قدس آنلاین-گروه استان ها: دیوار عظیم تاریخی گرگان که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسید و بنا بر گفته اکثر مورخان و باستان شناسان، این دیوار طولانی‌ترین اثر معماری ایران باستان است که بعد از دیوار چین (به طول 6 هزار کیلومتر) و سمیز آلمان (به طول 548 کیلومتر) بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان است.

این دیوار در منابع تاریخی به ‌نام‌های سد اسکندر، سد پیروز، سد انوشیروان، قزل‌آلان و مار سرخ (به دلیل رنگ آجرهای آن) نیز شناخته می‌شود.
دیوار گرگان به لحاظ بهره‌گیری از مصالح بوم آورد و تولید خشت و پخت در کوره‌های آجرپزی حاشیه دیوار، نسبت به سایر دیوارهای ساخته‌شده در جهان باستان کم‌نظیر است و می‌توان گفت، مستحکم‌ترین دیوار دفاعی بوده که به دست معماران ایرانی ساخته‌شده است.

تاراج ثروت ملی

متأسفانه درحالی‌که این دیوار تاریخی و پرآوازه جهان می‌تواند پتانسیل قابل‌توجهی برای جذب گردشگری و درآمدزایی باشد اما متأسفانه مورد تعرض بسیاری از کشاورزان قرارگرفته و حتی برخی افراد ناآگاه و سودجو خشت‌های این دیوار تاریخی را از جا درآورده و به قیمت‌های ناچیز به فروش می‌رسانند.

آنچه که واضح است در بسیاری از روستاها مانند «سقر تپه»، «قلعه جیق»، «آلتیم» و «کله‌پست» نشان می‌دهد تعدادی از زارعان با دست‌اندازی به بخشی از بستر و حریم این اثر تاریخی مبادرت به کشت گندم و جو در این محدوده کرده و با استفاده از تراکتور، ستون‌های (بنچ مارک) معرف حریم این اثر تاریخی را واژگون و یا جابه‌جا می کنند.

علاوه بر آن، تردد کمباین و کامیون‌های سنگین حامل محصولات زراعی در کریدور دیوار دفاعی گرگان، آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به این اثر چند هزارساله وارد کرده است.

متأسفانه در سال‌های گذشته و درنتیجه نظارت و کنترل ضعیف، صدها هزار قطعه از آجرهای این دیوار تاریخی برای ساخت‌وساز بناهای مسکونی مناطق پیرامونی به یغما رفت به‌گونه‌ای که کمتر خانه‌ای با عمر بیش از ۳۰ سال این منطقه را می‌توان یافت که حداقل چند صد آجر از آجرهای دیوار تاریخی گرگان را در خود جای نداده باشد.

متأسفانه در سال‌های گذشته و درنتیجه نظارت و کنترل ضعیف، صدها هزار قطعه از آجرهای این دیوار تاریخی برای ساخت‌وساز بناهای مسکونی مناطق پیرامونی به یغما رفت به‌گونه‌ای که کمتر خانه‌ای با عمر بیش از ۳۰ سال این منطقه را می‌توان یافت که حداقل چند صد آجر از آجرهای دیوار تاریخی گرگان را در خود جای نداده باشد

در بخش‌هایی از حاشیه دیوار که مورداستفاده و تردد کشاورزان منطقه است بقایای آجر این اثر تاریخی به‌عنوان نخاله برای پر کردن چاله‌های مسیر استفاده می‌شود تا در زمان‌های بارندگی، خودرو و ادوات کشاورزان با عبور از روی تکه‌های این دست‌ساخته‌های چند هزارساله، در جاده گلی و باتلاقی گرفتار نشوند.

پیشه آجر کنی!

مدیر پایگاه دیوار بزرگ گرگان در این رابطه می‌گوید: دیوار دفاعی گرگان طی هزاران سال به زیرخاک رفته و در نقاطی هم که قابل‌دسترس بوده از آجرهای آن برای ساخت خانه در روستاهای مجاور استفاده‌شده است.

حمید عمرانی اظهار می‌کند: برخی اهالی مسن ساکن پیرامون این دیوار می‌گویند که در حدود هفتادسال پیش شغلی به نام «آجرکنی» در اطراف دیوار دفاعی گرگان مرسوم بود که افراد دارای بنیه بیشتر، آجرها را کنده و برای ساخت خانه‌ به دیگران می‌فروختند.

وی بیان می‌کند: در حال حاضر تخریب این دیوار به شکل دیگری ادامه دارد تا آنجا که برخی از افراد محلی به‌واسطه کشت محصول با ادوات کشاورزی خسارات بسیاری به این اثر تاریخی وارد کردند.

وی ابراز می‌کند:  بر اساس قانون، کشاورزانی که دیوار گرگان و یا هر اثر تاریخی دیگری در املاک و زمین‌های آن‌ها واقع است اجازه کشت دیم دارند و این موضوع از منظر قانونی جرم انگاری نشده است .

مدیر پایگاه دیوار بزرگ گرگان ادامه می‌دهد: به سبب برخی مشکلات و خلأهای قانونی،  امکان برخورد با زارعانی که مبادرت به کشت جو و گندم در بستر یا حریم دیوار تاریخی گرگان می‌کنند وجود ندارد.

وی می‌افزاید: بااین‌وجود شخم عمیق، خاک‌برداری، خاک‌ریزی و تسطیح در این مناطق ممنوع و مستوجب مجازات است و در طی سالیان اخیر چند نفر به دلیل ارتکاب این تخلفات در حاشیه دیوار دفاعی گرگان به مراجع قضایی معرفی شدند.

حفاظت از دیوار اسکندر

اخبار مبنی بر تخریب این اثر باستانی به شیوه‌های متفاوت ازجمله کشت محصولات کشاورزی تا آجر فروشی در حالی موجب نگرانی دوستداران آثار تاریخی شده که مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گلستان مدعی است مأمورین یگان حفاظت میراث فرهنگی استان به‌صورت مستمر و شبانه‌روزی این اثر تاریخی را رصد کرده و مانع دست‌اندازی به آن می‌شوند.

احمد تجری با قدردانی از توجه فرهیختگان و نخبگان گلستان به این اثر تاریخی افزود: یکی از خواسته‌های مهم این جامعه نخبه، ثبت جهانی این اثر است که در آن صورت و توجه بیشتر به دیوار دفاعی گرگان، امکان تخریب و دست‌اندازی به آن تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.