به گزارش قدس آنلاین، در دوران امامت امام هشتم(ع) قلمرو حکومت اسلامی از اندلس تا شرق افغانستان امروزی توسعه یافت و هم زمان نیز علوم فلسفه و کلام یونانی وارد سرزمین اسلامی شد. در چنین شرایطی نقش علمی امام رضا(ع) به بهترین شکل ممکن ایفا شد. یعنی در شرایطی که مردم دارای تضارب آرا و اختلافات دیدگاه‌های گسترده‌ای بودند، از سوی دیگر علم کلام و فلسفه نیز از سرزمین یونان وارد سرزمین اسلامی‌شده بود، امام رضا(ع) در قالب مناظرات و مباحث اعتقادی و علمی، علوم اسلامی که کامل‌ترین و اساسی‌ترین علوم است، را به مردم آموزش دادند. در واقع برای شکل‌گیری تمدن باید بسترهایی وجود داشته باشد و امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع) نقش بزرگی در شکل‌گیری تمدن اسلامی در دوره خود به وجود آوردند.
در راستای تبیین نقش امام رضا(ع) در ایجاد و شکل گیری تمدن اسلامی و مقابله با مکاتب الحادی در حاشیه برگزاری کنفرانس ملی «امام رضا(ع) و علوم روز» توسط دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی، رئیس شورای سیاستگذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا داشتیم. که در ادامه می خوانید:
- آقای دکتر به عنوان نخستین سوال بفرمایید امام رضا(ع) در ایجاد بسترهای شکل گیری تمدن اسلامی چه نقشی را ایفا کردند؟
برای شکل گیری یک تمدن، بسترهایی باید وجود داشته باشد، به نظر می رسد حضرت امام رضا(ع)، در ادامه نهضت امام صادق(ع) و البته با برخی تفاوتها، بخش مهمی از بسترهای نرم افزاری تمدن اسلامی که در قرن چهارم و پنجم شاهد آن هستیم را بوجود آورند. وقتی از تمدن صحبت می کنیم، منظور عینیت یافتن یک نظم اجتماعی و مدنیِ پیشرفته در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی، قضایی و غیره است و طبیعی است که معارف و اندیشه ها تمدن ساز هستند اما به تنهایی تمدن محسوب نمی شوند. در واقع، بحث من این است که آنچه ما به عنوان تمدن شکوهمند اسلامی در قرن ۴ و ۵ مشاهده می کنیم، میوه تلاش های هوشمندانه و فداکارانه ای است که از صدر اسلام یعنی در دوران بعثت پیامبر(ص) تا غیبت کبری توسط ائمه(ع) صورت گرفته است.
معرفی و تعمیق رویکرد توحیدی، ارائه تصویری جامع از اسلام، بسط و تعمیق عقلانیت، پاسخ به شبهات تخریب‌گر، معرفی نظری و عملی ظرفیت های منحصر بفرد امامت به مثابه قوه محرکه اسلام و تمدن اسلامی، باز کردن قلمرو (جغرافیایی) تمدن اسلامی، تعلیم سیاست ورزی مشروع به شیعه، گسترش خزائن معرفتی شیعه، رواج علم و علم گستری، پر رنگ سازی مرزهای دو جریان کفر و اسلام و تقویت رویکرد جهانی اسلام، یازده تلاش بسترساز حضرت امام رضا (ع) در جهت شکل گیری تمدن اسلامی است.
- امام رضا(ع) در برخورد با حکومت ظالم در تداوم مشی پیامبر(ص) و سایر ائمه معصوم(ع) سیاست های خاص خود را به کار می بردند. در خصوص رفتار ایشان در مواجه با حکومت جور توضیح بفرمایید
در سیره امام رضا(ع) برخورد با حکومت ظالم حتمی است و از مصادیق بارز امر به معروف و نهی از منکر است. خط امام رضا(ع) تداوم بخش خط پیامبر اکرم(ص) که فرمودند : مَنْ رَأی سُلْطاناً جائِراً مُسْتَحِلاًّ لِحُرُمِ اللهِ، ناکِثاً لِعَهْدِ اللهِ، مُخالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللهِ، یَعْمَلُ فِی عِبادِاللهِ بِالاِثْمِ وَ الْعُدْوانِ فَلَمْ یُغَیِّرْ عَلَیْهِ بِفِعْل، وَ لاَ قَوْل، کانَ حَقّاً عَلَی اللهِ أَنْ یُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ. لکن شرایط و اقتضائات حاکم بر جامعه هست که نوع برخورد را تعیین می کند. ائمه ما نور واحد هستند اما شرایط امام حسن(ع) با شرایط امام حسین(ع) یکسان نیست کما اینکه شرایط امام رضا(ع) با شرایط اجداد طاهرینش یکسان نبود. اصولاً در عصر حیات مبارک امام(ع)، برخورد نرم با حکومت ظالم تنها نوع برخوردی است که جواب می دهد. البته در میان شیعیان کسانی بودند که تشویق به درگیری مسلحانه می کردند اما روشن بود که با ملاحظه شرایط، این درگیری ها به بدتر شدن وضع شیعیان و ایجاد محدودیت های مضاعف برای ائمه(ع) منجر می شود و لذا مجموعه تلاش های هدایتی امام رضا(ع) و آنچه به عنوان معارف اصیل اسلامی از سوی امام(ع) در سطح وسیع منتشر شد، به علاوه سیاست ورزی هوشمندانه در مواجهه با حکومت جور، نه تنها موقعیت جریان حق در آن مقطع را تقویت کرد بلکه به گنجینه تعالیم اسلامی افزود.
- شیوه مبارزاتی ایشان با مکاتب انحرافی و پاسخگویی آن حضرت به شبهات حاکم برجامعه چگونه بود؟
امام رضا(ع) احاطه کاملی به مکاتب انحرافی اعم از مادی و الحادی و همچنین دینی در اقصی نقاط دنیا داشتند و از طرف دیگر، از مناظره با نخبگان این مکاتب استقبال کردند. همان طور که می دانید حضرت رضا(ع) در مناظره های گوناگونی شرکت کرده اند و در تمام این مناظره ها مطلقاً غالب و پیروز بودند. در بین این مناظرات، هفت مناظره معروف تر است. در این مناظره ها، چند اتفاق مهم افتاده است : اولاً، منطق مستحکم اسلام آشکار شده است. ثانیاً، جلوی شک و تردید کسانی که در معرض این شبهات بودند گرفته شده است. ثالثاً، اشراف امام به اعماق فکری مکاتب فکری عالم مشخص شده است. رابعاً، تسلط امام به زبان های زنده دنیا بر ملا شده که اعجاب حاضرین را هم به شدت برانگیخته است و خامساً، نحوه برخورد درست با پیروان مکاتب گوناگون از سوی آن حضرت تعلیم داده شده است. در واقع، این مناظره ها به جز آنکه سعه صدر و آزاداندیشی رایج بر جریان اسلام ناب را نشان می داد، از منطق و عقلانیت بی نظیر اسلام اصیل هم رخ‌نمایی می کرد. نباید فراموش کرد که در تفکر اسلامی هیچ ترسی از نقد و مناظره وجود ندارد و تأسی از امام ایجاب می کند که از این مسیر برای مواجهه با انحرافات فکری استفاده شود لکن باید توجه داشت که سیره رضوی در مناظره و نقد، مساوی است با رعایت اخلاق، رعایت ادب و رعایت عدالت.
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
نظر شما