قدس آنلاین: دهه آخر ماه مبارک رمضان، دهه برداشت ماحصل معنوی است که مومنان روزه دار در دو دهه ابتدایی کشت کرده­اند. بنابراین برای همه مسلمانان و انسان های مومن که در این ماه به تهذیب نفس پرداخته اند و در شبهای قدر روح خود را از آلودگی ها پاک کرده اند، مهم است که این بهره های معنوی را در این دهه تقویت کرده و فیض خود را کامل کنند و آن را به ماه رمضان آینده متصل گردانند تا در این فاصله یک سال بر صیانت نفس مداومت ورزند.

به همبن منظور برای پاسخ به نیازهای معنوی و راهکارهای حفظ و صیانت نفس در برابر گناه پس از خروج از ماه رمضان تا کسب معنویات تازه در ماه رمضان آینده از منظر احادیث و روایات به ویژه در الگوی عملی امام رضا (ع) حجت‌الاسلام «محمد ابراهیم سراج»، استاد دانشگاه و حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین گفت: طبیعتاً اهمیت و اعتبار ماه مبارک رمضان نزد مسلمانان شناخته شده است. این موضوع در قرآن کریم و روایات دینی ما نیز کاملا واضح و روشن است. از این جهت هیچ بحثی در این باب وجود ندارد.

حجت الاسلام سراج افزود: در ابتدا به حدیثی از امام رضا (ع) درباره ماه رمضان استناد می­کنم که فرمودند: «ماه مبارک رمضان ماه بزرگ و با برکتی است و خداوند متعال در این ماه حسنات را چند برابر و گناهان را محو می­کند و برای هر عملی که انسان انجام می­دهد، درجات او را بالا می برد». آن حضرت فرموده اند: «هر کس در این ماه در راه خدا انفاق کند مورد لطف و آمرزش الهی قرار می‌گیرد».

استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: بنابراین کسانی که در مدت زمان سپری شده از ماه رمضان توفیق بهره معنوی نداشته­اند می توانند در این دهه آخر و روزهای پایانی توشه معنوی خود را برگیرند.

وی در ادامه گفت: امام رضا(ع) همچنین فرمودند: هر کس از آنچه که دارد به دیگران احسان کند، حتما آمرزیده خواهد شد. هر کس اخلاق خود را در ماه مبارک رمضان اصلاح کند، مورد مغفرت الهی قرار خواهد گرفت. هر کس خشم خود را فرو برد در این ماه حتما از لطف الهی بهره مند می‌شود.

حجت الاسلام سراج اضافه کرد: همه این موارد نشان می‌دهد که ماه رمضان دانشگاه انسان‌سازی است که قرار نیست ما فقط از این ماه با یک تجربه گرسنگی و یا تشنگی خارج شویم بلکه باید در کنار این گرسنگی و تشنگی که عبور از جسم و تن و توجه به روح است، از این دانشگاه انسان ساز بهره کامل را ببریم.

وی در ادامه افزود: امام رضا (ع) فرمودند: هر کس خشم خود را فرو خورد، مورد لطف الهی قرار می گیرد. در واقع این حدیث نوعی آموزش برای رفتار و عملکرد ما در ماه­‌های پس از رمضان به شمار می‌رود. همچنین توصیه حضرت به صله رحم دال بر و نزول الطاف الهی نیز کبتنی بر چنین اساسی است.

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: امام رضا (ع) به صراحت می‌فرماید «شهرکم هذا لیس کالشهور: ماه رمضان مانند ماه­های دیگر نیست». یعنی حلول این ماه همراه با خیر و برکت است و در پایان نیز آمرزش گناهان را به همراه دارد. ماهی است که حسنات و نیکی ها در آن چندین برابر می‌شود.

