برگزاری رزمایش‌های نظامی مشترک یکی از راه‌های انتقال پیام به طرف‌های متخاصم و از سوی دیگر نوعی مانور قدرت کشورهای دوست و عاملی بر همبستگی بیشتر میان آن‌ها محسوب می‌شود. جمهوری اسلامی ایران هم بر اساس اهداف کلان و چشم‌انداز مد نظر در سیاست خارجی‌اش، برگزاری رزمایش با دیگر کشورها را همواره درنظر دارد. در آخرین مورد طبق آنچه امیر دریادار دوم «غلامرضا طحانی» گفته برگزاری رزمایش دریایی با شعار «همکاری جمعی در دریا برای امنیت تجارت دریایی» با روسیه در منطقه‌ای به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر در شمال اقیانوس هند در دستور کار قرار گرفته که از امروز آغاز خواهد شد. انتشار خبر برگزاری این رزمایش در حالی است که مانور مشترک میان ایران، روسیه و چین با عنوان «کمربند امنیتی دریایی» نیز در تقویم نیروهای مسلح کشورمان گنجانده شده و در هفته‌های آینده به مرحله اجرا درخواهد آمد.

مسکو و پکن، به عنوان دو قدرت مهم جهانی که از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل نیز هستند، همپیمانان راهبردی جمهوری اسلامی‌اند بنابراین برگزاری این مانور نظامی پیام‌های مختلفی مخابره می‌کند؛ در گام نخست اقدام‌های مشترک نظامی میان چند کشور از عمق روابط میان آن‌ها حکایت دارد. جمهوری اسلامی این روزها گرایش به شرق را به طور جدی در سرفصل سیاست خارجی خود قرار داده است و همکاری‌های نظامی هم در ادامه این سرفصل دنبال می‌شود. بر این اساس ما شاهد بودیم که رزمایش با چین و پاکستان انجام شده و حتی سال گذشته مانور نظامی با ارتش روسیه آن هم در آب‌های این کشور انجام شد. این مسئله به رویکرد جدید ایران اشاره دارد که سنگ بنای آن بر تعامل با همسایگان و متحدان شرقی استوار است.

برگزاری این مانورهای مشترک وجه دیگری هم دارد؛ تهران در سالیان اخیر در حوزه‌های نظامی به ویژه موشکی، پهپادی و حتی دریایی پیشرفت‌های خوبی داشته با وجود این، هم‌افزایی نظامی ایران با روسیه و چین می‌تواند قدرت بزرگی مقابل غرب ایجاد کند. از این منظر جمهوری اسلامی با برگزاری رزمایش‌های مشترک یک گام جلوتر رفته و پس از روابط سیاسی و اقتصادی راهبردی، زمینه همکاری‌های نظامی را هم فراهم کرده است. واقعیت آن است که امروز حرکت در مسیر انعقاد قرارداد همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله با چین و یا قرارداد همکاری بلندمدت ۲۰ ساله با روسیه و همچنین هماهنگی نانوشته سه کشور در موضوع برجام و صحنه سازمان ملل گویای بسیاری از مسائل است. این موضوع می‌تواند در حوزه نظامی هم دیده شود و انجام رزمایش‌های مشترک فتح بابی در این زمینه است.

اما در نهایت اینکه اثرات روانی برگزاری این گونه رزمایش‌ها بر دنیای غرب را هم نباید از نظر دور داشت. همان گونه که قدرت دریایی پاشنه آشیل انگلستان این استعمار پیر را تشکیل می‌داد امروز نیز این عرصه نوک پیکان تهاجم آمریکا را در برمی‌گیرد. حال اینکه جمهوری اسلامی اگر می‌تواند با قدرت‌هایی مانند روسیه و چین مبادرت به انجام رزمایش نظامی کند از یک طرف بیانگر قدرت دفاعی کشورمان است و از سوی دیگر تراز نظامی خود را در سطح قدرت‌های جهانی عرضه می‌کند و این نکته بسیار مهمی است که مطمئناً آمریکا را نگران خواهد کرد. اینکه قدرت‌هایی مانند روسیه و چین علاقه‌مند به همکاری نظامی و انجام رزمایش مشترک آن هم در دل منطقه‌ای که محل تردد آمریکای متخاصم با جمهوری اسلامی است نیز بسیار مهم است. رزمایش‌های نظامی اخیر نشان می‌دهد مثلث همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی در حال تکمیل شدن است.