اینکه آستانقدس رضوی از چه زمانی، به صورت اختصاصی صاحب چاپخانه شد، دقیقاً معلوم نیست؛ اما میدانیم که در سال ۱۲۹۴ق/۱۲۵۶ش چاپخانه سنگی آستان با عنوان دارالطبع رضوی راهاندازی شد. این چاپخانه حدود نیم قرن دوام آورد و در این مدت، آثار و مکتوبات مختلفی را به زیور طبع آراست که حدود ۱۵ اثر چاپ شده آن، تاکنون شناسایی شدهاست؛ «منتخب القصائد»، اثر راقم مشهدی، قدیمیترین اثر شناخته شده چاپی دارالطبع رضوی محسوب میشود که در همان سال گشایش چاپخانه منتشر شد. در اسناد موجود از این چاپخانه با عنوانهایی نظیر «کارخانه چاپ آستانه حضرت رضویه»، «کارخانه آستانه مقدسه رضوی»، «دارالطباعه آستان قدس» و مانند آن یاد می شود. محل این چاپخانه در صحن نو (آزادی فعلی) قرار داشت و به احتمال زیاد تا سال ۱۳۴۴ /۱۳۰۵ش به فعالیت خود ادامه داد. در این سال، همزمان با برخی نوسازیها، کار چاپخانه به تعطیلی کشید. هرچند که اخلال در فعالیت آن، از چند سال قبل آغاز شدهبود؛ این را میتوان از سفارشهای چاپی آستانقدس رضوی به چاپخانه طوس، یکی از معروفترین چاپخانههای تاریخ مشهد که در بالاخیابان قرار داشت و برخی از روزنامههای معروف دوره مشروطه را هم منتشر میکرد، فهمید. براساس گزارش عبدالحمید مولوی، مکان این چاپخانه که ظاهراً در یک یا چند حجره تعبیه شدهبود، چندی بعد به صورت اجاره در اختیار صنف کلاهدوز قرار گرفت و بعدها تخریب شد. البته این گزارش چندان درست به نظر نمیرسد و به احتمال، صحیح آن است که بگوییم مکان چاپخانه، در صحن نو، باردیگر در اختیار آستانقدس و استفادههای اداری آن قرار گرفت. توجه به مسئله چاپ کتاب در آستانقدس رضوی، نشان میدهد که متولیان از سدههای قبل، دغدغه چاپ و نشر کتابهای مورد نیاز آستانقدس و افزون بر آن، چاپ و نشر کتاب به عنوان یک کالای مهم فرهنگی را مد نظر داشتهاند. این مهم، بعدها با تأسیس سازمان انتشارات و ورود پرقدرت آستانقدس به صحنه چاپ و نشر کتاب در چند دهه اخیر، بیشتر به چشم آمد.
۹ اسفند ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۳
کد خبر: 741766
میگویند برای نخستین بار، صنعت چاپ در دوره صفویه وارد ایران شد و تا این صنعت جا بیفتد، یکی دو قرن طول کشید. نخستین چاپخانههای مدرن توسط عباسمیرزا نایبالسلطنه در دوران حکومت فتحعلیشاه قاجار و در تبریز راهاندازی و به این ترتیب، به تدریج چاپخانهها در سراسر کشور فعال شد.
نظر شما