مهدی کاهانی مقدم
مراکز ترک‌اعتیاد اجباری براساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با موادمخدر، برای نگهداری و ارائه خدمات به معتادان متجاهر و بی‌خانمانی که به طور علنی در خیابان‌ها به مصرف مواد می‌پردازند و یا افرادی که به اجبار و بدون تمایل و خواسته خود، برای درمان سپرده می‌شوند، پیش‌بینی شده و به همین خاطر به مراکز ماده ۱۶ نیز معروف شده‌اند.
براساس آنچه معتادان مرخص شده از مراکز ماده ۱۶ مشهد می‌گویند، تصویری بسیار دهشتناک و تأسفبار بدست می‌آید که حتی فلسفه وجودی این مراکز را نیز زیرسؤال می‌برد. مراکزی که ابتدا هدف از راه‌اندازی آن‌ها، پاک کردن چهره شهر از نازیبایی‌ها ناشی از مصرف مواد مخدر، کارتن‌خوابی و تردد معتادان متجاهر در معابر و انظار عمومی و در نهایت درمان و آماده‌سازی آنان، برای بازگشت به اجتماع بوده است، تنها به محلی برای اسکان چندروزه معتادان تبدیل شده و نتوانسته هیچ یک از اهداف قانون‌گذاران را محقق کند. کاش این تمام ماجرا بود؛ می‌گویند بزرگ‌ترین مشکلی که در این مراکز وجود داشته است، بی‌توجهی به هدف اصلی یعنی ترک معتادان و نیز بدرفتاری‌های شدید، نبود امکانات، بی‌توجهی به مسائل بهداشتی و تغذیه نامناسب مددجویان که در این مراکز بیداد می‌کند.
بی‌توجهی به ترک معتادان را از این جهت می‌گویند که به بهانه ترک‌اعتیاد، به مددجویان متادون می‌دهند. به اذعان کارشناسان، ترک این دارو به مراتب مشکل‌تر از ترک‌اعتیاد به دیگر موادمخدر است و در بلندمدت، خودش قوز بالا قوز می‌شود. این کارشناسان می‌گویند به دلیل شرایط خاص و هزینه‌بر بودن رعایت پروتکل‌ها و شیوه‌های استاندارد ترک‌اعتیاد، متصدیان این مراکز تنها با هدف مهار معتادان و نه کمک به ترک آنان، به تجویز این دارو روی آورده‌اند و این شیوه به رویه‌ای معمول در بیشتر مراکز ترک‌اعتیاد اجباری استان بدل شده است.
گلایه اصلی مددجویان مراکز ماده ۱۶ مشهد، از کمبود امکانات بهداشتی و بی‌توجهی به تغذیه آنان است و اصرار دارند این موضوع را به گوش مسئولان برسانند که مددجویان این مراکز بیشتر اوقات گرسنه‌اند و همان وعده‌های غذایی کوچک نیز هیچ کیفیت و ارزش‌غذایی ندارد. مددجویان به اجبار فرستاده شده به این مراکز، همچنین از کوچکی و کثیفی سالن و سوله‌های نگهداری و تحمل سرما و گرمای شدید در فصول سرد و گرم سال، گلایه‌مند و مدعی هستند همین شرایط نامطلوب شاید بزرگ‌ترین عامل لجبازی آن‌ها با جامعه است؛ چراکه به این باور رسیده‌اند جامعه برایشان هیچ ارزشی قائل نیست و بود و نبودشان برای کسی اهمیتی ندارد.
به همین خاطر و برخی اتفاق‌های دیگری که در تعدادی از این مراکز رخ داده و می‌دهد، دیگر خیلی از خانواده‌های معتادان به تحویل اجباری وصله‌ناجور خانواده خود راضی نمی‌شوند و تمام سختی، مشقت جانکاه و تبعات اقتصادی و اجتماعی ناشی از اعتیاد او را به اجبار متحمل می‌شوند. در مقابل اما مسئولان، با رد برخی از این ادعاها و توجیه برخی دیگر، دلیل اصلی وجود مشکلات و ناتوانی در رسیدگی مناسب به مددجویان را، کمبود اعتبار عنوان و اذعان می‌کنند، در حالی که نگهداری هر مددجو در این مراکز ماهانه نزدیک به یک‌میلیون تومان هزینه دربردارد، اما اعتبارات تخصیصی بسیار کمتر از این میزان است و این موضوع کاستی‌هایی را در بحث بهداشت، تغذیه و ترک‌اعتیاد مددجویان سبب شده است.
از سوی دیگر، علاوه بر وعده‌های کمک وزیر بهداشت برای همیاری با بهزیستی، اعلام شده بود به زودی چند سوله جدید به منظور افزایش قابل‌توجه ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر در مشهد اختصاص می‌یابد. شهرداری مشهد نیز اعلام کرده امسال همانند سال قبل کمک ۳میلیارد تومانی برای جمع‌آوری معتادان متجاهر در اختیار بهزیستی استان قرار می‌دهد. با این وجود انتظار می‌رود هر چه زودتر شاهد ارتقای سطح کیفیت خدمات ارائه شده به مددجویان در مراکز ترک‌اعتیاد اجباری باشیم. بدون‌تردید این مهم با فرض تحقق همه وعده‌های دولتمردان، تنها با نظارت دقیق و مستمر دستگاه‌های مسئول ممکن خواهد شد.
نظر شما