به مناسبت یازدهم ذی‌القعده، سالروز ولادت شمس الشموس حضرت علی بن موسی الرضا(ع) با آیت‌الله محمدهادی عبدخدایی، نماینده مردم خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری به گفت‌وگو پرداخته و شاخص‌های امامت امام هشتم شیعیان(ع) را مورد بررسی قرار دادیم.

آیت‌الله عبدخدایی با بیان اینکه دو ویژگی تقوا و دانش در تمام ائمه(ع) بارز و ظاهر است، می‌گوید: حتی دشمنان و مخالفین اسلام هم به این مسئله اعتراف دارند. با اینکه ائمه اطهار(ع) در نهایت شکنجه گاهی اوقات در زندان‌ها و یا گاهی مسموم می‌شدند ولی مخالفین آنها نسبت به علم ائمه(ع) و یا پاکی، تقوا و عصمت ایشان حرفی نداشتند و هیچ گاه نتوانستند منکر این دو فضیلت شوند و این از از معجزاتی است که تاریخ نمی‌تواند آن را انکار کند. اما از میان ائمه(ع) وجود مقدس امام هشتم(ع) درخشندگی وسیع تری دارد. گر چه همه ائمه(ع) از تمامی فضائل برخوردار بودند اما در میان ملت اسلام مطرح بودند در حالی که امام رضا(ع) جنبه بین‌المللی پیدا کرد به طوری که افراد غیرمسلمان هم به فضائل و عظمت ایشان اعتراف می‌کردند مانند جاثلیق مسیحی یا هربذ اکبر زرتشتی و... شخصیت بارز امام هشتم(ع) از نظر علمی در فضای مسلمین و حتی خارج از فضای اسلامی می‌درخشید.

او اضافه می‌کند: امام رضا(ع) شخص اول علمی در تمام دنیای اسلام محسوب می‌شد. حتی موقعی که در مدینه بود. مدینه مرکز بزرگی برای دنیای اسلام از نظر علمی محسوب می‌شد و علمای متعددی در مدینه بودند و در هر مسئله‌ای با مشکل مواجه می‌شدند به امام هشتم(ع) رجوع کرده و دیگران را به ایشان ارجاع می‌دادند. سیطره علمی امام هشتم(ع) در دنیای اسلام آن روز آن قدر زیاد بود که به هر کجا نامه‌ای نوشته و دستوری صادر می‌کرد، همه می‌پذیرفتند. مامون هم به عظمت علمی حضرت(ع) اعتراف داشت و به بیانی از مبلغین ایشان بود. طبق آن چه طبری در تاریخ خود نوشته و دیگران نیز آن را نقل کرده‌اند، 36هزار نفر از عباسیان و علویان را در مجلسی جمع کرد و در میان آن‌ها اینچنین اعتراف کرد که من در میان جمیع بنی هاشم اعم از علویین و عباسیین گشتم، کسی به فضایل امام هشتم و تقوا و پرهیزگاری وعلم ایشان نیافتم. به همین دلیل از ایشان تقاضای ولایتعهدی کردم. با اینکه مامون این مطلب را در میان مخالفان خود و افرادی می‌گوید که از نظر سیاسی می‌خواستند بر او ایرادی بگیرند زیرا با این ولایتعهدی حیثیت بنی عباس را بر باد رفته می‌دیدند و به اصطلاح سلطنت خلافت اسلامی به علویین منتقل می‌شد اما آن ها نمی‌توانستند در مورد عظمت علمی و پاکی امام رضا(ع) حرفی بر زبان بیاورند.

عضو مجلس خبرگان رهبری بیان می‌کند: امام رضا(ع) در مجلسی که برای مناظره برگزار شد آنچنان درخشید که همگان به آن اعتراف داشتند. او با فردی که زرتشتی بود با زبان پارسی صحبت می‌کرد، متن تورات را برای فرد مسیحی قرائت می‌کرد و از شواهدی که در این دو کتاب بر وجود نازنین و مقدس پیامبر(ص) وجود داشت سخن می‌گفت.

آیت‌الله عبدخدایی با اشاره به روایتی در مورد عالم آل محمد بودن حضرت(ع) اظهار می‌کند: امام کاظم(ع) در روایتی به عالم آل محمد بودن حضرت رضا(ع) اشاره دارد. حضرت موسی ابن جعفر براداران امام رضا(ع) را جمع کرده و فرمود این برادر شما عالم آل محمد است. این لقب را صریحاً امام کاظم بر آن حضرت گذاشته بودند. از او بپرسید و هر چه می‌گوید حفظ کنید. من از پدرم امام صادق(ع) فراوان شنیدم که به من می گفت عالم آل محمد در صلب تو است. امام صادق می‌فرمود که ای کاش می شد که من عالم آل محمد را درک می کردم، او هم نام علی بن ابی طالب است. وجود نازنین پدر در زمانی که خود استوانه بزرگی از نظر علمی و تقوا بود و حتی هارونی که او را به قتل رساند عظمت ایشان را قبول داشت، به عظمت این فرزند و عالم خاندان پیامبر(ص) اشاره می‌کرد.

