قدس آنلاین: در حالی که آمریکایی‌ها در پروژه اجماع سازی و همراه کردن دولت‌های اروپایی با خود برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران با شکست مواجه شدند و تلاش‌های آنان برای یافتن ترفندی حقوقی برای قانونی نشان دادن ادعاهایشان با بی‌میلی همپیمانان آن‌ها روبه‌رو شد، چندی پیش نیز وزرای خارجه تروئیکای اروپایی متشکل از کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه اعلام کردند تلاش‌های آمریکا برای بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را رد می‌کنند و بر حفظ برجام متعهدند. البته این در حالی است که جوزب بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بار دیگر با موضع‌گیری دو پهلو و بدون اشاره به عدم انجام تعهدات دولت‌های اروپایی در قبال ایران، عنوان کرد اروپایی‌ها از تهران می‌خواهند تا به سرعت به اجرای کامل برجام بازگردد!
از سوی دیگر، پروژه جدیدی که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یعنی دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی این کشور و جو بایدن رقیب دموکرات وی به موازات هم به راه انداخته‌اند، این است که خواستار رسیدن به یک توافق جدید با ایران هستند. ترامپ می‌خواهد قبل از برگزاری انتخابات به توافق با ایران و مذاکره دست یابد تا حداقل بتواند کمی از انزوا و شکست اقدام‌های قبلی‌اش بکاهد، از سوی دیگر نیز بایدن با تأکید بر عملکرد ناموفق ترامپ در برابر ایران و نیز دادن وعده بازگشت به برجام و دستیابی به توافق جامع دیگر، تلاش دارد از این موضوع به عنوان برگ برنده‌ای در برابر رقیب خود بهره ببرد.
با این حال زمان چندانی به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی نمانده و روی کار آمدن هر یک از این نامزدهای انتخاباتی می‌تواند سرنوشت برنامه هسته‌ای و برجامی که تنها بر روی کاغذ ثبت شده و نمودی عینی در دنیای بیرون ندارد را دچار تغییر و تحولات بعدی کند و یا حتی هر یک از این افراد به عنوان رئیس جمهور بعدی، در پی مجموعه اقدام‌های ناامن سازی منطقه، به راه انداختن عملیات روانی یا حتی تشدید فشارهای اقتصادی باشد. بدین ترتیب سؤالی که مطرح می‌شود این است که اقدام‌های بعدی آمریکایی‌ها در پازل دشمنی شان با ایران چیست و در چه صورت ایران موضوع خروج از برجام را کلید خواهد زد. پاسخ این پرسش را در گفت‌وگو با فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نماینده مردم زاهدان در مجلس پرسیده‌ایم که در ادامه می‌خوایند.
* به‌نظرتان تا چه حد تلاش‌های بعدی آمریکا در فعال‌سازی احتمالی مکانیسم ماشه موفقیت آمیز خواهد بود؟
تا به حال آمریکایی‌ها در سه مورد در صحنه بین‌المللی شکست سیاسی خورده اند. در طرح قبلی شان درباره قطعنامه تحریم‌های تسلیحاتی شاهد بودید حتی اروپایی‌ها که همواره حامی آن‌ها در اقدام‌های ضد ایرانی بوده‌اند، طرح را نپذیرفتند. از سمتی هم به تازگی سازمان ملل نیز نسبت به ادعای آنان درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه واکنش نشان داد. تمامی این‌ها بیانگر این است که در بین دولت‌ها و افکار عمومی دنیا نیز اراده‌ای برای پذیرش مواضع غیر حقوقی و یک‌جانبه آمریکایی‌ها وجود ندارد. همه آن‌ها به خوبی دریافته‌اند که آمریکایی‌ها در حال زیاده خواهی هستند، در حالی که ایران بر تمامی تعهداتی که در توافق برجام پذیرفته، عمل کرده است. براساس ماده ۱۱ و ۱۲ برجام نیز دست ایران از نظر حقوقی و فنی پر برای اینکه پاسخ آمریکایی‌ها را بدهد پر است. در واقع به‌نظرم با توجه به واکنش‌هایی که آمریکایی‌ها از جانب جامع بین‌المللی و کشورهای اروپایی دریافت کرده‌اند، از مرحله انجام اقدامی در راستای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و فشار آوردن به ایران از طریق آن عبور کرده‌اند و درنهایت به‌نظرم با مشاهده شرایط دریافته اند که از این موضوع صرف‌نظر کنند.
