با این‌حال پرسش این است که آیا می‌توان سرفصل‌های عملی دروس دانشگاه‌ها و یا آموزش‌های مهارتی را نیز به همان شیوه مجازی و با «کیفیت» مورد انتظار برگزار کرد؟

بی‌معناست!

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس معتقد است برگزاری کلاس‌های مربوط به دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و کارگاه‌های سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه‌های پزشکی به صورت مجازی بی‌معناست؛ چراکه با این کار آموزش تعطیل می‌شود و خود دانشجویان هم به این موضوع معترض هستند.

حجت‌الاسلام حسین فلاحی با بیان اینکه آموزش مجازی دانشگاه‌ها همچنان با مشکل مواجه است، می‌گوید: مسئله آموزش با برگزاری کلاس‌های مجازی تا حدی دنبال می‌شود اما امکان پیگیری مباحث عملی در آموزش‌های مجازی وجود ندارد و دانشگاه‌های پزشکی، صنعتی، فنی و حرفه‌ای، مهارتی، کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها باید حضوری برگزار شوند.

وی می‌گوید: با توجه به اینکه برخی دانشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی به دلیل برخورداری از فضای وسیع و با سقف بلند امکان برگزاری کلاس‌های حضوری و فیزیکی را دارند ما هم این مسئله را به وزیر علوم منعکس کردیم تا این کلاس‌ها مجازی برگزار نشوند.

این اظهارات در حالی است که به گزارش میزان، برخی از دانشگاه‌ها به دلیل چالش‌ها و محدودیت‌های خود عطای برگزاری کلاس‌های عملی را به لقایش بخشیده‌اند؛ چنان‌که یکی از دانشجویان رشته معماری دانشگاه آزاد واحد یادگار امام(ره) می‌گوید: ما در رشته‌ای درس می‌خوانیم که بیشتر درس‌هایمان عملی است. این ترم ۹ واحد عملی دارم؛ حدود ٢٥٠ هزار تومان برای هر واحد عملی پرداخت کردم که تقریباً ٢ میلیون تومان شده است. دانشگاه نیز هیچ کدام از درس‌های عملی را برگزار نکرد. هفته پیش یک درس پنج واحدی را به‌صورت مجازی برگزار کردند که چیزی از آن یاد نگرفتیم.

برخی از دانشجویان هم ترجیح می‌دهند با استادانشان به توافق برسند و قید کلاس حضوری را بزنند. یکی از دانشجویان دانشگاه تربیت هم در این باره می‌گوید: درس‌های ما هم بیشتر عملی است. این ترم حدود ۳ میلیون تومان شهریه دانشگاه داده‌ایم درحالی‌که استادان کلاس‌های عملی را هم به‌صورت تئوری و مجازی برگزار می‌کنند. استادان کلاس‌های عملی می‌گویند فیلمی از خودمان بگیریم و به آن‌ها بدهیم.

تمهیداتی برای آموزش‌های فنی و حرفه‌ای

با این‌حال برخی از مسئولان آموزشی معتقدند با وجود مشکلاتی که پیش روی آن‌ها قرار دارد، تدابیر لازم را برای این‌گونه از آموزش‌ها نیز اندیشیده‌اند؛ چنان‌که معاون آموزش سازمان فنی و حرفه‌ای کشور در این خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: به دلیل اینکه خاستگاه آموزش‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای بازار کار و شغل است، ۷۰ درصد آموزش‌ها عملی و ۳۰ درصد آن تئوری ارائه می‌شود. بنابراین امکان ارائه ۳۰ درصد آموزش‌های تئوری به صورت مجازی و با استفاده از بستر الکترونیکی فراهم است، اما قبول داریم که بخش عملی و بخشی که کارآموز باید انجام دهد نیازمند حضور در محیط واقعی و کارگاه عملی است.

