قدس آنلاین:  زلزله‌های مهیب، سیل، طوفان، صاعقه، خشکسالی، بهمن، فرونشست زمین، آتش‌سوزی و گرد و غبار از جمله مهم‌ترین حوادث طبیعی هستند که ایران را تهدید می‌کنند. حوادث طبیعی که در فصول مختلف خسارت‌های جانی و مالی فراوانی به کشور وارد می‌کنند و همه این‌ها موضوع مهمی است که مدیریت صحیح آن به آموزش، ارتقای سطح آگاهی مردم برای مقابله با بحران و ترویج فرهنگ ایمنی بستگی دارد. به کارگیری اندیشه و علم و تخصیص بودجه مناسب در راستای جلوگیری و مقابله با بحران نیز اولویت‌هایی هستند که دولت‌ها موظف به تحقق آن هستند. اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در گفت‌وگو با قدس محورهای مختلف ناظر به وقوع حادثه و راه‌های فائق آمدن بر آن را با ما در میان گذاشته است.

مهم‌ترین اولویت‌های شما در سازمان مدیریت بحران چیست؟

سازمان مدیریت بحران یک سازمان سیاست‌گذار، هماهنگ‌کننده، حمایت‌کننده و مسئول هماهنگی همه دستگاه‌های اجرایی کشور در زمان بحران و مواقعی است که حضور همه ارگان‌ها برای مأموریت‌های حادثه‌ای لازم و ضروری است. این سازمان در مواقع خطر و حادثه موظف است با هماهنگی همه نهادهای کشور اعم از بخش‌دولتی و بخش‌خصوصی کمک، حمایت و پشتیبانی همه‌جانبه از مردم آسیب‌دیده را در اولویت قرار دهد. هر چند مدیریت بحران پیش از رسیدن به نقطه خطر و جلوگیری از بحران مهم‌ترین اولویت موردنظر ماست. قانون دائمی شدن مدیریت سازمان مدیریت بحران که پس از تصویب مجلس شورای‌اسلامی به تأیید شورای‌نگهبان رسید، خبر خوشحال‌کننده‌ای پس از ماه‌ها انتظار بود که چهارم شهریور ماه سال جاری به دولت ابلاغ شد. موضوع مهمی که قانون بر آن تصریح کرده، استفاده از همه ظرفیت‌های کشور در جلوگیری از بحران و خدمات‌رسانی در حین بحران است به گونه‌ای که بند دو ماده این قانون تمامی دستگاه‌های اجرایی کشور به‌ویژه قوای سه‌گانه و بخش‌خصوصی را به همکاری و پشتیبانی همه‌جانبه از مردم در مواقع بحران ملزم کرده است.این همکاری در حوادث به سرعت و با تمام توان و قوا باید دنبال شود تا حادثه با کمترین آسیب مرتفع شود. خوشبختانه آیین‌نامه‌ها و دستورعمل‌های قانون جدید که قانون‌گذار همه دستگاه‌ها و نهادها را مکلف به تبعیت از آن کرده، در حال آماده شدن است. ذیل این قانون علاوه بر رفع اشکالات قبلی، فعالیت‌های لازم به منظور هماهنگی همه ارگان‌ها در حل چالش‌های بحران‌زای کشور و مدیریت بحران به منصه ظهور برسد.

کدام نهادها موظفند با ستاد بحران همکاری کنند ؟

طبق سیاست‌های ابلاغی مقام معظم‌رهبری که بخش مهمی از آن ناظر به حمایت همه‌جانبه از مردم در جلوگیری از بحران و خدمت‌رسانی به مردم در حین بحران و حادثه است، نیروهای نظامی و انتظامی در مواقع بحرانی موظف به خدمات‌رسانی همه‌جانبه به مردم حادثه‌دیده هستند.علاوه بر این، هلال‌احمر، ارتش، سپاه پاسداران، نیروهای جهادی دستگاه‌های اجرایی و مردم به عنوان مهم‌ترین گروه‌های خدمت‌رسانی پای کار حاضر می‌شوند تا بحران در اسرع وقت برطرف و با همکاری همه‌ نهادها رفع شود، بنابراین قانون ظرفیت بالایی برای پشتیبانی و خدمات‌رسانی در مدیریت بحران در نظر گرفته است.

بخش خصوصی در کمک‌رسانی به سازمان مدیریت بحران چه جایگاهی دارد؟

ظرفیت بسیار بالایی در کشور برای خدمت‌رسانی موجود است حتی قانون بخش‌خصوصی را موظف به خدمات‌رسانی به مردم در حین بحران کرده، بنابراین به صورت دقیق نمی‌توان آماری از ماشین‌آلات یا ابزارهای فناوری روز ارائه داد، چرا که بخش خصوصی در کنار دستگاه‌های اجرایی کشور موظف است تا ماشین‌آلات و ابزارهای مورد نیاز را در اختیار ما قرار دهد و ما نیز موظفیم طبق توافق صورت گرفته براساس عرف، حق‌الزحمه بخش‌خصوصی را پرداخت کنیم و در صورت وارد شدن و آسیب دیدن تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزارهای بخش خصوصی خسارت آن را پرداخت کنیم. 