حجت الاسلام سراج در ادامه تبیین کرد: نکته اصلی در این باب این است که امام رضا(ع) در روایت دیگری درباره ماه مبارک رمضان می‌­فرمایند که باید اعضا و جوارح روزه دار نیز روزه باشد. آن حضرت در این روایت می فرماید: ای روزه دار خداوند بر تو رحمت آورده، روزه حجابی است که خداوند بر زبان ها و چشم ها و گوش ها و سایراعضا و جوارح قرار داده است».

استاد حوزه و دانشگاه توضیح داد: این بدان مفهوم است که ما با استفاده از روزه زبان خود را تحت کنترل قرار دهیم، گوشمان حرام نشنود، زبانمان حرام نگوید، چشممان حرام نبیند و دست و پای ما به سمت گناه نرود. آن حضرت در ادامه فرمودند: «خداوند را بر اعضا و جوارح بدن ما حقی است که در روزه خداوند آن را به طور خاص مطرح کرده است».

حجت الاسلام سراج افزود: امام رضا(ع) روایت دیگری دارند که در کتاب فقه الرضا مطرح شده است. می فرمایند: هر کس حقوق اعضای بدن را در روزه داری ادا کند، او روزه دار حقیقی است و حق روزه را ادا کرده است و آنان که به هر اندازه این حقوق را نادیده گرفته باشند به همان اندازه از فضل و ثواب روزه آنها کاسته می شود.

وی تأکید کرد: کلیت موضوع این است که امام رضا (ع) در باب فضیلت ماه مبارک رمضان احادیث بسیاری دارند اما آنچه که هم مد نظر خداوند و هم مورد توجه پیامبر و ائمه (ع) از جمله امام رضا (ع) است اینکه ما باید از ماه رمضان برای اصلاح نفس خود بهره گیریم و در ماه های دیگر این موضوع همچنان برای ما مهم باشد.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: در واقع ماه مبارک رمضان ماه اصلاح و آغاز گر تربیت دینی و معنوی است که باید در 11 ماه دیگر اثر آن را همچنان حفظ کنیم.

حجت الاسلام سراج درباره حفظ دستاوردهای معنوی خود در ماه رمضان و اتصال آن به ماه رمضان آینده گفت: در این باره باید شیوه عرفا را که درباره حفظ نفس و صیانت از خود در برابر گناه توصیه کردند مثلا شروط چند گانه تحت عنوان مراقبه را نصب العین کرده و از آن ها به عنوان دستور العملی در این مسیر بهره ببریم.

وی تاکید کرد: محاسبه نفس یکی دیگر از مصادیق تداوم صیانت نفس پس از ماه مبارک رمضان است. ما باید شب هنگام به بازبینی امور روزانه خود پرداخته و اعمال و رفتار انجام شده در طول روز را مورد حسابرسی قرار دهیم، که اگر خوب بود به تقویت انها بپردازیم و اگر همه یا بخشی از آنها مورد تایید نبود استغفار کرده به اصلاح آنها اقدام کنیم.

حجت الاسلام در ادامه افزود: معاتبه به مفهوم عتاب و سرزنش نیز از جمله راهکارهای صیانت نفس و حفظ دستاوردهای معنوی ماه رمضان است. در واقع انسان اگر خطا و رفتار سویی داشته، خود را مورد سرزنش قرار دهد و در پی اصلاح آن برآید.

وی تاکید کرد: البته شرط دیگری که پس از مراقبه و محاسبه ذکر می کنند، مشارطه است، یعنی انسان برای خود شرط گذارد که اگر بد کرده و گناهی از وی سرزده در پی جبران آن کار خیری را انجام دهد مثلا پولی را برای امر خیری اختصاص دهد، چند روز روزه بگیرد. پس کارکرد این شروط ایجاد بازدارندگی است .

حجت الاسلام سراج در پایان تأکید کرد: بنابراین برخی از عرفا سه مرحله را برای صیانت از نفس (مراقبه، محاسبه و معاتبه)  و برخی از عرفا نیز چهار مرحله (مراقبه، محاسبه، مشارطه و معاتبه) مطرح می کنند.

انتهای پیام/