قدس آنلاین:اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات با تأخیر زیادی همراه است. براساس قانون، تاکنون حداقل می‌بایست ۸۰ درصد این پروژه راهبردی در حوزه فضای مجازی راه‌اندازی می‌شد اما به اذعان همه کارشناسان و مسئولان البته به جز دولتی‌ها این اتفاق نیفتاده است. یعنی روند اجرای بزرگ‌ترین پروژه ملی آن گونه نبوده که انتظارات دلسوزان نظام جمهوری اسلامی ایران را برآورده کرده باشد. موضوعی که حتی سبب واکنش حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب شد؛ به گونه‌ای که ایشان چندی پیش در بخشی از سخنانشان با بیان اینکه «فضای مجازی خیلی مهم است و آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله شبکه ملی اطلاعات است» تأکید می‌کنند: امروز فضای مجازی مخصوص ما نیست و همه دنیا با فضای مجازی درگیرند و کشورهایی که شبکه ملی اطلاعات درست کرده و فضای مجازی را به نفع خودشان و ارزش‌های موردنظر خودشان کنترل کرده‌اند، یکی دوتا نیستند. متأسفانه در زمینه شبکه ملی اطلاعات در کشور کوتاهی شده و کاری که باید انجام گیرد، انجام نگرفته است.
حال پرسش این استطرح شبکه ملی اطلاعات تا چند درصد پیشرفت داشته و اجرا شده است و چرا این طرح تا کنون طبق برنامه پیش نرفته است؟ مهم‌تر اینکه کدام دستگاه‌ها و نهادهای مسئول در انجام وظایف محوله کوتاهی کرده و سبب شده‌اند این برنامه آن گونه که باید پا نگیرد و پیش نرود؟
وزارت ارتباطات ساختار منسجمی برای اجرای طرح ندارد
محمد حسن انتظاری، عضو شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به قدس می‌گوید: شبکه ملی اطلاعات دی ۱۳۹۲ به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید و کمی بعد به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ابلاغ شد تا برنامه زمان‌بندی طراحی و عملیاتی آن را ارائه دهد. اما برنامه مورد نظر از سوی این وزارتخانه ارائه نشد. در سال ۱۳۹۵ شورای عالی فضای مجازی سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات را به تصویب رساند که با این مصوبه کار دارای چارچوب بهتری شد. با این وجود باز هم ارائه برنامه مورد نظر توسط وزارت ارتباطات طول کشید تا اینکه به‌تازگی این وزارتخانه با مشارکت کارشناسان مرکز ملی فضای مجازی و معاون فنی مرکز ملی فضای مجازی توانست طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات را ارائه دهد. البته هنوز هم برای اجرا و عملیاتی شدن این پروژه برنامه زمان‌بندی یا فازبندی ارائه نداده است. به همین دلیل نمی‌توانیم نسبت به میزان پیشرفت طرح شبکه ملی اطلاعات ارزیابی خاصی داشته باشیم چون ارزیابی یک برنامه به لحاظ مهندسی فرمول خاص خودش را دارد. اگرهر کدام از مراحل طرح اجرا شود یا نشود می‌توان گفت کار انجام شده یا نشده است.
وی با اشاره به اینکه بودجه زیادی تا کنون برای اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات به وزارت ارتباطات تخصیص یافته است، می‌افزاید: البته این وزارتخانه هم بخش‌هایی از این پروژه را که عمدتاً شبکه ارتباطی است و در حوزه زیرساخت‌های ارتباطی محسوب می‌شود توسعه داده اما در بخش زیرساخت ارتباطات به طور کاملاً محسوسی از برنامه عقب است. بنابراین ما منتظر هستیم تا بخش زیرساخت ارتباطی اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات بر اساس طرح کلان جلو برود تا ان شاءالله شاهد شکل‌گیری واقعی شبکه ملی اطلاعات باشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا توسعه زیرساخت ارتباطی قابل قبول بوده است، می‌گوید: در حال حاضر نمی‌توان گفت پیشرفت زیرساخت ارتباطی قابل قبول بوده یا نبوده است چون وزارت ارتباطات هنوز برنامه زمان‌بندی عملیاتی و خیلی چیزهای دیگر را به شورای عالی فضای مجازی ارائه نداده است. وقتی داخل برنامه بیاید می‌توان آن را ارزیابی کرد که آیا این پیشرفت مناسب بوده یا نبوده، بر اساس طرح بوده است و یا اینکه به روش جاری خود عمل کرده‌اند. به هرحال ما همچنان منتظر هستیم وزارت ارتباطات برنامه زمان‌بندی عملیاتی و موضوعات دیگر را ارائه دهد.
