قدس آنلاین-گروه استان ها: شش میلیون هکتار از زیستگاه یوزپلنگ در هفت استان در داخل مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست قرار دارد لذا کمتر از ۴۰ درصد زیستگاه این حیوان در این مناطق و ۶۰ درصد در مناطق آزاد قرار دارد، ۱۰ زیستگاه در هفت استان ازجمله سمنان، یزد و خراسان شمالی واقع‌شده است.
متأسفانه در سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۵ تعداد ۱۳ یوزپلنگ براثر تصادفات جاده‌ای تلف شدند.
عواملی مانند تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها ، جاده کشی، لوله‌گذاری، تصادفات جاده‌ای، رعایت نکردن استاندارد عبور و مرور، شکار بی‌رویه طعمه یوزپلنگ‌ها، وجود گله‌های دام اهلی و سگ‌های گله ازجمله عوامل تهدید این‌گونه ارزشمند است که رفع آن‌ها موردتوجه سازمان حفاظت محیط‌زیست است.
سازمان محیط‌زیست که نمی‌خواهد یوز ایرانی به سرنوشت شیر ایرانی گرفتار شود و از خطر انقراض نجات یابد. لذا دو یوزپلنگ نر و ماده به نام «کوشکی» و «دلبر»را حدود ۶ سال پیش باهدف تکثیر در اسارت به پردیسان بردند که چند سال بعد ایران یوزپلنگ ماده دیگری نیز به آن‌ها اضافه شد اما در این چند سال هیچ اتفاقی نیفتاد جز اینکه ما فرصت زادآوری طبیعی را از آن‌ها گرفتیم.
بر این اساس بعد از برگزاری جلسات متعدد و حضور متخصصان، کارشناسان و دانشگاهیان مقرر شد تا این سه یوز به زیستگاه اصلی خود یعنی توران در استان سمنان برگردانده شوند که این کار در دو مرحله انجام شد اما برخی ادعا می‌کنند که سازمان محیط‌زیست تجربه این کار را ندارد.
طی ۶ سال گذشته اقدامات زیادی برای تکثیر در اسارت بر روی کوشکی و دلبر انجام شد اما باوجود هوای آلوده و انواع استرس‌ها در اطراف پارک پردیسان این کارها نتیجه نداد و فقط ۶ سال این فرصت از این حیوانات گرفته شد، البته آمارها نشان می‌دهد که در ۶۰ سال گذشته ۱۰ یوزپلنگ زنده گیری شدند اما هیچ‌وقت به زادآوری نرسیدند.
سر گذشت کوشکی و دلبر
کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده‌ای هستند که به ترتیب ۱۰ آذر ۹۳ از پناهگاه حیات‌وحش میاندشت و ۱۱ آذر ۹۳ از ذخیره‌گاه زیست‌کره توران به پارک پردیسان تهران منتقل شدند، این دو گونه ارزشمند باهدف تکثیر در اسارت و انجام تحقیقات بر روی رفتار گربه‌سانان به این مکان منتقل شدند.
کوشکی یوزپلنگ نر بهمن‌ماه ۱۳۸۶ در ۴ ماهگی و دلبر یوزپلنگ ماده فروردین ۱۳۹۰ در سه‌ماهگی به اسارت درآمدند که بعدازاین و با توجه به اهمیت حفاظت ازاین‌گونه‌های ارزشمند و درخطر انقراض بودن آن‌ها به پارک پردیسان منتقل شدند.
طی ۶ سال گذشته اقدامات زیادی برای تکثیر در اسارت بر روی کوشکی و دلبر انجام شد اما باوجود هوای آلوده و انواع استرس‌ها در پارک پردیسان این کارها نتیجه نداد و فقط این فرصت از این حیوانات گرفته شدبر این اساس در خرداد ۱۳۹۰ اولین طرح ایجاد مرکز تکثیر در اسارت ارائه شد و در شهریور ۱۳۹۱ این طرح برای «شان مک کویین» کارشناس ایرلندی گربه‌سانان ارسال شد و وی نظر نهایی خود را بر روی این طرح ارائه داد که از تیرماه همان سال کار ساخت این مرکز تحقیقاتی در پارک پردیسان آغاز شد.
