محمدحسین مروج کاشانی/
ساواکی‌ها ورودی صحن انقلاب اسلامی ایستاده بودند. جمعیت توی صحن موج می‌زد. افسر سازمان امنیت و اطلاعات داد زد: چرا جلو نمی‌روید؟
کسی از ساواکی‌ها جرئت نداشت قدم به صحن بگذارد. هر چه نباشد آن‌ها هم همین جا بزرگ شده بودند. حرم مطهر که کوچه و خیابان نبود که آزادانه در آن خون بریزند. افسر ساواک فریاد زد: دستگیرشان کنید؛ هر کی هم مانع شد، بکشیدش.
زائری از رواق بیرون دوید. فریاد کشید: نامسلمان‌ها، اینجا حرم امام هشتم است؛ از امام رضا(ع) شرم نمی‌کنید؟ صدای گلوله اما نگذاشت زائر حضرت رضا(ع) حرفش را تمام کند... .
یورش مأموران رژیم پهلوی به حرم مطهر امام رضا(ع) برگی کوچک از جنایت‌های این رژیم محسوب می‌شود و به نوعی نقطه‌ای برای روشنگری و جوشش مردم انقلابی در اعتراض به سران خودکامه بود تا این گونه نام آنان به عنوان لکه ننگینی بر پیشانی تاریخ باقی بماند.
۴۱ سال پیش عوامل و دست نشانده‌های رژیم پهلوی به صورت وحشیانه‌ای به حرم مطهر امام رضا(ع) حمله کردند و بار دیگر لکه ننگینی بر کتاب تاریخ معاصر بر جای گذاشتند. این حادثه دلخراش در ۲۹ آبان ۱۳۵۷ خورشیدی در جریان انقلاب اسلامی در حرم مطهر امام رضا(ع) پیش آمد. در آن روزها که رژیم پهلوی فهمیده بود مردم انقلابی ایران دیگر نمی‌توانند به آن‌ها اعتماد کنند به مأموران سازمان امنیت و اطلاعات(ساواک) دستور داد در میان مردم قرار گیرند و این گونه مراقب زائران باشند و لحظه به لحظه اوضاع را گزارش کنند.
نتیجه این محاصره به زد و خورد و دستگیری عوامل رژیم انجامید، اما یک تن از آنان که مجهز به سلاح کمری بود فرار کرد و ماجرا را گزارش داد. مأموران مسلح که هضم این موضوع برایشان سنگین بود به سرعت وارد صحن شدند تا دستگیرشدگان را از دست مردم نجات دهند، مردم به مقابله با آنان پرداختند. چند تن از مبارزان که تحت تعقیب مأموران قرار داشتند به داخل حرم فرار کردند و مأموران ضمن تعقیب آن‌ها به تیراندازی پرداختند، به طوری که چند نقطه از در و دیوارهای حرم بر اثر اصابت گلوله آسیب دید.
با ازدحام زائران و فریاد اعتراض مردم، مأموران فرار کردند. این فاجعه سبب شد تا اندکی بعد استاندار خراسان به وحشت بیفتد و از طریق رادیوی مشهد عذرخواهی کند. بازتاب این حادثه خشم و نفرت مردم از رژیم پهلوی را بیشتر کرد. به همین مناسبت روز ۵ آذر ۱۳۵۷ خورشیدی به مناسبت هفتمین روز حادثه از جانب علمای مشهد عزای عمومی اعلام و تعطیل شد و در مشهد و سراسر کشور راهپیمایی‌های بزرگی به راه افتاد. «روز همه شیعیان، شام غریبان شد قبر امام هشتم گلوله باران شد» این شعاری بود که مردم در آن راهپیمایی بزرگ سر دادند و نفرت و انزجارشان نسبت به رژیم پهلوی بیشتر شد و همین عامل عزم آنان را نسبت به ادامه قیام تا پیروزی انقلاب اسلامی بیش از پیش راسخ‌تر کرد.
