قدس آنلاین - وحید اکرمی: اولین روز از همایش بین المللی گفتگوهای بینافرهنگی که باهمکاری معاونت فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با همکاری معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آستان قدس رضوی، دانشگاه فردوسی مشهد و همچنین  نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با مشارکت ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان، خراسان شمالی و جنوبی برپاشده است و با محوریت زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

غلبه قدرت فرهنگ بر فرهنگ قدرت

مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین روز از همایش بین المللی گفتگوهای بینافرهنگی گفت: به دنبال توافقاتی که با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت، امروز شاهد برگزاری همایش بین اللمللی گفتگوهای بینافرهنگی با محوریت میراث فرهنگی خراسان هستیم.

علیرضا اسماعیلی ادامه داد: موضوع زبان و ادبیات فارسی عنوان بسیار مناسبی برای این همایش است. باتوجه به اینکه امروزه منابع قدرت به دلیل تحولات جدید در نظام بین الملل مانند از بین رفتن نظام دوقطبی در جهان تغییراتی یافته است، قدرت سخت افزاری تبدیل به قدرت نرم افزاری شده و این قدرت نرم، در عمل همان قدرت فرهنگی کشورهاست.

وی با بیان این نکته که در دوره ای که در آن زندگی می کنیم قدرت فرهنگ بر فرهنگ قدرت چیرگی یافته است، خاطرنشان ساخت: بارزترین نماد فرهنگ، زبان و ادبیات است. در این راستا زبان فارسی با دیرینه ای چندین هزارساله و دامنه وسیع پراکندگی در ایران، زبان دوم جهان اسلام نیز هست. این پراکندگی جغرافیایی که می توان آن را ایران فرهنگی نامید از حوزه های مهم تمدنی در جغرافیایی هویت جهان به شمار می آید. نقش فرهنگ و تمدن ایرانی در هویت بخشی به این حوزه بسیار قابل توجه است.

وی تصریح کرد: زبان فارسی در ایران فرهنگی واسطه انتقال فرهنگ بوده و آثار به جا مانده از اندیشمندان و متفکران ایرانی بازتاب‌دهنده فرهنگ ایرانی و نمایی از این فرهنگ است. گنجینه زبان و ادبیات فارسی با میراث بزرگ اسلامی آمیخته شده و ثروتی مشترک میان تمام فارسی‌زبانان است. گاهی اوقات به نظر می رسد جدا کردن این میراث ادبی ارزشمند از یکدیگر امکان پذیر نیست.

وی با بیان اینکه شایسته است همگان به اهمیت زبان فارسی در  ایران فرهنگی، توجه نمایند، متذکر شد: باید زبان فارسی را به عنوان عاملی مهم و برجسته در ایجاد همگرایی‌های فرهنگی، بدانیم و تلاش کنیم تا با استفاده از زبان فارسی، به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگ و ابزار دیپلماسی فرهنگی، امکان همکاری‌های بین‌المللی در بخش های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... را به وجود آوریم تا باعث دوستی و همدلی بیشتر ملت‌های مختلف منطقه باشد.

تکیه‌گاه فرهنگی مناطق شرقی جهان اسلام

سرپرست اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌رضوی نیز در این همایش به ایراد سخن پرداخت و گفت: وقتی از خراسان صحبت می شود، ذهن ها از مرزهای جغرافیایی و سیاسی فراتر می روند، چون واژه خراسان با اندیشه و فرهنگ همراه شده و با فرزانگی و فرهیختگی آمیخته است.

یوسف امینی ابراز داشت: برگزاری همایش گفتگوهای بینافرهنگی خراسان با موضوعات چهارگانه زبان و ادبیات فارسی، هنر و معماری، ادیان و عرفان و مطالعات فرهنگی و اجتماعی، برنامه ای دل‌نشین و به یادماندنی است، که ذائقه گوینده از بیان کلمات آن طعم شهد و شکر می‌گیرد.

وی ادامه داد: خراسان بزرگی که در قرن های پیشین وجود داشته اکنون در چندین حوزه جغرافیایی سیاسی قرار گرفته است اما شهرهای قدیمی اش چون ری، نیشابور و توس، بلخ و هرات، مرو و سمرقند و بخارا از گذشته، اساس اعتماد و تکیه‌گاه های فرهنگی مناطق شرقی جهان اسلام در فلات ایران به شمار می آمده اند.

وی ابراز داشت: حکیم ابوالقاسم فردوسی زمانی که نیاز به حضور و فعالیت در عرصه فرهنگ و احیای زبان فارسی بود، بر احیای زبان و ادبیات فارسی همت گذاشت و رودکی سمرقندی، این شاعر بزرگ شده در خراسان، به شایستگی، لقب پدر شعر فارسی را به خود اختصاص داد.

سرپرست اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌رضوی گفت: اکنون برگزاری همایشی با محوریت زبان و ادبیات فارسی و گفتگوهای فرهنگی پیرامون خراسان و آسیای مرکزی، اقدام ارزشمندی برای بازخوانی این حوزه است.

