کتابخانه‌های مختلف در شهر مشهد در روزهای تعطیلات اجباری ناشی از گسترش این ویروس فعالیت‌های فرهنگی با محوریت کتاب‌خوانی را به صورت مجازی دنبال کردند. کتابخانه‌های آستان قدس رضوی نیز بر اساس دستورهای ابلاغی و در راستای مبارزه با شیوع کرونا در چند نوبت تعطیل شدند. با وجود این محدودیت‌ها، فعالیت‌های پاتوق فرهنگی کتابخانه‌های رضوی تعطیل نشد و از طریق فضای مجازی ادامه یافت.

کتابخانه‌های رضوی با توجه به ضرورت ایجاد تنوع در ارائه خدمات و روزآمدسازی نحوه اشاعه اطلاعات در کتابخانه‌های عمومی برای همگامی با تغییرات نوین، تأثیرگذاری به عنوان قطب فرهنگی در میان کتابخانه‌های مشهد و سایر نقاط کشور و رفع نیازهای مراجعان، جذب مخاطب بیشتر به کتابخانه‌ها و اشاعه فرهنگ کتاب‌خوانی و مطالعه‌ هدفمند، فعالیت‌های متنوعی را در قالب پاتوق فرهنگی برنامه‌ریزی و اجرا کرده است.

کتاب‌درمانی

کتاب‌درمانی یک روش درمانی است که از ادبیات تحقیقی برای بهبود سلامت روانی استفاده می‌کند. در این روش، درمانگر مطالب خواندنی در اختیار خواننده قرار می‌دهد که تأثیر درمانی دارد. با توجه به اهمیت، کاربرد و تأثیر درمانی این روش، چند سالی است که سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به این قضیه ورود پیدا کرده است.

در نیمه نخست سال جاری نیز با توجه به شرایط کرونایی کشور، کتابخانه امام خمینی(ره)، از کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی، به تولید و انتشار محتوای صوتی در شبکه‌های اجتماعی اقدام کرده است. موضوعاتی چون مهارت‌های اجتماعی با هدف کمک به ارتقای وضعیت سلامت روانی و بهداشت فردی و اجتماعی و پیشگیری از بروز آسیب‌های فردی و اجتماعی با کمک تغییر و اصلاح رفتارهای کودکان دبستانی از محورهای محتوای تولید شده در این زمینه است. همچنین تفکر خلاق، مدیریت استرس، مهارت حل مشکلات، ارتباط مؤثر، همدلی، خودآگاهی و اعتماد به‌ نفس، کسب مهارت «نه» گفتن و جرئت‌مندی، تصمیم‌گیری صحیح، مدیریت بحران، ایجاد انگیزه و خداشناسی از دیگر محورهای فعالیت کتابخانه رضوی در خصوص تولید محتوا در زمینه کتاب‌درمانی است.

زنگ کتاب

پیش از دوران قرنطینه، در ویژه‌برنامه «زنگ کتاب»، کتاب‌داران کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی در راستای تشویق اقشار مختلف مردمی، با حضور در مراکز آموزشی و بهزیستی، ضمن معرفی منابع مطالعاتی مختلف، به خوانش برخی از این منابع در جمع مخاطبان اقدام می‌کردند.‌

با توجه به دغدغه کتاب‌داران کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در تشویق اقشار مختلف به مطالعه، قرنطینه نیز نتوانست سد راه این اراده شود. برای تحقق این فرایند، کتاب‌داران به تهیه فایل‌های سه‌دقیقه‌ای حاوی بخش کوتاهی از خوانش کتاب اقدام کردند که برخی از این خوانش‌ها با همکاری سایر اعضای خانواده صورت گرفته و برای ادای گفتار هر شخصیت، فردی به صورت جداگانه خوانش کرده است. تنها کتابخانه امام خمینی(ره)، به عنوان یکی از کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی، در نیمه نخست امسال 66 برنامه «زنگ کتاب» به اجرا درآورده است.

پاتوقی برای فعالیت‌های فرهنگی

جلسات خوانش متون کهن فارسی، ادبیات دفاع مقدس و جلسات نقد و بررسی کتاب شمس در فضای مجازی و گاهی در فضای حیاط کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی با رعایت دستورهای بهداشتی، برگزاری مراسم سه‌شنبه‌های فرهنگی و رونمایی از آثار گنجینه رضوی در فضای مجازی، فعالیت‌های کتابخانه سیار در قالب اهدای کتاب و تجهیز و راه‌اندازی کتابخانه در مراکز متقاضی بخش دیگری از فعالیت‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که به همت کتاب‌داران و سایر علاقه‌مندان به توسعه فرهنگ مطالعه به انجام رسیده است.

ارائه خدمات به اعضا و مراجعان کتابخانه گویای رضوی یکی دیگر از فعالیت‌های کتاب‌داران در روزهای کرونایی است. کتابخانه گویا وابسته به آستان قدس رضوی با بیش از ۱۳ هزار عنوان کتاب صوتی، خدمات ویژه‌ای به ‌صورت رایگان به نابینایان و کم‌بینایان ارائه می‌دهد. در کنار خدمات کتابخانه آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی(ره) و منابع کتابخانه سیار و تلفنی آستان قدس رضوی، کتاب‌داران نیز در این روزها با خوانش و ضبط برخی متون مورد تأیید، به غنای منابع صوتی این کتابخانه افزوده‌اند.

صفحات مجازی برای اهالی فرهنگ

برای استفاده از برنامه‌های آموزشی، علمی، فرهنگی، مذهبی و سرگرمی پاتوق فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها اعم از «زنگ کتاب» مجازی، قصه‌گویی، مسابقات مجازی، کتاب‌درمانی، نمایشگاه‌های مجازی، معرفی کتاب، کلیپ‌های فرهنگی و... می‌توانید در پیام‌رسان‌های واتس‌آپ، بله و اینستاگرام به اهالی کتاب بپیوندید.

این برنامه‌ها در پیام‌رسان بله به نشانی patoghfarhangi، در اینستاگرام patogh_farhangi و در واتس‌آپ به نشانی https://chat.whatsapp.com/EXxJdhsdUJI6v8zmlnCmL2 به فعالیت‌های فرهنگی مشغول‌اند.