علیرضا حاتم‌زاده در عین حال تصریح می‌کند: آموزش‌های الکترونیک، تراشکاری سی‌ان‌سی و برخی از رشته‌های تأسیساتی و جوشکاری به صورت مجازی امکان‌پذیر نیست و تمهیداتی برای آموزش این رشته‌ها اندیشیده شده است.

به همین دلیل براساس بخشنامه سازمان فنی و حرفه‌ای کشور، مقرر شده با کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت‌ها و رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله ایمنی و افزایش دوره آموزش، این کلاس‌ها به صورت حضوری برگزار شود.

وی می‌افزاید:علاوه بر بهره‌مندی از بستر الکترونیک و کاهش ظرفیت کارآموزان و افزایش دوره آموزش در بخش عملی، سامانه‌ای نیز با عنوان «ایران اسکیل» راه‌اندازی و فیلم‌های آموزشی متعددی در این سامانه برای رشته‌های مختلف به عنوان مکمل آموزش‌های عملی بارگذاری شده است.

در حوزه آموزش مجازی ضعف‌های زیادی داریم

حسین کریم، فوق تخصص قلب و عروق و رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی البرز نیز از ضرورت تدبیر برای آموزش‌های عملی در رشته‌های پزشکی در روزهای کرونایی می‌گوید و تصریح می‌کند: در برخی از رشته‌هایی که آموزش پرکتیکال و عملی ارائه می‌شود باید دانشجویان در محیط کار قرار گیرند تا با شرایط در تماس باشند. آموزش اغلب دروس رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی نیز باید به صورت بالینی ارائه شود؛ با توجه به شیوع کرونا باید راهی برای ارائه آموزش‌ها به صورت مجازی پیدا کنیم. ضرورت دارد قسمت‌های سیمولیشن (شبیه‌سازی) آموزش پزشکی و پیراپزشکی را تقویت کنیم تا بتوانیم با افزایش آموزش‌های مجازی در بحران‌های مشابه از ظرفیت این بخش بهره‌مند شویم.

این فلوشیپ نارسایی و پیوند قلب تصریح می‌کند: در حال حاضر در حوزه آموزش مجازی ضعف‌های زیادی داریم، اما اگر این ضعف‌ها برطرف شود قطعاً می‌توانیم بهتر و بیشتر از مزایای آموزش مجازی بهره‌مند شویم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز ادامه می‌دهد: دانشگاه‌ها بایدبرای ارائه دروس پرکتیکال رشته‌های بالینی برنامه‌ریزی کنند تا در شرایط مختلف با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت حضوری برگزار شود، اما در مورد سایر دروسی که ضرورت ندارد دانشجو در محیط کلینیکال قرار گیرد می‌توان از آموزش مجازی نهایت استفاده را برد.

 به گفته دکتر کریم، با شیوع ویروس کووید۱۹، آموزش‌های حضوری در دانشگاه‌های علوم پزشکی برای مدتی تعطیل شد، اما به دلیل اینکه امکان ارائه آموزش‌های پرکتیکال رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی به صورت مجازی وجود نداشت و از سویی زمان پایان این وضعیت نیز نامعلوم بود، پس از فروکش کردن التهاب روزهای نخست، مقرر شد با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ فاصله‌های فیزیکی آموزش‌ها به محیط‌های بالینی برگردد و باوجود برخی از محدودیت‌ها تا امروز این آموزش‌ها به صورت کلینیکال ارائه شده است. 

خلاصه آنکه...

باوجود اختلاف نظرهای متفاوت در خصوص چگونگی برگزاری آموزش‌های مجازی آنچه بیش از همه اهمیت دارد نحوه ارزیابی این آموزش‌ها به‌ویژه در بخش‌های عملی و مهارتی است. کاهش کیفیت کلاس‌های عملی حتی با ظرفیت‌های محدود آن، واقعیت غیرقابل کتمان این آموزش‌هاست. بنابراین مسئولان آموزشی از هم اکنون باید به یافتن راهی برای جبران زمان‌های ارزشمند و از دست رفته امروز بیندیشند.