وضعیت جغرافیایی ما در دنیا از نظر خطرپذیری در چه وضعیتی است؟

ایران مقام دهم حادثه‌خیزی را در دنیا و در آسیا مقام چهارم را دارد، بنابراین آمادگی برای مقابله با بحران‌ها و سازگاری با بسیاری از شرایط ممکن بسیار واجب است، هر چند که مهم‌ترین بخش و اساس کار ما پیشگیری است تا در وهله نخست خسارت جانی و مالی کمتری داشته باشیم. با توجه به زلزله‌خیز بودن کشورمان، ساخت وسازهای درست با نظارت دقیق و کیفیت بالا و رعایت آیین‌نامه 2800 می‌تواند موجب کاهش خسارت‌ها و صدمه‌ها و لطمه‌های جانی و مالی شود. ساختمان‌هایی که با استانداردهای روز ساخته می‌شوند در بالاترین زلزله‌ها نیز منجر به فوت افراد زیر سقف نمی‌شوند. پر واضح است با تدابیر اصولی و علمی مانند عدم ساخت‌وساز در مسیر رودخانه و سیلاب‌ها و قوی‌سازی سازه‌ها می‌توان مانع افزایش خسارت در کشوری شد که پرخطرترین کشورهای دنیا به شمار می‌رود. عدم توجه به این مهم است که خطرات را محتمل‌تر و شرایط مدیریت بحران را سخت‌تر می‌کند.

با توجه به اینکه نوروز سال جاری کشور درگیر سیل بود آیا برای جلوگیری از خطرات احتمالی نوروز پیش‌رو تمهیداتی در نظر گرفته شده است؟

ایام نوروز جزو ایامی به شمار می‌رود که احتمال افزایش حوادث طبیعی به دلیل عدم ثبات آب وهوایی بالاست. بارندگی یکی از مشخصه‌های فصل بهار است که هر سال منجر به خساراتی می‌شود که متأسفانه در فروردین سال جاری شاهد خسارت‌های سنگینی بودیم، بنابراین معمولاً در پایان هر سال با ابلاغ بخش‌نامه‌ای به تمامی استانداران و مدیران بحران وظایف هر بخش به آن‌ها ابلاغ می‌شود که همگی موظف به آمادگی‌های لازم در مدیریت حادثه هستند. سیلاب‌هایی که فروردین سال جاری از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین و حتی برخی از شهرها و استان‌های غرب کشور چون لرستان و کرمانشاه را درگیر کرد از جمله حوادثی بود که نیازمند آمادگی 100درصد بود، بنابراین تمامی مرخصی‌ها لغو شدند و همه مدیران و نیروهای جهادی و ارگان‌های نظامی و دولتی پای کار آمدند. با وجود اخطارهای داده شده و فعالیت‌های انجام شده متأسفانه 76 نفر جان باختند. هر چند حتی یک کشته هم زیاد است و غیر قابل قبول، اما اگر همکاری همه نهادها نبود و مردم پای کار نبودند، آمار جانباختگان افزایش می‌یافت. شهرستان‌های معمولان و پلدختر در استان لرستان استان خوزستان و گلستان که در معرض سیلاب قرارداشتند با همکاری نهادهای مختلف و مردم از خطر بزرگ‌تری در امان ماندند. قطعاً از هم‌اکنون به دنبال برنامه‌ریزی و بررسی خطرات احتمالی هستیم تا مانع هرگونه خسارت جانی و مالی به مردم شویم.

 مردم در مدیریت بحران چه وظیفه و نقشی برعهده دارند؟

نقش خطیری بر عهده دارند، اما با این وجود باز هم انتظار می‌رود مردم با پیگیری روزانه اخبار و هشدارهای هواشناسی و ستادهای بحران استان‌ها در کاهش بحران مؤثر واقع شوند. مسدود شدن راه‌ها بر اثر برف و کولاک و توجه به مسافرت‌ نکردن غیرضروری از مواردی است که فصل زمستان باید به دقت دنبال شود. توجه به توصیه‌های ایمنی‌بخش مانند در اختیار داشتن تجهیزات لازم در طول سفر چون زنجیر چرخ، سوخت کافی، وسایل گرمایشی و خوراک و توشه کافی موضوعاتی است که منجر به کاهش مشکلات می‌شود. آمادگی نسبی برای روبه‌رو شدن با شرایط خطیر بحرانی در کشوری با جغرافیای حادثه‌خیز و دنبال کردن اطلاعیه‌های بحرانی مواردی است که فرهنگ‌سازی آن باید در صدر برنامه‌های رسانه‌ها و فضای‌مجازی و فعالیت‌های دولتی قرار گیرد، چرا که فرهنگ‌سازی توجه به اطلاعیه‌ها و همکاری و همراهی با خبرهای ستاد بحران در کاهش بحران بسیار تأثیرگذار است.

آیا برای مقابله با این حوادث بودجه لازم در اختیار سازمان شما قرار داده شده است؟

تخصیص اعتبار مناسب لازمه خدمت‌رسانی و فعالیت هر چه بهتر ستاد بحران است. در دست نبودن تجهیزات و عدم‌ارتقای تجهیزات و امکانات همانند تجهیزات هواشناسی و امدادرسانی دامنه مشکلات را افزایش می‌دهد. با آنکه ستاد بحران مبلغ موردنیاز و مطلوب جلوگیری و امدادرسانی لازم در وقوع بحران را به دولت اعلام کرد، اما متأسفانه این مبلغ از سوی دولت تأمین نشد و پیشنهاد بودجه‌ای داده شده به مجلس متفاوت از ماده 13 و 14 قانون است، بودجه‌ای که به هیچ وجه متناسب با نیاز ما در پیشگیری و مقابله با حوادث نیست.از سوی دیگر بیش از 9 سال از مسکوت ماندن لایحه بیمه همگانی حوادث در مجلس شورای‌اسلامی می‌گذرد، موضوعی که تصویب آن می‌تواند حلال مشکلات مردم در روبه‌رو شدن با حوادث طبیعی باشد.