این سایت دارای ۶ فضای مجزا است که باهدف تکثیر در اسارت، نگهداری از این دو یوز و همچنین پذیرایی از هر یوزپلنگ آسیایی دیگر که شاید در آینده به هر دلیل غیرقابل‌پیش‌بینی توان ادامه حیات در زیستگاه طبیعی‌اش را از دست بدهد، طراحی و ساخته‌شده است و کار تکثیر یوزپلنگ ایرانی به روش مصنوعی در آن آغاز شد چون متخصصان بر این باورند که در صورت موفقیت این پروژه می‌توان نسل گونه‌های جانوری درخطر انقراض کشور را از خطر انقراض دائم نجات داد و گامی ارزشمند برای حفاظت از حیات‌وحش کشور برداشت.
اما گویا تلاش‌ها در این سایت بی‌نتیجه ماند و کارشناسان و متولیان امر در سازمان حفاظت محیط‌زیست به این باور رسیده‌اند که کوشکی و دلبر به زیستگاه اصلی خود برگردند و بعد از ۶ سال زندگی در پردیسان دوباره به توران بازگشتند.
ایران، یوزپلنگ ماده نیز سال ۹۶ درحالی‌که ۸ ماه داشت از قاچاقچیان در تهران گرفته شد و به پردیسان منتقل شد تا در کنار کوشکی و دلبر ناجی نسل خود باشد اما این حیوان زیبا نیز فروردین‌ماه امسال به سمنان منتقل شد.
اگرچه جمعی از خبرنگاران و فعالان عرصه محیط‌زیست در نامه‌ای به مدیر روابط عمومی سازمان محیط‌زیست با انتقال دو یوزپلنگ نر و ماده کوشکی و دلبر از پارک پردیسان به استان سمنان مخالفت کردند، اما طبق بررسی‌های انجام‌شده و گفت‌وگو با کارشناسان حیات‌وحش، بهترین راهکار تکثیر یوزپلنگ آسیایی انتقال این‌گونه ارزشمند به زادگاهش در حیات‌وحش و مراقبت و بررسی رفتارش در زادگاهش است.
توران پناهگاهی امن
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در همین رابطه بابیان اینکه پارک ملی توران در استان سمنان مناسب‌ترین زیستگاه زادآور یوزپلنگ محسوب می‌شود و انتقال کوشکی و دلبر به زادگاهشان در تکثیر این‌گونه ارزشمند مؤثر است. اظهار کرد: زادگاه یوزپلنگ‌ها بانام کوشکی و دلبر پارک ملی توران در استان سمنان است که درگذشته به پارک پردیسان برای تکثیر گونه منتقل شدند و اکنون برنامه‌ریزی‌شده تا این‌گونه ارزشمند به زادگاه خویش برگردانده شدند.
امیر عبدوس با اشاره به برخی مباحث درباره بازگشت یوزها به زادگاه اصلی‌شان، بیان کرد: فعالان و دوستداران د باید زمانی که کوشکی و دلبر از زادگاهشان منتقل می‌شدند دست به اعتراض می‌زدند و اکنون‌که این گونه‌های ارزشمند به زادگاهشان بازمی‌گردند اتفاقا باید خوشحال و خرسند باشند.
وی تصریح کرد: تمام امکانات برای انتقال کوشکی و دلبر به پارک ملی توران در استان سمنان آماده است و هیچ نگرانی وجود ندارد.
اجرای طرح تکثیر
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان یادآور شد: سه پایگاه همراه با پاسگاه محیط‌بانی در پارک ملی توران برای انتقال یوز پلنگ‌ها آماده سازی شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: یکی از سه پایگاه آماده‌شده برای نگهداری از این ٢ یوزپلنگ آسیایی منطقه ۷۵۰ هکتاری است که برای جلوگیری از بروز مشکل تامین طعمه، در این منطقه طرح تکثیر و پرورش آهو اجرا شده است.
وی یادآور شد : اجرای طرح تکثیر و پرورش آهو در پارک ملی توران سال ٩٨ با ۶ آهو شروع شد و در دی سال گذشته تعداد آهوها به ۱۴ راس رسید، هدف از ایجاد پایگاه تکثیر آهو، تامین شرایط مناسب از لحاظ آب و غذا و افزایش جمعیت این گونه به منظور افزایش تعداد طعمه یوزپلنگ آسیایی است.
عبدوس خاطرنشان کرد: دو پایگاه دیگرهر کدام دارای وسعت کمتر از یک هکتار بوده و مجهز به پاسگاه محیط‌بانی است و از لحاظ حفاظتی تمام زیرساخت‌ها فراهم شده است.
نظر شما