این روزها در لبنان بار دیگر اسمی آشنا برای تصدی پست نخست وزیری به چشم می‌خورد. سعد الحریری ۵۰ ساله که در گذشته چندین کابینه را تشکیل داده و در آخرین بار منجر به استعفای او شده بود، اکنون تلاش دارد بار دیگر به قدرت بازگردد و شرایط خود را بر جریان ۸ مارس و شخص میشل عون، رئیس جمهور لبنان تحمیل کند. در طول ماه‌های اخیر و پس از اینکه الحریری از پست نخست‌وزیری استعفا کرد، حسان دیاب کابینه خود را تشکیل و مشغول رسیدگی به اوضاع بحران‌زده لبنان شد. به دلیل همگرایی بین دیاب و محور مقاومت و جریان ۸ مارس، مثلثی تخریبی در لبنان مرکب از سعد الحریری، سمیر جعجع رهبر قوات لبنانیه و همچنین فؤاد سنیوره نخست‌وزیر اسبق این کشور شکل گرفت و تلاش کردند در مسیر حرکت حسان دیاب مشکل ایجاد کرده و کارشکنی‌هایی انجام دادند. مجموع این تلاش‌ها به‌خصوص پس از انفجار بندرگاه بیروت سبب شد دیاب زیر فشار افکار عمومی تهییج شده توسط این مثلت تخریبی ناچار به استعفا شود. این اقدام‌ها با تمرکز بر نرخ تورم، اوضاع اقتصادی و بیکاری در این کشور منجر به فروپاشی کابینه حسان دیاب شد. پس از او، مصطفی ادیب کابینه جدیدی تشکیل داد که او هم با کارشکنی مثلث تخریبی مواجه شده و از تشکیل کابینه استعفا کرد. این مسائل در حقیقت نشان می‌دهد انحصارطلبی‌هایی از سوی سعد الحریری برای تحمیل خود بر ساختار قدرت لبنان و شخص رئیس جمهور و جریان‌های سیاسی لبنان وجود دارد. او پس از خلأ سیاسی ناشی از فقدان کابینه مشخص، اکنون اعلام کرده به صورت مشروط به قدرت بازخواهد گشت و آماده است کابینه خود را شکل بدهد. یکی از شرایط سعد الحریری که در واقع خواست و نظر ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی هم هست، دور کردن حزب‌الله از ساختار قدرت و خلع سلاح این جنبش جهادی است. سعد الحریری سعی دارد پس از بازگشت به قدرت و تشکیل کابینه، مشکلاتی فراروی محور مقاومت و به طور مشخص، جنبش حزب‌الله به وجود بیاورد. شروط سعد الحریری این است که حزب‌الله و محور مقاومت از ساختار قدرت برکنار و خارج شوند و حزب‌الله باید سلاح خود را تحویل دولت بدهد. این دو شرط در واقع شروط محور غربی-عبری-عربی است که از سوی حریری بیان شده و این سه به دنبال عملیاتی کردن آن توسط وی هستند. در صورت بازگشت او به قدرت تقابل شدیدی بین جریان ملی ۸ مارس وابسته به حزب‌الله و جریان غرب‌گرای ۱۴ مارس وابسته به سعد الحریری به وجود خواهد آمد و یک نوع بن‌بست سیاسی در لبنان شکل خواهد گرفت. آمریکا و عربستان به سعد الحریری قول داده‌اند در صورت خلع سلاح حزب‌الله، کمک اقتصادی و مالی بیشتری به خصوص در شرایط بحران کنونی پس از انفجار بندر بیروت به لبنان خواهند کرد و این مسائل در مدار بحث جریان‌های سیاسی است و طبیعی است حزب‌الله هیچ گاه و در هیچ شرایطی سلاح خود را تحویل نخواهد داد. مسائل پشت پرده و اظهارنظرهای سعد الحریری در مورد سلاح حزب‌الله نشان می‌دهد بازگشت وی به قدرت وابسته به خلع سلاح این جنبش است. از آنجا که حریری به عربستان و آمریکا نزدیک است، تلاش او معطوف بر این است به صورت آرام و سیال، شرایطی را فراهم کند که حزب‌الله تسلیحات خود را تحویل داده و در غیر این صورت مشکلاتی برای حزبالله به وجود خواهد آورد.

واکنش ۸ مارس و آینده سیاسی لبنان

جنبش امل و حزب‌الله که در لبنان به عنوان دو بال شیعه معروف هستند، با بازگشت سعد الحریری مخالفتی ندارند اما طبیعتاً هیچ شرطی را در مورد مسئله حزب‌الله و تسلیحاتش نخواهند پذیرفت. در مورد تشکیل کابینه به دلیل آنکه حزب‌الله و مقاومت و جنبش امل به طور طبیعی دارای بیشترین کرسی‌های پارلمانی هستند، باید در شکل‌گیری کابینه احتمالی سعد الحریری بیشترین نقش را هم داشته باشند. اما اگر قرار است او به صورت یکجانبه کابینه خود را بدون حضور حزب‌الله و جنبش امل شکل دهد، به‌طورقطع با مخالفت این دو جنبش شیعه مواجه خواهد شد.

لبنان امروز وارد یک خلأ سیاسی طولانی مدت شده و نبود کابینه به هر حال تأثیر خود را بر حوزه‌های اقتصادی و امنیتی خواهد گذاشت. بنابراین هر نخست وزیری که تعیین میشود، شروطی برای حضور خود می‌گذارد. اما شروط سعد الحریری آن هم در سایه تحولات امنیتی منطقه کاملاً غیرمنطقی و غیرقابل قبول است. به نظر می‌رسد او وظیفه پیاده‌سازی پروسه‌های ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی را در لبنان بر عهده دارد. ولی به هر حال میشل عون، رئیس جمهور لبنان با پیش شرط‌های سعد الحریری موافقت نخواهد کرد و ممکن است در آینده شخصیت دیگری جز او مأمور تشکیل کابینه شود.