بسیاری از شهرها و روستاهای ایران القاب و عناوین مختلفی همچون پایتخت فرهنگی، معنوی، گردشگری، نمونه گردشگری، نمونه بین‌المللی گردشگری، هدف گردشگری، جهانی و ملی صنایع‌دستی، پاک و... را به خود اختصاص داده‌­اند و این‌گونه عناوین معمولاً از سوی دولت‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی مرتبط و... تعیین و ابلاغ‌ شده‌اند.
پرواضح است که این نام‌گذاری‌ها بر اساس داشته‌ها و ظرفیت‌های غنی و بی­‌بدیل شهرها و روستاها در زمینه‌هایی خاص، متفاوت و به عبارتی برجسته صورت پذیرفته و فراتر از این اقدامات مهم و ارزنده، تأمین، توسعه و تقویت زیرساخت‌ها و بهره‌برداری مناسب از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های فراهم‌شده در بستر گردشگری باید بیش‌از پیش مورد توجه و اهتمام بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین جوامع میزبان و بومی قرار گیرد.
دراین‌بین ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی نیز اقدام مثبت و ارزشمندی است که از سوی وزرات میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سال‌های اخیر و در تعامل با نهادهای بین‌المللی ذی‌ربط برای برندسازی مناطق مستعد و دارای ظرفیت‌های برجسته در حوزه صنایع‌دستی کشور و باهدف ارتقاء آن مورد توجه قرارگرفته است.
با این‌ حال دستیابی به اهداف تعیین‌شده جز باهم افزایی، مشارکت  و همدلی تمام دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، بخش خصوصی و مردم محلی امکان‌پذیر نیست.
لذا حفاظت و مراقبت از این عناوین ارزشمند جایگاه والاتری داشته و در این خصوص باید با برنامه‌ریزی، هم‌افزایی و اقدامات اجرایی مناسب، بسترهای لازم برای تحولات مثبت اقتصادی و اجتماعی مهیا شود که در حال حاضر کافی به نظر نمی‌رسد.
ایران دارای ۱۴ شهر و روستای جهانی و ۲۳ روستا و شهر ملی صنایع‌دستی است و از حیث جهانی حائز رتبه نخست در این حوزه است، به نظر می‌رسد چنانچه سندی جامع و راهبردی برای این مقصدهای گردشگری تهیه و اجرا شود، قطعاً تأثیر بسزایی در برندسازی، جایگاه‌یابی و توسعه همه‌جانبه آن‌ها خواهد داشت.
به‌طورکلی مهم‌ترین مزایا و اثرات مثبت ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی را می‌توان به شرح ذیل برشمرد؛
 
تقویت اقتصاد شهرها و روستاها و به‌تبع آن هنرمندان و ساکنین آن‌ها
افزایش میزان فروش محصولات
توسعه صنعت بسته‌بندی در کلاس جهانی و ملی
دیده شدن و یا به عبارتی بهتر دیده شدن شهرها و روستاها
برندسازی شهرها و روستاها
هویت بخشی به روستاها و شهرها و احساس تعلق و افتخار مردم بومی
مهاجرت معکوس
افزایش کیفیت محصولات تولیدی
اشتغال‌زایی قابل‌توجه
افزایش شورونشاط اجتماعی
رونق گردشگری داخلی
افزایش تعداد کارگاه‌ها
جذب اعتبارات زیرساختی بیشتر
تقویت فعالیت سازمان‌های غیرانتفاعی همچون سازمان‌های مردم‌نهاد
ترویج آموزش‌های همگانی
ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی
ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی و کمک به رونق تولید و فروش محصولات
توجه ویژه شوراها، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به ظرفیت‌های صنایع‌دستی شهرها و روستاها
رونق سرمایه‌گذاری
نقش شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، شوراهای اسلامی شهر و روستا
 
شوراهای اسلامی شهر و روستا می‌توانند به‌عنوان نهادهای محلی و تصمیم‌گیرنده و سیاست‌گذار در سطح شهر و روستا مصوبات کاربردی و اثرگذاری را برای توسعه و ارتقای صنایع‌دستی و ارائه تخفیف‌های مختلف در زمینه عوارض کاربری‌ها و ... داشته باشند، همچنین شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نیز می‌توانند به‌عنوان بازوان و اهرم اجرایی و مدیریتی شوراها نسبت به اجرای مصوبات اقدام کنند. تعامل شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط همچون وزارت گردشگری، سازمان برنامه‌و بودجه و همچنین کمیته برنامه‌ریزی شهرستان و مطالبه برای جذب اعتبارات ویژه نیز می‌تواند کمک شایانی به توسعه گردشگری شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی کند.