به حرم مطهر امام رضا(ع) حمله کردند
غلامرضا جلالی، مدیر گروه انقلاب و تمدن اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی رضوی که از شاهدان عینی ماجرای هجوم نیروهای محمدرضا پهلوی به حرم مطهر امام رضا(ع) بوده، این حادثه را این گونه بازگو می‌کند: در آن روزها منزل ما فاصله چندانی با حرم مطهر نداشت. آن روز در خانه بودم که ناگهان صدای گلوله و هیاهوی مردم را شنیدم. از خانه بیرون آمدم و دیدم مردم از حرم بیرون می‌دوند و فریاد می‌زنند. سربازها به حرم مطهر امام رضا(ع) حمله کرده‌اند. با سرعت خودم را به حرم رساندم. وقتی وارد حرم شدم، ماجرا خاتمه یافته و صحن عتیق خالی از جمعیت بود. کف صحن از چادر و کفش پر شده بود. قدری که نزدیک‌تر شدم دیدم که به ایوان طلا هم شلیک کرده‌اند و کمانه این تیرها سبب ریختن برخی تزئینات شده است. آثار زیاد گلوله روی مرمرها نیز خبر از شدت حمله عوامل رژیم به مردم می‌داد. وقتی وارد حرم شدم، زیر گنبد حاتم‌خانی و در چند قدمی ضریح مطهر امام رضا(ع)، جایی که اکنون محل زیارت خواهران است، روی دیوار و سقف تعداد زیادی جای گلوله وجود داشت و نشان می‌داد که سربازان رژیم تا داخل رواق‌های حرم هم آمده و تیراندازی کرده‌اند. تعداد اندکی از خادمان مشغول تمیز کردن کف حرم بودند.
او ادامه می‌دهد: مردم برای ورود به جریان مبارزه با رژیم وابسته پهلوی، منتظر دستور و نظر علمای دینی بودند و اصولاً دلیل حضورشان در این ماجرا درد دین بود، به همین دلیل حرم مطهر امام رضا(ع) در مرحله نخست و پس از آن منازل مراجع عظام تقلید نظیر آیت‌الله شیرازی، محلی برای تجمع اعتراضی علیه رژیم شاه بود.
زائران را به خون کشیدند
غلامرضا آذری خاکستر، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی می‌گوید: طبق آنچه در آن حادثه مشاهده کردیم دو تن از زائران به دست رژیم پهلوی به شهادت رسیدند. وجود روحانیون و علمای مبارز و همچنین اندیشمندان روشنفکر، انجمن‌ها و کانون‌های مبارزاتی سبب شد تا حکومت پهلوی از این ماجرا نگران شود و حرکت‌های قابل توجهی در مخالفت با آنان انجام دهد.
به گزارش ایرنا، پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه یکی از حوادث تلخ که موجب هتک حرمت حرم شد یورش عناصر سازمان امنیت و اطلاعات پهلوی (ساواک) به حرم مطهر رضوی بود، تصریح کرد: حادثه حرم مطهر رضوی، از نگاه حکومت پهلوی نیز آن قدر حائز اهمیت بود که مجبور به ایجاد تغییراتی شد. مقصران حادثه بازداشت و فرمانده لشکر خراسان و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت خراسان تعویض شدند. حضرت امام(ره) در اعلامیه‌ای در سوم آذر سال ۵۷ ضمن محکوم کردن این حادثه، اطاعت از رژیم را اطاعت از طاغوت و حرام دانست و به مناسبت حادثه مذکور، روز یکشنبه پنجم آذرماه را عزای عمومی اعلام کرد. نارضایتی علیه حکومت پهلوی در میان خدام حرم مطهر هم وجود داشته است و در مصاحبه‌هایی که با تعدادی از آن‌ها انجام شده است به نارضایتی و اقدام‌های مبارزاتی که علیه حکومت پهلوی داشته‌اند مفصل پرداخته‌اند.
هتک حرمت حرم مطهر برای سومین بار
فاطمه زوارزاده، استاد تاریخ اسلام یکی دیگر از شاهدان این واقعه بوده است. او با بیان خاطره‌ای از آن روز می‌گوید: جمعی از مردم در این مراسم شرکت می‌کنند و چون مأموران مانع از شعار دادن مردم می‌شوند ناچار محل را ترک و برای ادامه برنامه به سمت مدرسه عباسقلی خان می‌روند. مردم و روحانیون از مدرسه عباسقلی خان راهپیمایی کرده و به سمت فلکه آب می‌روند که نیروهای ساواک با پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازی هوایی آن‌ها را متفرق می‌کنند. مردم به طور پراکنده وارد صحن انقلاب حرم مطهر شده و با اجتماع شروع به شعار دادن می‌کنند که با تیراندازی مأموران ساواکی مواجه می‌شوند که قصد بر هم زدن مراسم را داشتند.