وی با اشاره به اینکه روش کار وزارت ارتباطات در اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات مشخص نیست، می‌افزاید: به مقامات وزارت ارتباطات اعلام کردیم این وزارتخانه باید یک ساختار مشخصی برای طرح شبکه ملی اطلاعات ایجاد کند اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.
وی در خصوص ادعای مقام‌های وزارت ارتباطات مبنی بر پیشرفت حدود ۸۰ درصدی اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات هم می‌گوید: سال گذشته گزارشی در این زمینه از سوی وزارتخانه یاد شده به شورای عالی فضای مجازی ارائه شد که این شورا پس از بررسی‌های لازم آن را تأیید نکرد و این موضوع را هم به اطلاع آنان رساند.
وی درباره عمده دلایلی که سبب شده وزارت ارتباطات نتواند در اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات انتظارات را برآورده کند، می‌گوید: برخلاف تصور برخی، این وزارتخانه برای اجرای پروژه مورد نظر مشکل مالی نداشته است؛ یعنی در این سال‌ها همواره بودجه لازم برای آن تخصیص پیدا کرده اما وزارت ارتباطات بخشی از بودجه این برنامه را در حوزه ارتباطی هزینه کرده است چون با توسعه این حوزه، اینترنت هم می‌توانست روی آن توسعه پیدا کند و همین اتفاق افتاده و عملاً اینترنت در کشور توسعه پیدا کرده است. در واقع چون این وزارتخانه زیرساخت‌های ارتباطی را توسعه داد نتوانست به توسعه زیرساخت اطلاعاتی بپردازد. ضمن اینکه وزارت ارتباطات به صورت سنتی کار می‌کند و فاقد ساختار منسجم و یک روش مشخص برای طراحی و پیاده‌سازی طرح مذکور بوده و حتی برای این منظور یک مجری هم نداشته است.
انتظاری درباره احتمال کارشکنی در اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات از سوی بعضی از فعالان این حوزه از طریق واسطه‌گری هم می‌گوید: نباید وارد این بحث شد چون اصل موضوع آن‌قدر مهم است که اگر وارد این گونه مباحث حاشیه‌ای شویم اصل کار فراموش می‌شود.
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه جدا از وزارت ارتباطات کدام دستگاه یا نهاد مسئولی در اجرای وظایف خود در پیشبرد برنامه یاد شده کوتاهی کرده‌است، می‌گوید: عمده‌ترین آن وزارت ارتباطات بوده است؛ چون طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی، مجری طرح شبکه ملی اطلاعات است و اگر این شبکه تشکیل شود آن وقت بخش‌های دیگر که در حوزه محتوا و خدمات کار می‌کنند کار را پیش می‌برند. در واقع شبکه ملی اطلاعات زیرساخت فضای مجازی کشور است و وقتی این زیرساخت آماده شود بخش‌های دیگر فعال می‌شوند. با وجود این، سازمان برنامه و بودجه و همچنین نهاد مجلس هم آن گونه که باید و شاید به مسئولیت خود در اجرای برنامه شبکه ملی اطلاعات عمل نکرده‌اند. در واقع بودجه‌ای که سازمان یاد شده و مجلس شورای اسلامی به پروژه شبکه ملی تخصیص می‌دهند باید بر اساس برنامه مصوب شورای عالی و به صورت کنترل شده باشد.