* پیش‌بینی شما از دیگر اقدام‌های ضد ایرانی آمریکایی‌ها چیست و چه موضوعاتی را در دستور کار قرار خواهند داد؟
ما در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برنامه‌هایی را در دستور کار داریم و در حال بررسی گزینه‌های مختلف در صورت اقدام‌های آمریکا ضد کشورمان هستیم، چون به‌هرحال شیطنت‌های آمریکایی‌ها تا زمان موعد انتخابات به اوج خود خواهد رسید. همان‌طور که شاهدید در حال انجام شیطنت‌هایی در منطقه هستند تا آذربایجان و قره‌باغ را به جان هم بیندازند و به هر طریقی مشکل‌آفرینی کنند که ما باید نسبت به این مسئله هوشیار باشیم. از سویی دیگر کشورهای عربی کوچک منطقه را وادار می‌کنند تا به عادی‌سازی روابط با اسرائیل بپردازند، بنابراین تمامی این‌ها در راستای اقدام‌های ضد ایرانی خود و ناامن کردن منطقه است. بدین ترتیب باید گفت این‌گونه نیست که اگر در فعال‌سازی مکانیسم ماشه نتوانستند اجماع جهانی را با خود به همراه داشته باشند، به حملات نظامی علیه ایران دست بزنند. جمع‌بندی ما این است که هیچ برخورد سخت و نظامی از سمت آمریکایی‌ها رخ نخواهد داد، اما مسلم است که ما باید نسبت به مسائل داخلی و نیز منطقه برنامه‌ریزی جدی و هوشیاری لازم را داشته باشیم.
* اگر اروپایی‌ها نیز در مسیر دشمنی با ایران به حمایت آشکار با آمریکا بپردازند، آیا احتمال خروج از برجام وجود دارد؟ در این صورت، تصمیم‌گیری درباره خروج از برجام بر عهده مجلس است یا شورای عالی امنیت ملی؟
جمعی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم تدابیر لازم را هم انجام داده‌اند تا اگر اقدام‌های خاصی از سمت غربی‌ها رخ بدهد خروج ایران از برجام در دستور کار قرار بگیرد. قطعاً برای خروج از برجام یا اقدام متناسب، مصوبات مجلس موردتوجه نهادهای ذی‌ربط قرار خواهد گرفت و تصمیم مجلس در رأس موضوعات است. به‌هرحال بعید می‌دانم شورای عالی امنیت ملی نظرش با نظر مجلس مخالف باشد و مجموعه هماهنگی‌هایی در این خصوص وجود دارد. خروج از برجام یک سیاست کلان است و همه اجزای نظام باید نسبت به این مسئله نظر خود را بدهند. به نظرم می‌رسد اگر کار به خروج از برجام بکشد، ما مخالفی در داخل کشور و سیستم تصمیم‌گیری حاکمیت نخواهیم داشت. مجلس با خروج از برجام موافق است و در شورای عالی امنیت ملی هم بعید می‌دانم مخالفتی صورت بگیرد. حتی برخی از وزرای دولت که دست‌اندرکار موضوع هستند بر این باورند که باید پاسخ جدی به آمریکایی‌ها داده شود. مجلس در موضوع خروج یا عدم خروج از برجام صاحب‌نظر است، اما باید تصمیمات خود را در هماهنگی که با شورای عالی امنیت ملی انجام می‌دهد، عملیاتی کند. نمایندگان مجلس آزادند در موضوعات مختلف و کلان کشور اظهارنظر کنند و مهم این است که بر اساس منافع ملی پیش بروند و تصمیم بگیرند.
منبع: روزنامه قدس
نظر شما