این در حالی است که واردات خودرو از اواخر خرداد ۹۷ در پی خروج آمریکا از برجام و احساس خطر دولت به دلیل کمبود منابع ارزی، ممنوع شده بود.

به نظر می‌رسد مجلس نیز موافق آزاد شدن مشروط  واردات خودرو بوده و واردات مشروط خودرو را در طرح ساماندهی عرضه و تولید خودرو گنجانده و در کمیسیون صنایع و معادن نیز آن را به تصویب رسانده است.  هم دولت و هم مجلس بر این موضوع واقف‌ هستند که محدودیت‌های ارزی همچنان ادامه دارد و نباید ارز کشور صرف واردات خودرو شود. سیدحمید پورمحمدی، معاون اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه‌وبودجه در نشست خبری درباره لایحه بودجه سال آینده گفت: تا زمانی که محدودیت‌های ارزی داریم و واردات خودرو روی منابع ارزی اثر منفی دارد، سیاست فعلی ممنوعیت واردات خودرو ادامه می‌یابد؛ بنابراین طرح‌هایی مطرح‌ شده تا بتوان بدون خروج ارز، اقدام به واردات خودرو کرد.

سخنگوی کمیسیون صنایع در تشریح طرح مجلس برای لغو ممنوعیت واردات گفت: در طرح ساماندهی عرضه و تولید خودرو، واردات خودرو با شرایطی خاص برای خودروسازان پیش‌بینی شده که همین موضوع می‌تواند منجر به رقابت بیشتر تولیدات داخلی و خارجی شود که عملاً می‌تواند منجر به بهبود کیفیت و تعادل در بازار خودرو شود.

۴ پیشنهاد مجلس برای واردات خودرو

حجت‌الله فیروزی افزوده است: در چهار محور طرح ساماندهی عرضه و تولید خودرو، به واردات اشاره شده است که خودروسازان از محل صادرات خودرو به واردات خودرو مبادرت کنند، ضمن اینکه قطعه‌سازانی که در زمینه صادرات فعال هستند، از محل ارز حاصله، امکان واردات خودرو را دارند. همچنین افرادی که از دولت جمهوری‌اسلامی نفت خریده و در بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کنند، می‌توانند از منافع استحصالی و ارز ‌بدست ‌آمده، به واردات خودرو مبادرت کنند؛ افرادی که ارز خارج از کشور داشته و تعهدی هم به دولت برای بازگشت به آن ندارند هم می‌توانند در زمینه واردات خودرو اقدام لازم را انجام دهند که می‌توان به ساکنان خارج از کشور و یا شرکت‌های خصوصی فعال ایرانی در عرصه بین‌الملل اشاره کرد. در ادامه به تحلیل هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.

واردات خودرو از محل صادرات خودرو و قطعات: این راه‌حل چند ایراد اساسی دارد که مهم‌ترین آن تعارض منافع بین تولیدکننده خودرو و واردکننده است. واردات قرار است انحصار خودرو را از بین برده و قیمت‌ها را کاهش دهد، در حالی‌ که در این مدل سود واردکننده در چیز دیگری است؛بنابراین خودروهای خارجی در قیمتی عرضه خواهند شد که به حاشیه سود مدنظر تولیدکنندگان خودرو آسیب نزنند.

مـــــــــضـــــــــاف بر اینــــــکه خودروسازان ما که در تأمین بازارهای داخلی ناتوان ‌هستند و مدت‌هاست به بهانه کمبود قطعات پاسخ مشتریان خود را نمی‌دهند، چگونه می‌توانند خودرو صادر کنند؟ قطعه‌سازان نیز به دلیل وابستگی به خودروسازان داخلی بعید است اقدام به رقابت جدی با آن‌ها بکنند.

مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، خودروسازان را جزو مافیای مقابله با واردات خودرو می‌داند و می‌گوید: «ما به‌ عنوان واردکننده خودرو با دو کارتل و مافیای بزرگ در حال جنگ هستیم. مافیای بنزین کشور و مافیای خودروسازی، آن هم نه خودروسازی به عنوان این دو شرکت بزرگ خودروسازی بلکه تأمین‌کنندگان قطعات».

بنابراین نه‌تنها انتظار نمی‌رفت مجلس از ورود خودروسازان به بازار خودروهای خارجی استقبال کند بلکه بجاست در صورت اهتمام به واردات خودرو، جلو ورود خودروسازان داخلی و شرکت‌های اقماری‌شان به این بازار گرفته شود.

واردات توسط خریداران نفت: این مسئله نیز به شدت قابل مناقشه است، زیرا پرسشی در ذهن نقش می‌بندد که آیا به دلیل تحریم‌های نفتی و بانکی، بخش خصوصی تمایلی برای ورود به این حوزه دارد؟ هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی می‌گوید: از اسناد پیش‌خرید نفت درگذشته هم اصلاً استقبال نشد. وقتی خود دولت در فروش نفت دچار مشکل است، طبیعتاً این‌ گونه اسناد مورد استقبال واقع نمی‌شوند. وقتی دولت نتواند کالایی را بفروشد، بخش‌خصوصی هم نمی‌تواند چنین کالایی را بفروشد و اگر اقتصاد ایران سال آینده هم تحریم باشد، فرقی نمی‌کند دولت نفت داشته باشد یا بخش خصوصی، شرایط برای هر دو یکسان است.

واردات توسط افرادی که ارز خارج از کشور داشته و تعهدی هم به دولت برای بازگشت به آن ندارند: این شیوه واردات مطلوب است. در این شیوه بدون استفاده از ارزهای داخلی خودرو وارد کشور می‌شود، اما باید دید واردکننده تمایلی به این مسئله دارد یا خیر. بعید است واردکننده‌ای حاضر باشد با این نوسان نرخ ارز، خودرو به کشور بیاورد و ریال دریافت کند. مگر اینکه اقدام به صادرات از ایران بکند که در این صورت اگر محصول صادراتی بیش از نیاز بازار ایران باشد، به نفع ماست، زیرا هم بدون دلار خودرو خارجی وارد کردیم و هم صادرات غیرنفتی ما افزایش پیدا کرده است.

شکستن انحصار خودروسازان تنها با واردات نیست

در پایان چنین به نظر می‌رسد راه شکستن انحصار خودروسازان تنها واردات نیست بلکه می‌توان از طریق نظارت بر روند تولید و افزایش بهره‌وری، نظارت بر مبادلات مالی و جلوگیری از فساد اقتصادی و ایجاد رقیب قوی برای خودروسازان فعلی، انحصار را شکست. رزم‌حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با تأکید بر همین مسئله گفته است: ما به دنبال شکستن انحصار خودرو هستیم و نه‌تنها از طریق واردات بلکه با تقویت چند کمپانی داخلی هم می‌شود یک رقابت سالم را رقم زد که هم قیمت‌ کاهش یافته و هم کیفیت را افزایش داد.