او اضافه می‌کند: نکته پر اهمیت در زندگی امام هشتم(ع) مسئله قبول ولایتعهدی است. زمانی که مامون بسیار محترمانه سفر به مرو و قبول ولایتعهدی را پیشنهاد داد و درخواست کرد، امام هشتم(ع) شخصیت بسیار مهمی در جهان اسلام داشت. به عنوان رهبر علمی و باتقوا در مدینه سکونت داشت و طوری نبود که مامون خواسته باشد عنوان زاید بر شخصیت امام هشتم(ع) تبیین کند. امام هشتم(ع) در دنیای اسلام شناخته شده بود. وارد سیاست که شد جهاتی داشت او به  سیاست، قداست بخشید. مخصوصاً در آن زمان صوفیه رشد پیدا کرده بود و زهد را در کناره‌گیری از دنیا معرفی می‌کردند. امام هشتم(ع) با ورود خود به سیاست بیان کرد که ممکن است فردی در تمام معنا زاهد و پرهیزگار باشد اما وارد سیاست شود و در مقطع بسیار والای سیاسی نیز قرار بگیرد زیرا سیاست ما بخشی از دیانت ماست. همچنان که پیامبر اکرم(ص) 10 سال از زندگی خود را در سیاست و کشورداری گذراندند. یا امیرالمؤمنین(ع) چهار سال و نیم از عمر شریف خود را صرف مسائل سیاسی کرد و پس از آن نگذاشتند ایشان زمام امور را در دست بگیرد در صورتی که حق با علی(ع) بود همچنان که خداوند متعال اینطور بیان کرده بود. با این ولایتعهدی حتی دشمنان تشیع و مخالفین به آن با اعترافاتی که مامون نسبت به امام هشتم(ع) داشت، متوجه شدند به اینکه تا به حال به خاندان علی(ع) ظلم شده و دیگران غاصب بوده و حق با ایشان بوده است.

این پژوهشگر دینی می‌افزاید: با قبول ولایتعدی امام رضا(ع) عظمت فرهنگ، تمدن و دکترین شیعی کاملاً برای دیگران همه روشن شد که شیعه به چنین امام و الگویی اعتقاد دارد و سنبل آن وجود نازنین امام هشتم(ع) است نه افرادی که زمام امور را در دست بگیرند و دین نداشته باشند، مانند هارون، سوادی نداشته باشند مانند منصور دوانیقی یا پاکی نداشته باشند مانند خلفای بنی عباس و بنی امیه.دیگر اینکه شیعه در زمان هارون الرشید به انزوا فرو رفته بود چون تحت فشار بسیاری گذاشته بود و سبب شده بود آن ها پراکنده شوند. تشیع جرات اظهار نداشتند ولیکن مامون با فضای بازی که ایجاد و امام هشتم(ع) را به عنوان ولیعهد خود معرفی کرد، سبب شد شیعه از انزوا بیرون آید. تشکیل حوزه‌های علمیه در قم از یادگاران آن زمان است. اسامی علمایی که در زمان امام هشتم(ع) و بعد از آن حضرت در قم رشد پیدا کردند، در رجال محفوظ است.

آیت‌الله عبدخدایی در پایان می‌گوید: امام رضا(ع) الگویی شایسته برای سیاست ماست که بیان می‌کند سیاست چگونه باید باشد. ممکن است فردی بسیار ساده زیست باشد و در راس سیاست هم قرار بگیرد. سیاست مدار باید به فکر خود نباشد. او باید به فکر مردم باشد و تواضع، فروتنی و مردم داری را از دست ندهد همانطوری که رهبران دینی ما بودند. برخی افراد به امام هشتم(ع) اعتراض می‌کردند که چرا وارد سیاست شده‌ای؟ حضرت(ع) به سیاستمدارانی که از میان پیامبران برخواسته بودند مانند حضرت یوسف(ع) اشاره می‌کرد و می‌فرمود حضرت یوسف(ع) با اینکه در رأس سیاست مصر به عنوان عزیز مصر و خزانه دار مصر بود، با تدبیر و نقشه‌ای که داشت توانست ملت مصر را از قحطی از بین برنده و خانمان سوز نجات دهد و در زمان خود مصر را به سمت توحید هدایت کند. یا حضرت سلیمان(ع) و حضرت داوود(ع) نیز به همین صورت، سیاستمداران ما باید الگوی پاکی و تقوا و ساده زیستی باشند. امید آن داریم که خداوند به همه توفیق دهد پیروان خوبی برای این شخصیت نورانی و هدیه آسمانی کشورمان باشیم.