مجری ۲۲ساله ژاپنی هم چندی پیش خودکشی کرد. همه این خودکشی‌ها یک دلیل داشت، توهین در فضای‌مجازی. این توهین‌ها محدود به ژاپن نبوده و اثرات منفی آن هم تنها خودکشی نیست. در بقیه کشورهای دنیا مثل ایران هم توهین‌های مجازی و مشکلات روانی پس از آن مردم را آزار می‌دهد. به همین دلیل لازم است چارچوب و آدابی را برای فعالیتمان در فضای مجازی همانند فضای حقیقی رعایت کنیم.
چرا باید آداب را رعایت کنیم؟
پیش از گفتن آداب حضور در فضای‌مجازی، لازم است چرایی آن را مرور کنیم. نخستین مسئله‌ای که باید در نظر داشته باشیم پیوستگی فضای‌مجازی با زندگی حقیقی است، چون طرف مقابل را در چت نمی‌بینیم، شاید ناخودآگاه متفاوت از رفتار حضوری برخورد کنیم. یا به دلیل نداشتن لحن در پیام متنی، طرفین منظور یکدیگر را دقیق متوجه نشوند و یا به خاطر راحتی در حرف زدن و اینکه کسی ما را نمی‌بیند فکر کنیم می‌توانیم آنچه در ذهنمان داریم بگوییم و قضاوت کنیم. فراموش نکنیم آزاده نامداری به دلیل مشکلاتی که برایش پیش آمد خودکشی کرد. شاید بگوییم که آن اتفاق و بی‌حجابی اشتباه خودش بود، اما آیا این خودکشی تاوان زیادی برای آن اشتباه نبود؟
موارد مشابه هم کم نیستند. کسانی که به دلیل اظهارنظرها و تمسخرها در اینستاگرام و توییتر افسرده، خشمگین و تحقیر می‌شوند و توهین می‌شنوند و بسیاری از اتفاقات دیگر. فراموش نکنیم ایجاد نارضایتی به صورت مجازی به همان اندازه دلخراش است که به صورت حضوری شخصی را اذیت کنیم و یا او را به گریه بیندازیم و طرد کنیم.
آداب شروع گفت‌وگو در چت شخصی
برای شروع یک گفت‌وگو در فضای شخصی چند مورد را باید رعایت کنیم. نخست اینکه اگر می‌خواهیم به کسی پیام بدهیم که ما را نمی‌شناسد حتماً باید خودمان را در نخستین پیام معرفی کنیم. از همان ابتدا سراغ درخواستی که داریم نرویم و پیش از آن، اسم، دلیل پیام دادن و شیوه آشنا شدن با فرد را بگوییم. همچنین در همان پیام اول کارمان را بگوییم و جمله را با مواردی مانند «سلام چطوری؟» شروع نکنیم. همچنین در نخستین پیام حتماً با متن شروع کنیم و با ویس و فروارد کردن ویدئو، گفت‌وگو را آغاز نکنیم. کسی که آنلاین است موظف نیست حتماً پیام شما را ببیند و جواب بدهد. ممکن است کاری داشته یا موقعیت پاسخگویی را نداشته باشد. اگر هم با کسی صمیمی هستیم و خداحافظی کردیم و شب‌بخیر گفتیم و طرف مقابل آنلاین بود نگوییم «چرا نخوابیدی؟». همیشه بدانید، آنلاین بودن دلیل جواب دادن نیست!
اگر فایلی که برای دوست یا همکارمان در چت شخصی می‌فرستیم، سنگین بود و دانلود آن زمان و حجم اینترنت زیادی را مصرف می‌کرد به او بگوییم که چه چیزی در این فایل وجود دارد تا اگر نخواست دانلود نکند. همچنین فراموش نکنیم پیام متنی لحن ندارد. در صحبت حضوری اگر شوخی کنیم با لبخند و لحن فرد مقابل متوجه شوخی می‌شود اما در چت مشخص نیست، به همین دلیل باید با استفاده درست از ایموجی‌ها لحن را هم منتقل کنیم. همچنین فراموش نکنیم اکانت ما باید هویت ما را منتقل کند. اکانتی که نه عکس شخص دیده می‌شود، نه اسم درستی دارد و نه شماره مشخصی، برای فرد مقابل حس بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند و ممکن است جواب ندهد یا با شک و تردید جواب دهد. بهتر است وسواس را کنار بگذاریم و دست‌کم اسم خودمان را به صورت کامل بنویسیم.
آداب کامنت گذاشتن
پیش از هر کامنت مخالف گذاشتنی چند مورد را باید از خودمان بپرسیم. نخست اینکه آیا منظور فرد مقابل را به درستی متوجه شده‌ایم؟ حتماً برای کامنت منفی گذاشتن باید چند بار مطلب را بخوانیم و برای این کار بهتر است نظر یکی از دوستان و اطرافیان را بپرسیم تا مطمئن شویم که منظور را درست متوجه شده‌ایم. همچنین فراموش نکنیم هیچ حقی مطلقاً هیچ حقی برای توهین کردن یا ناسزا گفتن به هیچ شخصی تحت هیچ شرایطی را نداریم.
کامنت مخالف و منتقدانه گذاشتن احتمالاً با پاسخ حتی پاسخی تند، همراه است. پیش از ارسال کامنت پیش خودمان فکر کنیم آیا آن‌قدر مسئله مهمی هست که بخواهم کامنت بگذارم و بعد وارد بحث مجازی شوم؟ اگر ارزشش را ندارد بهتر است کامنت منفی نگذاریم. نقد کردن و اشکال دیگران را گفتن، حتی مؤدبانه، الزاماً کار درست و خیرخواهانه‌ای نیست.
در پایان دو نکته را هم در شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام باید رعایت کنیم. اگر حسابی پرایوت و قفل شده است، حریم شخصی طرف مقابل محسوب می‌شود. بیش از حد ریکوئست و درخواست ندهیم. همچنین هرکسی را روی هر عکسی تگ نکنیم.
هتک‌حرمت مجازی و مجازاتش
براساس قوانین مجازات اسلامی و جرایم رایانه‌ای، هتک‌حرمت مجازاتی دارد که شامل هتک‌حرمت در فضای دیجیتال نیز می‌شود. مواردی مثل منتشرکردن چت خصوصی، عکس شخصی یا ویس و ویدئو بدون رضایت طرف مقابل جرم محسوب می‌شود و یا ساخت اکانت به نام شخص دیگری بدون آنکه ذکر شود این حساب مربوط به آن فرد نیست، جرم است. همچنین دستکاری عکس دیگران به نیت هتک‌حرمت، تمسخر یا پاپوش هم جرم تلقی می‌شود. توهین، فحاشی، تهدید به انتشار عکس خصوصی، اخاذی به دلیل انتشار عکس خصوصی و همه این موارد مشمول قاعده هتک‌حیثیت می‌شود و بنا به تشخیص قاضی می‌تواند مجازاتی شامل ۹۱ روز تا دو سال حبس، ۵۰۰هزار تومان تا ۴میلیون تومان و ۷۴ ضربه شلاق داشته باشد. ضمن اینکه این موارد به عنوان سوءسابقه برای فرد خاطی است.
نظر شما