به‌گونه‌ای که لاورینتف، فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در سوریه، این احتمال را پیش‌بینی کرده و به گروه‌های تحت حمایت آمریکا در سوریه هشدار داده دلبستگی زیادی به آمریکا نداشته باشند.در همین راستا و به‌منظور تحلیل وضعیت حضور نیروهای آمریکایی در سوریه و مقایسه آن با وضعیت افغانستان و عراق، با اردشیر پشنگ، پژوهشگر و کارشناس مسائل خاورمیانه گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
با توجه به خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان که تصمیم آن در دوره ترامپ گرفته شد و همچنین باتوجه به اینکه تصمیم خروج نیروهای آمریکایی از سوریه نیز در دوره ترامپ اتخاذ شد ولی هنوز اجرایی نشده؛ پیش‌بینی شما در مورد خروج یا بقای آمریکا در سوریه چیست؟ اساساً چه تفاوت‌هایی بین حضور آمریکا و اهداف آن در افغانستان با حضور و اهداف آن در سوریه وجود دارد؟
به‌طور کلی از زمان ورود سوریه به بحران دامنه‌دار داخلی پس از بهار عربی که خیلی زود به یک جنگ تمام‌عیار داخلی با حضور بازیگران مختلف داخلی و خارجی تبدیل شد، شاهد نوعی دستپاچگی و نبود تصمیم راهبردی از سوی آمریکا در قبال سوریه بوده و هستیم. این امر چه در زمان باراک اوباما و چه در زمان دونالد ترامپ با تغییرات اندکی ادامه یافت، یعنی آمریکا هم در بخشی از سوریه ورود پیدا کرد و هم برای در دست گرفتن سکان تغییرات اساسی و ساقط کردن دولت بشار اسد کاملاً بی‌میل و بی‌انگیزه بود. در این بین تلاش‌ها و حتی شاید برخی توطئه‌های دولت‌هایی نظیر ترکیه برای درگیرکردن بیشتر آمریکا هم تأثیری در این سیاست نداشت. در دولت بایدن نیز تغییر جدی نخواهیم داشت. آمریکا با توجه به عملکرد پرهزینه و شاید بتوان گفت کم‌نتیجه‌ای که در افغانستان و عراق داشت به دنبال آن نبوده و نیست که سوریه تبدیل به سومین پروژه ناکامش در خاورمیانه جدید شود!
بنابراین هدف آن‌ها عمدتاً حول درگیری با داعش و نیز اینک از نظر اخلاقی حمایت از متحدان کُرد خود در قبال دولت مرکزی سوریه و ترکیه است، به‌همین دلیل جو بایدن در تازه‌ترین دستورات خود بر باقی ماندن ۹۰۰ نظامی آمریکایی در شمال شرق سوریه تأکید کرده، یعنی همان بخش‌هایی از کردستان سوریه که کنترلش در دست کردهاست. این دستور مورد حمایت جدی اعضای کنگره و سنای آمریکا قرار دارد. اما از سوی دیگر فعالیت شرکت نفتی دلتا کرسنت انرژی که در زمان ترامپ به این منطقه وارد شد و درزمینه استخراج و صادرات نفت در آنجا فعالیت می‌کند در حال معلق شدن است که منجر به نگرانی کُردها شده است؛ کردهایی که نیازمند درآمدهای مالی آن هستند! بنابراین فعلاً در کوتاه‌مدت نباید انتظار خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق سوریه را داشت و فکر می‌کنم احتمالاً این نیروها دست‌کم تا پایان دوره ریاست جمهوری بایدن یعنی سال ۲۰۲۴ در منطقه باقی خواهند ماند و آمریکا منتظر می‌شود ببیند درنهایت چه فرمولی پیش روی مردم سوریه قرار خواهد گرفت.