وجود آداب و رسوم مشترک در کشورهای فارسی زبان

در ادامه دکتر جعفر یاحقی به ایراد سخن پرداخت و گفت: موضوع همایش از گفتگوهای بینافرهنگی با محوریت زبان فارسی است. بسیار مناسب هست که در این همایش از یکی از اساتید فقید دانشگاه فردوسی به نام دکتر احمدعلی رجایی بخارایی نام برده شود که عمری را در راه احیای زبان وادب فارسی صرف کرد. این استاد فرهیخته به رغم اینکه در ایران زندگی می کرد اما ریشه و اصالتی بخارایی داشته و بدان سرزمین نیز بسیار علاقه داشت و سعی و تلاش زیادی نمود تا بتواند زبان و ادب پارسی را احیا نماید.

این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی افزود: امیدوارم برگزاری این همایش دستاوردهای مطلوبی به همراه داشته باشد و زمینه را برای نزدیک شدن فارسی زبانانی که درگذشته باهم بوده و اصطلاحا "ما" بوده ایم اما به جبر زمانه اکنون از یکدیگر کمی دور شده ایم، فراهم نماید.

وی با بیان این نکته که درگذشته برخی از شخصیت های صاحب نام بوده اند که تاثیرات فرهنگی بسیار زیادی در مناطق مختلف خراسان بزرگ داشته اند، خاطرنشان ساخت: از آن جمله می توان به امیرعلی شیرنوایی اشاره کرد که بسیار نام آور بوده و می توان از او به عنوان پلی فرهنگی بین ایران و افغانستان و ازبکستان نام برد. امیرعلی شیرنوایی که اصالتی ازبک دارد، مدت ها در همین مشهد حضور داشته و برخی از خدمات زیربنایی برای حرم ثامن الحجج(ع) و آستان قدس رضوی را انجام داده است. از جمله اقدامات او می توان به احداث مسیر آبی که از چشمه گیلاس جاری می شده و با عبور از صحن و سرای رضوی در پایین خیابان امتداد پیدا می کرده است، اشاره کرد.

وی یادآور شد: امیرعلی شیرنوایی در ازبکستان دارای اهمیت فروانی است. چون او برای این کشور زحمت فراوان کشیده و سعی کرده فرهنگ نوینی با کمک ارزش هایی که در زبان فارسی وجود دارد ایجاد کند. ضمن اینکه همزمانی حیات این شخصیت با جامی و آشنایی که بین این دو بوجود آمد باعث شد که همراهی و ارتباط مضاعفی بین افغانستان و ازبکستان بوجود آید. درواقع این ارتباط مثلثی فرهنگی بین مشهد و هرات و تاشکند ایجاد کرد.

این استاد دانشگاه فردوسی ابراز داشت: رودکی نیز یکی از شخصیت های بزرگ فارسی زبان است که در تاجیکستان امروزی می زیسته است. رودکی می گوید "هیچ گنجی نیست از فرهنگ به" این سخن به این معنی است که زبان فرهنگ می تواند دل ها را به هم نزدیک و فاصله های ظاهری را از بین ببرد. زبان فارسی مشترکاتی دارد که هنوز هم بین فارسی زبانان وجود داشته و کمک گرفتن از این مشترکات باعث می شود که بتوان بسیاری از مشکلات سیاسی و جغرافیایی و... را برطرف کرد.

وی تصریح کرد: من بسیاری از این مشترکات فرهنگی را در هرات و تاشکند و سمرقند و بخارا و دوشنبه و... به چشم دیده ام. در آنجا هیچ تصوری از اینکه در کشوری غریبه حضور یافته ام را نداشته ام. شاید بتوان گفت که حتی برخی از این آداب و رسوم در این شهرهای خارج از ایران پررنگ تر از داخل ایران اجرا می شود.

دکتر یاحقی ضمن بیان این موضوع که این آداب و رسوم و اهمیت به ارزش های زبان فارسی نه تنها در کشورهای آسیای میانه، بلکه در کشوری مانند بنگلادش که فاصله زیادی با این منطقه دارد نیز وجود دارد، اظهار کرد: در این کشور نیز زبان فارسی اهمیت ویژه ای دارد به طوری که ۲۴ عنوان کتاب در مورد حکیم ابوالقاسم فردوسی و ۲۶ کتاب درخصوص رباعیات خیام در بنگلادش نگارش شده است. در این کشور آنقدر در مورد اهمیت این کتابها سخن رفته است که برخی از مردم تصور کرده اند که این دو شاعر بزرگ فارسی زبان، ایرانی نبوده و اهل بنگلادش بوده اند. درواقع آنها احساس یک هویت و یک پارچگی با ادبیات فارسی دارند. این احساس در کشوری با فاصله بسیار زیاد از خاستگاه زبان فارسی نشان دهنده آن است که می توان فرهنگ را از طریق زبان مشترک، منتقل کرد و مناطق دیگر را تحت تاثیر قرار داد.

لازم به ذکر است در این همایش، پروفسور عالم جان دولت از ازبکستان، پروفسور عبدالنبی ستارزاده از تاجیکستان، دکتر عبدالغفور آرزو از افغانستان و دکتر محمد ابوالکلام سرکار از بنگلادش نیز به صورت ویدئو کنفرانسی سخنان خود را درخصوص اهمیت فرهنگ و زبان فارسی بیان کردند.

انتهای پیام/