وی با اشاره به اینکه مجلس باید در خصوص طرح بزرگ شبکه ملی اطلاعات حساس باشد، تصریح می‌کند: البته این نهاد می‌گوید برنامه یاد شده در اولویت کارش است و حتی برای این منظور قرار است کمیته‌ای مشترک با وزارت ارتباطات تشکیل دهد تا اجرای برنامه به شکل بهتری پیش برود اما به نظرم معمولاً این گونه روش‌های سنتی کارآمد نیستند و جواب نمی‌دهند و فقط اتلاف وقت هستند، بنابراین مجلس باید برنامه زمان‌بندی اجرای برنامه شبکه ملی اطلاعات را از وزارت ارتباطات دریافت کند و بر اساس آن، بودجه مورد نیاز شبکه ملی اطلاعات را تخصیص دهد. یعنی بودجه صرفاً بر اساس برنامه‌ای که از سوی شورای عالی فضای مجازی به تصویب می‌رسد تخصیص پیدا کند نه به صورت کلان و بدون هیج نظارتی.
انتظاری درباره برنامه شورای عالی فضای مجازی برای اینکه وزارت ارتباطات را مجبور کند در اجرای برنامه یاد شده گام‌های بلندتری بردارد، می‌گوید: شورا و به‌ویژه مرکز ملی فضای مجازی غیر از نظارت و بررسی و گزارش موضوع به بخش اجرایی کشور ابزار اجرایی خاصی ندارد. یعنی این حوزه اجرایی کشور است که باید بودجه‌ای را به این پروژه تخصیص دهد که به صورت کنترل و نظارت شده و بر اساس برنامه مصوب شورای عالی باشد.
عقب‌ماندگی زیاد در اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات
مصطفی طاهری، رئیس کمیته ارتباطات مجلس شورای اسلامی اما توپ را به زمین دولت می‌اندازد و به قدس می‌گوید: بخش عمده مسئولیت اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است که در زمینه توسعه زیرساخت‌های ارتباطی تا حدی جلو رفته است اما در بخش دیتاسنترها تازه اقداماتی را شروع کرده و همچنین در بخش گوشی‌های هوشمند عقب‌ماندگی‌ها خیلی محسوس است. البته کار در بخش محتوا هم که متولیان دیگری دارد طبق برنامه‌ریزی انجام شده پیش نرفته است؛ بر همین اساس می‌توان گفت در اجرای این پروژه عقب ماندگی زیادی را شاهد هستیم.
در تولید محتوا چندان موفق نبوده‌ایم
حمیده زرآبادی، عضو سابق کمیته ارتباطات مجلس شورای اسلامی هم در این باره به قدس می‌گوید: چیزی که ما از بیرون می‌بینیم این است که پروژه شبکه ملی اطلاعات تاکنون اجرایی نشده است. حتی این اجرا نشدن فقط به تولید محتوا برنمی‌گردد؛ مثلاً بحث ضریب نفوذ و دسترسی به اینترنت در روستاها و محدوده شهرها هم مطرح است. اینکه ضریب نفوذ و دسترسی‌ها در حاشیه شهرها چقدر است کاملاً به بخش زیرساخت مربوط می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت اجرای پروژه در بخش محتوا چگونه است، می‌گوید: در بحث محتوا مشکلاتی در زمینه اعتبارات، زیرساخت اطلاعاتی و تولید محتوا داریم. واقعیت این است که ما به دلیل بعضی مشکلات، در تولید محتوا خیلی موفق نبوده‌ایم. مثلاً برای پیام‌رسان‌های داخلی امتیازات ویژه‌ای قائل شدیم و اعتباراتی در قالب وام به آن‌ها پرداخت شد ولی با وجود همه حمایت‌ها، پیام‌رسان‌های داخلی که بسترشان روی شبکه ملی اطلاعات است چندان در جذب کاربران داخلی موفق نبوده‌اند که دلیل آن باید روشن شود. به هرحال نمی‌توان گفت مشکل در بخش تولید محتوا بیشتر از بخش زیرساخت‌هاست. باید یک کار کارشناسی دقیق انجام شود وگرنه مشکل حل نمی‌شود؛ ضمن اینکه نمی‌توان درصدی برای میزان اجرای این پروژه ارائه داد؛ چون این شبکه یک خروجی است که اجرایی می‌شود یا نمی‌شود.
نظر شما