قدس آنلاین-گروه استان ها: زاینده‌رود به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر بزرگ‌ترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به‌ویژه زرد کوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد اما در این سال‌ها آن‌قدر نسبت به آن جفا کردیم و حقابه تالاب را به مزارع کشاورزی پمپاژ کردیم که حالا به تکه‌ای بیابان بی‌آب‌وعلف تبدیل‌شده است و تبعات ناشی از آن مانند ریز گردها دامن‌گیر خودمان شده است!
کاهش چشمگیر منابع آبی و خشکی زاینده‌رود اکنون در صدر چالش‌های فراروی این استان نظیر آلودگی هوا، ترافیک، فرونشست زمین و زیست‌محیطی است که به تأکید کارشناسان و مسئولان امر باید برای برون‌رفت این معضل اساسی فراگیر برنامه‌ریزی علمی و عملی پایدار با اجرای طرح‌های تأمین آب صورت گیرد.
جفا در حق رودخانه
علی طباطبایی یکی از دوستداران و فعالان محیط‌زیست در استان اصفهان در این رابطه به قدس می‌گوید: اکنون رودخانه زاینده‌رود در دو استان واقع‌شده و در طول تاریخ برخی برداشت‌ها در آن اتفاق افتاده که هزینه بسیاری برای جلوگیری از این برداشت‌ها نیاز است.
وی اظهار می‌کند: به‌طور مثال از سد «چم آسمان» تا «نکوآباد» به‌طور ۴۲ کیلومتر مقدار زیادی آب بدون کنترل برداشت می‌شود و افزون بر صدها سردهنه به‌صورت سنتی در این مسیر وجود دارد.
وی می‌گوید: حتی در زمین‌های مجاور آن ما شاهد شالی‌کاری و کشت برنج هستیم درحالی‌که استان مازندران با آن حجم آب و بارندگی تا دو سال پیش از کاشت برنج منع می‌شد!
وی بابیان اینکه کشاورزی سنتی و زیر کشت بردن بی‌رویه زمین‌ها آن‌هم با شکل غرقابی موجب شده تا بسیاری از کشاورزان با موتورپمپ آب را از زاینده‌رود به سرزمین پمپاژ کنند ادامه می‌دهد: با این وضعیت هیچ آبی در رودخانه برای رسیدن به تالاب باقی نمی‌ماند.
وی با بیان اینکه صنایع بسیاری هم چون پالایشگاه، نیروگاه و صنایع تولیدی فولاد در استان از همین زاینده رود آب برداشت می کنند اذعان می کند: با این همه بهره بردار که بر سر سفره زاینده رود نشستند چه توقعی برای ادامه حیات تالاب دارید؟
حق آبه تالاب
بر اساس مصوبه شورای عالی آب در وزارت نیرو سالانه ۱۷۶ میلیون مترمکعب از محل سد زاینده‌رود باید برای حقابه زیست‌محیطی تالاب و رودخانه اختصاص یابد اما سازمان محیط‌زیست معتقد است که حقابه زیست‌محیطی این رودخانه و تالاب ۳۱۳ میلیون مترمکعب است که ۱۷۶ میلیون آن باید به گاوخونی برسد.
حسین اکبری، سرپرست معاونت نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این رابطه می‌گوید: متأسفانه از ابتدای امسال تاکنون هیچ حقابه ای برای تالاب گاوخونی رهاسازی نشده است.
وی ابراز می‌کند: میزان حقابه‌ای که در سال گذشته به تالاب رسید معادل ۲۳ درصد نیاز سالانه بود و موجب آبگیری سطحی پنج درصد تالاب شد که متأسفانه به علت عدم تأمین حقابه و فصل طولانی گرما سطح تالاب مجدداً از همان سال تاکنون رو به خشکی رفته است.
در حال حاضر سطح خشکی گاو خونی به ۹۵ درصد رسیده و کمتر از یک مترمکعب در ثانیه زهاب کشاورزی و پساب به تالاب می‌رسد
وی بابیان اینکه در حال حاضر سطح خشکی این تالاب به ۹۵ درصد رسیده است ادامه می‌دهد: در حال حاضر به‌طور میانگین، حدود یک مترمکعب در ثانیه و کمتر از آن، زهاب کشاورزی و پساب به تالاب می‌رسد.
وی با اشاره به این موضوع که متأسفانه در ۱۵ سال اخیر به‌جز رهاسازی حقابه ۴۱ میلیون مترمکعبی در نیمه دوم سال گذشته هیچ حقابه‌ای در تالاب گاوخونی رهاسازی نشده بیان می کند: حقابه مختص تالاب گاوخونی حداقل ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سال تعیین‌شده است که هنوز اقدامات لازم برای محقق شدن میزان استاندارد حقابه آب این تالاب برای احیا شدن آن توسط دستگاه‌های مربوطه استان اصفهان انجام نگرفته است.
سهمیه‌ای که آب رفت
در همین رابطه مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان بابیان اینکه در مدت اخیر به‌خصوص درکشت بهاره(تابستانه) امسال حداقل آب برای کشاورزی اختصاص پیدا کرد اما آبی برای سرازیر شدن به سمت تالاب باقی نماند.
مسعود میر محمدصادقی اضافه کرد: هندسه و نحوه قرار گرفتن شبکه‌های آبیاری کشاورزی در استان اصفهان و به‌ویژه پیش از تالاب گاوخونی به‌گونه‌ای است که اگر آب برای کشاورزی در شرق اصفهان تخصیص‌یافته باشد به سمت تالاب نخواهد رفت و همه آن به کشت و کار تخصیص پیدا می‌کند.
وی در این رابطه بابیان اینکه پیشنهادشده تا آب به‌وسیله لوله به تالاب رسانده شود می‌افزاید: اما ازلحاظ زیست‌محیطی و همان‌طور که مسئولان و دوستداران محیط‌زیست بیان می‌کنند آب باید به‌طور طبیعی و از بستر رودخانه عبور کرده و به تالاب برسد، علاوه بر آن باید بدانیم که خود رودخانه هم نیازمند جریان و حیات است تا پوشش گیاهی اطراف و حیات و سایر موجودات برای زندگی از آن بهره گیرند.
وی اذعان می کند: پیش‌نیاز احیا تالاب بین‌المللی گاوخونی، احیای رودخانه زاینده‌رود است که این نهاد همواره برای تحقق این مهم تلاش می‌کند.
نظر شما