برندسازی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی
 
برند همان ویژگی‌ها و صفات برجسته، شاخص، متمایز و متفاوت یک مقصد گردشگری یا یک شهر و روستای ملی و جهانی صنایع‌دستی است، صفتی که به‌واسطه آن مردم حاضرند از اقصی نقاط کشور و دنیا به آن مقصد آمده و از آن بازدید کنند. لذا به نظر می‌رسد برندسازی فرایندی سه مرحله‌ای است که باید مدنظر مدیران برنامه‌ریزی در این شهرها و روستاها قرار گیرد:
الف- کاشت: به زمینه برندسازی و یا ویژگی ممتاز شهرها و روستاها اشاره دارد که همان ظرفیت‌های خاص صنایع‌دستی در یک‌رشته خاص است و به‌واسطه آن عنوان جهانی یا ملی را به خود اختصاص داده‌اند.
ب- داشت: هرگونه اقدام از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین مشارکت مردم بومی برای تأمین و توسعه زیرساخت‌هایی مثل امنیت، راه دسترسی، پارکینگ، تقویت جاذبه‌ها، مخابراتی، ارتباطی و اینترنتی، فرهنگی و اجتماعی و درکل مهیا نمودن شهر و روستا و ساکنین جهت میزبانی شایسته از گردشگران.
ج- برداشت: استفاده از روش‌های مناسب برای خوب دیده شدن؛ همچون پورتال‌های اینترنتی، استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی، سرویس‌های اشترک‌گذاری ویدئو، رسانه‌های مکتوب، برخط و غیر برخط، دعوت از افراد تأثیرگذار، برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهایی نظیر گردهمایی، سمینار، همایش، جشنواره، نمایشگاه، تهیه، چاپ و توزیع بروشور اطلاع‌رسانی به زبان بازارهای هدف، پوستر، استفاده از ظرفیت رادیو، تلویزیون، یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها، کتب و ... و بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت ارزشمند با رویکرد توسعه پایدار.
 
نقش دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری
 
دفاتر خدمات مسافرتی به‌واسطه ماهیت کارگزاری و تهیه و تدارک عناصر مختلف یک بسته سفر و برخوردار بودن از تخصص و تجربه کافی درزمینه طراحی بسته‌های سفر و محورهای گردشگری باید در تعامل با بخش‌های خصوصی فعال در مسیر و در مقصد این شهرها و روستاها، تعامل سازنده با شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، بلدهای محلی و ادارات ذی‌ربط نسبت به طراحی محورهای گردشگری خاص باهدف بازدید از شهرها و روستاهای ملی و جهانی اقدام کنند و از فروش بسته‌های  انبوه و عمومی برای همه مردم فاصله بگیرند. این‌گونه اقدام تخصصی و خاص قطعاً اثرات مثبت اقتصادی و مالی برای دفاتر و فعالان جامعه میزبان خواهد داشت. راهنمایان گردشگری نیز به‌عنوان کانال‌ها و واسطه‌های فروش و بازاریابی نقش انکارناپذیری در معرفی این مقاصد در سطوح داخلی و بین‌المللی و برگزاری تورهای گروهی خاص و هدفمند دارند.
تعامل و مشارکت بخش‌های دولتی، خصوصی و جامعه میزبان و بومی در این مناطق اتفاقات و تحولات مثبت و قابل‌توجهی را رقم خواهند زد که نباید از آن غافل بود و برای این هم‌افزایی بیشتر و استمرار آن می‌توان اقدام به تشکیل یک شورای راهبردی در سطح شهرستان‌های مربوطه با ترکیب اعضای مشخص (دولتی، خصوصی و مردم بومی) کرد.
از جمله مهم‌ترین اقداماتی که باید در شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی صورت پذیرد تا شاهد تحولی عظیم و مثبت در آن‌ها باشیم، شامل تهیه طرح جامع توسعه صنایع‌دستی شهر و روستاها، تهیه سند عملیاتی برند سازی، ایجاد بازارچه‌های دائمی، راه‌اندازی پرتال اینترنتی ترجیحاً به زبان فارسی و انگلیسی، توسعه زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهای جذاب و در سطح ملی و بین‌المللی در شهرها و روستاها به‌تناسب عنوان ملی یا جهانی آن‌ها، شناسایی بازارهای هدف، اعطای اعتبارات ویژه به شهرها و روستاها از سوی وزارت گردشگری و کمیته برنامه‌ریزی شهرستان‌ها، ایجاد موزه‌های تخصصی (خصوصی یا مشارکتی)، تهیه و انتشار اقلام تبلیغاتی چندزبانه، تشکیل شورای راهبردی در شهرستان‌ها، حضور دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری و نقش‌آفرینی آنان (جهت طراحی محورها و برگزاری بسته‌های سفر خاص)، برنامه‌ریزی و تدوین اجرای برنامه‌های آموزشی عمومی، معرفی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی توسط رایزن‌های فرهنگی، ورود مؤثرتر شهرداری و دهیاری‌ها و اعطای یارانه‌ها و حمایت‌های ویژه اعتباری برای حضور هنرمندان این شهرها و روستاها در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی است.
 
انتهای خبر/