همدلی یا هم‌احساسی، درک احساس و فهم تجربه حسی دیگران با توانایی دید از نگاه آن‌ها و قراردادن خود در جایگاه آن‌هاست. به این معنی که فرد بتواند خود را جای دیگری بگذارد و دنیا را از چشم او ببیند.

مهارت همدلی دو جزء شناختی و عاطفی دارد.

 جزءشناختی یعنی فرد بتواند احساس دیگران را بشناسد و تشخیص دهد و جزء عاطفی بتواند پاسخ مناسب به آن احساس بدهد. به عبارت ساده‌تر یعنی بتوانید در موقعیت‌های مختلف، احساسات دیگران مثل خشم، ترس و غمشان را تشخیص و به صورت درست به آن پاسخ دهید.

زندگی سرشار از استرس و تعارض‌هایی است که باید با آن‌ها مقابله کرد. انسان‌ها در قرن حاضر برای مقابله سازگارانه با استرس‌ها، موقعیت‌های مختلف و تعارض‌های زندگی به روش‌هایی نیاز دارند که آن‌ها را به توانایی‌هایی مجهز کند. بر همین اساس، سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۹۳ میلادی برای پیشگیری اولیه و همچنین ارتقای سطح بهداشت روانی، برنامه مدونی با عنوان «آموزش مهارت‌های زندگی» آماده کرد که همدلی یکی از آن مهارت‌هاست.

انواع همدلی

 شناختی: یعنی فهم و درک افکار و احساسات دیگران با استفاده از منطق و تعقل خود و بدون همدردی با آن‌ها. این نوع همدلی اغلب با احساسات کمتری همراه است.

 عاطفی: تجربه احساسی با دیگران، طوری که شما هم با آن‌ها همان احساسی را که دارند تجربه کنید. این نوع همدلی معمولاً بیش از حد درگیر احساسات و عواطف است و منطق کمتری در آن دیده می‌شود.

 شفقت و دل‌رحمی: یعنی فهم و درک احساسات دیگران و انجام اقداماتی برای کمک به آن‌ها. این حالت، بهترین نوع همدلی است، زیرا علاوه بر درک طرف مقابل، اقدامی عملی در راستای رفع مشکل او نیز انجام می‌دهیم.

حقیقت این است که نخستین شرط همدلی با دیگران، خودآگاهی است. یکی از عوامل مهم زیربنایی در دستیابی به همدلی، تسلط بر هیجان‌ها و احساسات است. برای برقراری روابط همدلانه باید احساسات خود را شناخت و کنترل تکانش‌های خود را در دست گرفت تا در همدلی کردن با دیگران درمانده نشد. ناتوانی در درک احساسات دیگران یک کمبود در هوش هیجانی است.

البته همدلی یک مهارت اکتسابی است که با تمرین و استفاده از راه‌های مناسب می‌توان آن را تقویت کرد. برخی از این راه‌ها به شرح زیر است.

۱. گوش دادن فعال

گام نخست برای افزایش مهارت همدلی، تمرین گوش دادن به صورت فعال است. برای این کار باید به خوبی و با تمام توجه به طرف مقابلتان گوش داده و پاسخ‌های مناسبی بدهید.

۲. انعکاس

با منعکس کردن احساسات، همدلی خود را نشان دهید. مثلاً در برابر صحبت‌های طرف مقابل می‌توانید بگویید «مطمئنم خیلی برایت سخت بوده» یا «از خوشحال بودنت خوشحالم»؛ در این صورت او احساس می‌کند توسط شما درک شده است.

۳.نصیحت و قضاوت نکردن

در بیشتر مواقع وقتی افراد با شما درددل می‌کنند، درست و غلط موضوع را می‌دانند و تنها به دنبال کسی هستند که نگرانی‌هایشان را با او تقسیم کنند. اگر برای حل مشکلش راهکاری دارید حتماً به او بگویید ولی از توصیه‌های کلیشه‌ای و مقصر نشان دادن او خودداری کنید.

۴.تعصب نداشتن

زندگی اجتماعی یعنی ارتباط با افراد مختلف؛ این افراد همیشه عقایدی شبیه به شما ندارند و حتی ممکن است فکر و عقیده‌ای کاملاً مخالف داشته باشند. برای همدلی کردن قرار نیست عقیده او را بپذیرید بلکه فقط باید به آن احترام بگذارید.

۵.تعادل در همدلی

برای اینکه بتوانید مهارت همدلی خود را بالا ببرید، باید در واکنش نشان دادن تعادل برقرار کنید. نه آن‌قدر واکنش نشان دهید که به مشکل فرد افزوده شود و نه آن‌قدر بی‌اهمیت باشید که احساس کند او را درک نمی‌کنید. برای ایجاد تعادل باید واکنش منطقی داشته باشید. فکر کنید این موضوع برای طرف مقابل چقدر اهمیت دارد و سپس متناسب با آن برخورد کنید.

فردی که با دیگران همدلی می‌کند علاوه بر کسب احترام و محبوبیت در اجتماع و خانواده، اعتماد به نفس بیشتری نیز پیدا کرده و احساس مفید بودن می‌کند.

در آخر همدلی یک مهارت ارتباطی بسیار مهم است و تمام افراد باید آن را بیاموزند. شاید شما خودتان کسی باشید که همدلی بالایی با دیگران دارد اما کسی برای شنیدن حرف‌های شما وجود ندارد یا وقت نمی‌گذارد. مراجعه به مشاور و روان‌شناس این امکان را می‌دهد تا بدون نگرانی و ترس از سوءاستفاده یا قضاوت بتوانید از رازهای نگفته‌تان با فردی قابل اطمینان صحبت کنید.