قدس آنلاین: در طول تاریخ شعر فارسی، سنتی نیکو برقرار بوده که شاعران کتاب خود را با مناجات و ذکر خداوند آغاز می‌کرده‌اند، سپس به مدح پیامبر و صحابه (در دوران استقرار تشیع در ایران، به مدح ائمه(ع)) می‌پرداخته‌اند و بعد وارد موضوع اصلی کتاب می‌شده‌اند. برخی از جلوه‌های ماندگار شعر در سرزمین ما همین مناجات‌ها بوده است. در قالب‌های مختلف و زبان‌های گوناگون. مثلاً در قالب مثنوی مقدمه ارجمند فردوسی بر شاهنامه (به نام خداوند جان و خرد) و مناجات ابتدای مثنوی لیلی و مجنون (ای نام تو بهترین سرآغاز) در ذهن و زبان مردم فارسی‌زبان ماندگار شده است. در قالب غزل نیز مناجات پرشور حکیم سنایی (ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی) و غزل زیبای سعدی (اول دفتر به نام ایزد دانا) از این نمونه‌هاست.

این سنت ارزشمند در شعر معاصر مغفول واقع شده است. شاید یکی از دلایل مهم در این امر این باشد که شعر معاصر ما تحت‌تأثیر باید و نبایدهایی قرار گرفته  که تا سال‌ها به عنوان حکم‌هایی کلی و غیرقابل خدشه مورد توجه همه شاعران بوده است. برخی شاعران معاصر که معیار و سنجه آن‌ها برای شعر «پل‌الوار» و «فردیکو گارسیا لورکا» بود، این معیار را در شعر امروز باب کردند که هر شعری که با آگاهی و قصد قبلی سروده شود، شعر نیست و نظم است. پس به این دلیل فردوسی، نظامی، سعدی و بسیاری از بزرگان و بسیاری از شاهکارهای زبان و ادبیات‌فارسی وارد حیطه نظم شدند و خزعبلات و شعرواره‌هایی که از آن نه حس و حالی و نه معنایی برمی‌آمد، شعر تلقی شدند.

بخش دیگری از این غفلت نیز از آنجا ناشی می‌شد که بنیاد اصلی شعر امروز ایران از شاعران غرب گرفته شده بود و چون مهم‌ترین پایه تفکر این گروه از شاعران، اومانیسم بود، طبیعی بود که خدا و خداباوری در شعر امروز ایران عقب رانده شود.

در دوران پس از انقلاب، بخشی از این حکم‌های کلی از ذهن و زبان شاعران کنار رفت. در این دوران شاهدیم که شعرهای خداباور زیادی سروده شده و شعر آیینی به یکی از استوارترین گونه‌های شعری ما تبدیل شده، اما در این نوع شعر نیز بیشتر از اینکه شاهد سروده شدن مناجات باشیم، شاهد مدح و رثای ائمه(ع) هستیم. اگرچه این نوع شعرها دارای ارزش معنوی است و باید به سرایندگانش آفرین گفت، ولی همچنان جای خالی مناجات با خدا در شعر امروز ایران خالی است.

در سال‌های اخیر در شعر شاعران جوان مناجات‌های زیبا و شاعرانه‌ای دیده‌ام، اما به نظر می‌رسد همتی لازم است تا این شعرهای پراکنده را در دفتری جمع کند و به صورتی گزیده و قابل ‌استفاده برای مخاطبان شعر امروز منتشر کند تا این مرواریدهای پراکنده کنار هم بنشینند و بر گردن شعر امروز، گردنبندی نفیس از مناجات شاعران امروز با خداوند فروزنده ماه و ناهید و مهر، درخشیدن گیرد.

انتهای پیام/