زوارزاده ادامه می‌دهد: نیروهای نظامی، حریم مقدس امام هشتم(ع) را برای سومین بار پس از یورش نیروهای روسیه و هجوم وحشیانه عوامل رضاخان مورد اهانت قرار داده و با لشکرکشی از طریق بست پایین خیابان داخل صحن انقلاب شده و مردم را به رگبار مسلسل بستند. این فاجعه ننگین بازتاب وسیعی در افکار عمومی پیدا و عمق این فاجعه عدم پایبندی شاه به مقدسات و ارزش‌های دینی را نشان داد و از آن روز به بعد بر شور انقلابی مردم مشهد افزوده شد و تظاهرات و راهپیمایی تا جایی ادامه یافت که به پیروزی انقلاب انجامید.
بازخوانی واقعه از زبان یار خراسانی رهبر معظم انقلاب
نشست «نقض حریم» دو سال پیش 29 آبان‌ماه 97 با حضور جمعی از پژوهشگران و محققان بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد. در این نشست که با حضور جمعی از پژوهشگران و محققان بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و مبارزان به منظور بازخوانی واقعه هجوم وحشیانه رژیم پهلوی به انقلابیون در حرم مطهر رضوی برگزار شد، ابعاد مختلف مبارزات مردم از زبان آن‌ها نقل شد.
در این مراسم حاج‌علی شمقدری، یار دیرین مقام معظم رهبری و یکی از انقلابیون مبارز که خود شاهد عینی این واقعه بوده به نقل خاطراتی از آن روز پرداخت. این مبارز راه حقیقت، شهریور ماه امسال به دیار باقی شتافت. آنچه در ادامه می‌خوانید روایت مرحوم حاج‌علی شمقدری از واقعه 29 آبان به نقل از «آستان‌نیوز» است.
«... انقلاب اسلامی ایران ابعاد مختلفی دارد که هیچ گاه نمی‌توان به طور کامل به تمام زوایای آن پرداخت زیرا همه شهرها و خیابان‌های ایران شاهد حضور مردمی بود که هر روزه حرکت‌هایی را در دفاع از حکومت اسلامی انجام می‌دادند. اما در این میان مشهد به دلیل وجود مضجع منور رضوی به کانون حرکت‌های انقلابی تبدیل شده بود که سخنرانان و رهبران انقلاب در مشهد، بارگاه منور رضوی را سنگری برای روشنگری مردم برگزیده بودند و از همین نقطه جوشش‌های انقلابی نیز شروع شد.
حادثه 29 آبان نقطه عطف مبارزات انقلابی در مشهد بود و موجب اوج‌گیری انقلاب در مشهد به عنوان دومین کلانشهر کشور شد و این روز تأثیر زیادی نیز بر مردم سایر شهرها داشت.
مردم مشهد در اعتراض به حکومت شاه در سه نقطه از شهر اجتماع کردند که یکی از مراکز مسجد گوهرشاد بود. مردم انقلابی مشهد از تمام اقشار کسبه، دانشگاهی و حوزوی در صحن انقلاب اسلامی اجتماع کرده بودند و شروع به شعار دادن کردند.
- با سر دادن شعارهایی همچون «شاه جلاد ما تازه مسلمان شده، آب و غسل و وضوش خون جوانان شده» انزجار خود را از رژیم اعلام می‌کردند؛ رژیم پهلوی که هیچ حریمی برای خود قائل نبود با هتک حرمت حرم حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، به مردم بی‌دفاع مشهد هجوم برد و تعدادی را به شهادت رساند.
کار به اینجا ختم نشد و نیروهای شاه با بی‌شرمی هر چه تمام با تانک وارد حریم قدسی شدند و به داخل حرم مطهر هجوم بردند و در کنار ضریح مطهر حضرت رضا(ع) مردم را به گلوله بستند و با پخش گاز اشک‌آور گروهی از مردم را مجروح کردند و در این حادثه بخش‌هایی از بارگاه منور رضوی نیز مورد اصابت گلوله قرار گرفت که آثار آن تیراندازی و گلوله‌ها یادآور رشادت‌های مردم قهرمان مشهد است».
نظر شما