با توجه به اینکه پارلمان عراق قانون اخراج نیروهای آمریکایی را تصویب کرده و مقاومت عراق بر اجرای آن تأکید دارد؛ تحلیلگران می‌گویند اگر آمریکا مجبور به خروج از عراق شود از لحاظ لجستیکی توان بقا در سوریه را نیز ندارد. نظر شما در این مورد چیست؟
مسئله خروج آمریکا از عراق امری ساده و سریع نیست. آمریکایی‌ها در بغداد بزرگ‌ترین سفارتخانه‌شان را دایر کرده‌اند، در اربیل بزرگ‌ترین کنسولگری‌شان را دارند و دارای پایگاه‌های نظامی در مناطق عربی و کُردی عراق هستند، احتمالاً از تعداد نیروهای نظامی آن‌ها در بخش‌های عربی کاسته خواهد شد اما در بخش کُردی این روند متفاوت خواهد بود و اگر قرار بر خروج باشد روند خروج در کل عراق به‌طور عام در اقلیم کردستان به‌طور خاص توأم با کندی و در نظر گرفتن ملاحظات مختلفی خواهد بود. در نتیجه اینکه در کوتاه مدت عراق را خالی از نیروهای آمریکایی ببینیم به نظر چندان واقع‌بینانه نیست!
همچنین باید در برابر بسیاری از ادعاهای اعلامی با اعمال سیاستمداران عراقی در قبال خروج نیروهای آمریکایی با احتیاط برخورد کرده و نوعی تمایز قائل شویم، یعنی برخی رهبران عرب عراقی در فضای عمومی و رسانه‌ای فریاد خروج آمریکا سر می‌دهند اما در جلسات غیرعلنی و غیررسانه‌ای خواهان تمدید حضور آمریکایی‌ها و یا دست کم خروج با تعلل و زمان‌بندی شده هستند. دونالد ترامپ چندین بار بر این مسئله اذعان کرده و در دوره جو بایدن هم با توجه به واقعیات و روابط و رقابت‌های قدرت در داخل عراق طبیعی است ادامه داشته باشد.
اما اگر بخواهم به پرسش شما به‌طور خاص جواب دهم اگر فرض را بر خروج کامل آمریکا از عراق بگیریم، بله طبیعتاً از نظر لجستیکی موجب تضعیف موقعیت نیروهای آمریکایی در کردستان و شمال سوریه می‌شود اما این باز هم دلیل اینکه نیروهای رقیب نظیر روسیه، سوریه، ترکیه و... به آن‌ها حمله ور شوند نیست!
آیا این امکان وجود دارد که آمریکا به صورت ناگهانی تصمیم خروج خود از سوریه را اعلام کند؟ اگر این اتفاق رخ دهد، گروه‌های مسلح تحت حمایت آن به‌ویژه نیروهای کرد دموکرات سوریه(قسد) که وابستگی زیادی به آمریکا دارند، با چه فرجامی روبه‌رو خواهند شد؟
سیاست خارجی بایدن در قبال نیروهای کُرد سوریه و باقی‌ماندن ۹۰۰ نظامی آمریکایی در این منطقه روشن است و آن‌ها فعلاً در این منطقه ماندگار هستند مگر اینکه صحنه سیاست بین کُردها با خود و دیگر بازیگران با تغییرات اساسی روبه‌رو شود که در نتیجه آمریکا دیگر نیاز به حضور در این منطقه پیدا نکند.
اگر نیروهای آمریکایی از سوریه خارج شوند، روند عملیات سیاسی در سوریه به کدام سمت پیش خواهد رفت؟
با توجه به انتخاباتی که به‌تازگی در مناطق تحت کنترل نیروهای دولتی سوریه برگزار و اعلام شد ۹۵ درصد شرکت کنندگان به تداوم ریاست جمهوری بشار اسد رأی دوباره داده‌اند، به نظر می‌رسد دولت مرکزی این کشور خواهان برگرداندن وضعیت به پیش از بحران و جنگ داخلی و روال سابق است.
از نظر آرایش دیپلماتیک و نظامی بازیگران خارجی، روسیه مترصد آن است آمریکا هرچه سریع‌تر از سوریه خارج شود تا عملاً قدرت نفوذ و اثرگذاری‌اش بیش از پیش شود. روس‌ها تحمل حضور هیچ بازیگر دیگری اعم از آمریکا، ترکیه و... در سوریه را ندارند، بارها هم در چند سال اخیر این موضع خود را به صراحت اعلام کرده‌اند که تنها کشوری که می‌تواند بر اساس توافق دمشق-مسکو در این کشور دارای پایگاه نظامی و حضور باشد روسیه است و دیگر بازیگران باید سوریه را تخلیه کنند.
انتهای پیام/
نظر شما