قدس آنلاین-گروه استان ها: نخستین گام‌ها برای مبارزه با رژیم پهلوی پس از شروع نهضت امام در سال ۱۳۴۲، نقش آیت‌الله کمالوند و حوزه کمالیه در هدایت جریان مبارزه، فعالیت آیت‌الله مدنی در خرم‌آباد و در نهایت عملکرد ساختار انقلابی است.

در روزگار پهلوی تا سال ۴۰ تنش‌های ایلیاتی میان ایل‌ها و طایفه‌های همسایه برای مالکیت بیش‌تر بر زمین‌ها صورت گرفت، ولی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ که مدرنیسم پهلوی چیره شد، برای اشغال پست‌های اداری و تصدی امور دولتی و وابسته به دولت، سران مردان ایلات به ستیزه‌جویی و رقابت برخاستند.

تنش میان پاپی‌ها و قلاوندها در پائیز ۱۳۴۵ نمونه‌ای از تنش‌های ایلی این روزگار است.

بر اساس گزارش هنگ ژاندارمری لرستان در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۴۵ قلاوندها به رهبری خانواده «بزرگی» در ایستگاه مازو، حاج صیدمحمد جعفری یکی از سران پاپی را مضروب ساختند.

این رویداد با دخالت کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی لرستان و تبعید ۸ تن از بزرگان قلاوند و نیز "خان‌جانخان رضایی" (از بزرگان ایل پاپی) به خارج از استان لرستان پایان پذیرفت.

دوره روشنگری

سفرهای تبلیغی مبارزان به خرم‌آباد در سال ۱۳۴۴ همچنان فعالیت طلبه‌ها و مدرسین لرستانی مقیم قم ادامه داشت. آقایان سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی، مهدی کروبی، سیدمحمدنقی شاهرخی، حجت‌الله ساکی، عبدالحسین کرم‌اللهی، محمدعلی صنعتگرخرم‌آبادی، باقر فرج‌اللهی‌خرم‌آبادی، محمدحسین روشنی‌خرم‌آبادی و سیدمحمد شاهرخی، در مهرماه این سال به همراه دیگر فضلا و محصلان حوزه علمیه قم، به مناسبت انتقال امام به نجف نامه‌ای به محضر ایشان نوشتند و وفاداری خویش به آرمان او و اجرای منویات‌شان را اعلام کردند.

این‌ها نمونه‌های کوتاهی از اوضاع لرستان در زمان پهلوی بود تا این که ساختار انقلابی لرستان در طی دو دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ به‌ تدریج شکل گرفت و در آستانه‌ی پیروزی انقلاب نمود عینی پیدا کرد.

تا سال ۱۳۵۷ وجودی پراکنده و سری داشت و در این سال به ضرورت زمان از همبستگی یا به عبارتی بهتر «همراهی» نیروهای مذهبی و گروه‌های سیاسی موجود پدید آمد.
در لرستان، به‌ویژه شهرستان ‌خرم‌آباد، پس از نیروهای مذهبی مهم‌ترین گروه‌های سیاسی فعال: چریک‌های فدائی خلق، مجاهدین خلق و هواداران و اعضای قدیمی حزب توده بودند که فعالیت خویش را تجدید کردند.

یکی از مهم‌ترین اقدامات حوزه کمالیه و روحانیت لرستان گسترش اسلام و نهضت در مناطق روستایی و عشایری بود که به این منظور نزدیک به سه دهه فعالیت فرهنگی و تبلیغی صورت گرفت.

در نتیجه، عشایر به عنوان پشتیبانی نیرومند و پایگاهی مطمئن همواره در برنامه‌ریزی‌های نیروهای مذهبی خرم‌آباد در نظر گرفته می‌شدند. در پایان دهه ۵۰ نفوذ نهضت در مناطق عشایر و روستایی به اندازه چشمگیری گسترده شده بود به گونه‌ای که مقامات امنیتی منطقه را نگران ساخته بود.

فتح سنگر های پهلوی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ خونین‌ترین روز تاریخ مبارزات مردم لرستان، به‌ویژه شهر خرم‌آباد است. در این روز برای فتح آخرین سنگرهای حکومت پهلوی، شهر یک‌پارچه در دود و آتش فرو رفت. ده‌ها تن جان باختند یا زخمی شدند.

با فتح ژاندارمری خرم‌آباد، هزاران سلاح به دست مردم افتاد. رخدادهای این روز ابعاد گسترده‌ای دارد.

۳۰ دی ۱۳۵۷ مصادف با اربعین حسینی، سراسر ایران شاهد تظاهرات و سوگواری بود. در این روز بیش از ۳۰ هزار تن از اهالی خرم‌آباد و عشایر مناطق اطراف دست به تظاهرات زدند که طی آن نمایندگان و سران عشایر با جامعه­‌ی روحانیت اعلام هم‌بستگی کردند.

دهه پایانی آذرماه که با عاشورای حسینی آغاز می‌شد، روزهای پر تنشی در لرستان، به‌ویژه در شهر خرم‌آباد بود.

در روز عاشورا ۲۰ آذر، شهر خرم‌آباد به سنت سال‌های پیش سوگوار و ماتم‌زده، شاهد حضور دسته‌های مختلف سینه‌زن و زنجیرزن در خیابان‌ها بود.

تظاهرات این روز در قالب عزاداری اجرا شد. روز بعد یعنی ۲۱ آذر، شهر خرم‌آباد صحنه‌ی درگیری و تظاهرات خونین بود که در نتیجه‌ی آن «شهرام حافظی» متولد ۱۳۳۸ خرم‌آباد، دانش‌آموز دوره دبیرستان مورد اصابت گلوله قرار گرفت و شهید شد.

۱۶ آذر ۱۳۵۷ هر چه که روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک‌تر می‌شد، بر شدت و دامنه‌ی تظاهرات افزوده می‌گشت.در نتیجه، وزارت کشور طی تلگرافی از شورای تأمین استان، خواستار اعلام برقراری حکومت نظامی در خرم‌آباد شد و سرانجام آرامش در ایران و به تبع آن در لرستان نیز برقرار شد.