رسانه‌ها نسبت به این موضوع حساسیت نشان دادند، اما انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی در این باره سکوت کرد. محمد صراف، رئیس انجمن شرکت‌های نمایش ویدئوی آنلاین نیز در واکنش به این ماجرا به مهر گفت: ما هم از طریق انجمن پیگیری‌هایی در این زمینه داریم و مباحث مرتبط با دستمزدها را هم بررسی می‌کنیم، اما این یک تصمیم اقتصادی است که توسط برخی سرمایه‌گذارهای بخش خصوصی گرفته می‌شود. آن‌ها هستند که می‌توانند تصمیم بگیرند یک پروژه ۱۰ میلیاردی را با ۲۰ میلیارد تومان تولید کنند، در نهایت اما نخستین لطمه هم متوجه خودشان می‌شود. باقی عوامل که همه دستمزدهای خود را می‌گیرند و می‌روند.

غلامرضا موسوی، رئیس هیئت مدیره اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان اما معتقد است یکی از دلایل دستمزدهای غیرمتعارف، ورود افراد صاحب قدرت و ثروت به حیطه فرهنگ و هنر است. او در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: برخی از این افراد، کارشناس نیستند و نمی‌دانند که مسائل را چطور باید پیش ببرند؛ چون فعالیت اقتصادی در زمینه‌های فرهنگی با حوزه‌های غیرفرهنگی متفاوت است. کار فرهنگی ظرافت هایی دارد و تهیه کنندگان تولیدات فرهنگی در سراسر دنیا، آدم هایی هستند که ساختار فرهنگی را با رفتارهای حرفه ای و درست خودشان اداره می‌کنند و در بسیاری از موارد منافع دیگران را به منافع خودشان ترجیح می‌دهند؛ یعنی مراقب هستند شرایط به گونه ای پیش نرود که مردم دچار سوء تفاهم شوند.

ورود آدم‌های رانتی به عرصه فرهنگ

او با اشاره به ورود آدم‌های رانتی به عرصه فرهنگ خاطرنشان می‌کند: این افراد اقتصاد سینما و اقتصاد شبکه نمایش خانگی را نمی‌شناسند و به دلیل عدم کارشناسی و کاردانی فکر می‌کنند با پول می‌توانند ایجاد کاربر کنند یا برای خودشان وجهه و شهرت بخرند که معمولاً جواب نمی‌دهد. نمونه آن را در آثاری که با پول‌های کلان و هنرمندان صاحبنام ساخته شد و نتیجه درستی نگرفت، دیدیم ولی آسیب اصلی را سینما و شبکه نمایش خانگی خورد.

موسوی با بیان اینکه چندگانگی در حوزه سیاست‌گذاری و نظارت سبب این بی نظمی شده است، می‌گوید: شبکه نمایش خانگی از یک سو با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روبه‌رو است و از سوی دیگر با صدا و سیما و ساترا که هر کدام از این ها، برخوردهای سلیقه‌ای دارند. ضمن اینکه گاهی پول‌های نامعلوم و هدایای وسوسه کننده هم سبب می‌شود کارمندانی که در جایگاه مدیر فرهنگی نشسته اند نسبت به اتفاقات نادرست سکوت کنند.

وی تنها راه برون رفت شبکه نمایش خانگی از این مشکلات را همراستا شدن سه نهاد نظارتی بر آن دانسته و یادآور می‌شود: البته در شبکه نمایش خانگی باب شده که روی نام‌ها مانور می‌دهند و نه روی کیفیت تولیدات، در حالی‌که آثار تصویری باید داستان جذاب داشته باشند وگرنه هنرپیشه مشهور، ضمانتی برای فروش ایجاد نمی‌کند. این اتفاق هم از سوی افرادی باب شده که اساساً فرهنگ و اقتصاد فرهنگ را نمی‌شناسند.

رئیس هیئت مدیره اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان در پاسخ به اینکه گاهی شنیده می‌شود تهیه کننده هم حقوق بگیر و کارمند سرمایه گذار است؟ می‌گوید: تهیه کنندگی شغل و حرفه است و اگر آدم‌های درستی وارد این عرصه شده باشند، چنین اتفاقی نمی‌افتد. آدم‌های حرفه ای، پول اضافه و مفت نمی‌دهند؛ چون اقتصاد فرهنگ را می‌شناسند. در موارد معدودی هم تهیه کننده می‌گوید یکی دیگر دارد پولش را می‌دهد، پس دستمزد فلان بازیگر را بالا می‌برم تا با او رفاقتی پیدا کنم. گاهی هم اصرار سرمایه گذار روی یک شخص خاص سبب بالا رفتن غیرمنطقی دستمزد می‌شود و این اتفاقات به کل ساختار تولیدات تصویری آسیب می‌زند.

 پنهانکاری به‌خاطر فرار مالیاتی

به باور موسوی، در سینما هیچ چیز برای همیشه مخفی نمی‌ماند؛ چون این فضا یک اتاق شیشه ای است، پول‌های کثیف و آلوده ای که وارد سینما و شبکه نمایش خانگی می‌شوند حتماً روزی آشکار می‌شوند. او درباره روند معمول تعیین دستمزدها در سینمای جهان توضیح می‌دهد:  روال این است که وقتی یک بازیگر در فیلمی بازی می‌کند، چقدر می‌تواند به دیده شدن آن فیلم و خرید بلیت کمک کند. وقتی فیلمی با یک بازیگر معروف، ورشکست می‌شود، دستمزد آن بازیگر به شدت کاهش می‌یابد. ضمن اینکه بازیگرها در فیلم شریک هستند و این‌طور نیست که دستمزدهایشان را نقدی بگیرند، بلکه مبلغ زیادی از دستمزدشان را در فیلم سرمایه گذاری می‌کنند؛ بنابراین وقتی فیلمی شکست بخورد، آن بازیگر هم به تبع بقیه عوامل متضرر می‌شود، ولی در کشور ما چنین نیست و گاهی بازیگرانی که دستمزدهای بالا می‌گیرند، اصلاً در فروش هیچ نقشی ندارند.

او مقصر دستمزدهای غیرمتعارف را تهیه کننده و سرمایه گذار دانسته و تأکید می‌کند: به نظرم لازم است اتحادیه تهیه کنندگان سخت‌گیری بیشتری روی شفاف سازی قراردادها داشته باشد.

موسوی با اشاره به تعداد زیادی از بازیگرانی که سطح دستمزدهایشان استاندارد است، درباره افراد معدودی که دستمزدهای نجومی شان را پنهان کاری می‌کنند، می‌گوید: این افراد به‌خاطر مالیاتی که باید بدهند، تمایلی به شفاف کردن قراردادهایشان ندارند و سعی می‌کنند پنهان کاری کنند.

وی در پایان افزود: خسارت دستمزدهای غیرمتعارف به دیگر عوامل وارد می‌شود. ضمن اینکه تولید چنین آثاری گران تمام می‌شود و نمی‌تواند هزینه‌هایش را برگرداند، این روند ورشکستگی در طولانی مدت به اقتصاد سینما و نمایش خانگی آسیب می‌زند.