّاغوتِ وَ یُؤمِن بِاللَّهِ» (بقره:۲۵۶)؛ اسلام نابی که امام خمینی(ره) مطرح کرد با کفار سر سازگاری ندارد.

این پژوهشگر علوم دینی، به انقلاب اسلامی نیز اشاره کرده و می‌گوید: در این نوع برائت از کفار و مشرکان ممکن است ضرر اقتصادی و... هم وجود داشته باشد. در آیه ۲۸ سوره توبه آمده: «وَ إِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنیکُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»؛ اگر در این قطع رابطه‌ از فقر بیمناکید، پس به زودی خدا شما را به فضل خود بی‌نیاز می‌گرداند؛ نمی‌شود به بهانه رونق اقتصاد و... با مستکبران رابطه داشت.

حجت‌الاسلام علی‌نیا در پایان تأکید می‌کند: تولی و تبری سخت است؛ برائت از مشرکان با خود، تحریم و دشمنی به همراه می‌آورد به همین دلیل آدم بی‌ایمان از آن می‌ترسد، اما امام(ره) نترسیدند؛ آن هم در سال‌هایی که هنوز توان نظامی، موشکی و... مثل امروز وجود نداشت. امام(ره) فرمودند آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند و اسرائیل باید از بین برود. در دنیای امروز راحت‌طلبی و ترس سبب شده در راه تولی و تبری محکم گام برنداریم؛ علاج این است که انسان‌های انقلابی و مؤمن واقعی پای کار باشند، آن‌ها که بوی اهل بیت(ع) و قرآن می‌دهند؛ آن که به غرب دل بسته و او را باور دارد، نمی‌تواند تبری داشته باشد.