قدس آنلاین: یک رسانه آمریکایی در تحلیلی نوشته ماه عسل عربستان سعودی و امارات به پایان رسیده و مجموعه‌ای از تنش‌ها در روابط میان ریاض و ابوظبی پدیدار شده است.
«فارن‌پالیسی» تصریح کرده روابط عربستان سعودی و امارات متحده عربی که زمانی مستحکم بود اکنون رو به فرسایش گذاشته و در یک سال گذشته و به خصوص هفته‌های گذشته واگرایی‌هایی در روابط دو طرف پدیدار شده است.
فهرست بلندبالای اختلافات دو کشور، مسائلی مانند جنگ در یمن، سرعت آشتی‌جویی با قطر بعد از سه سال و نیم تنش، عادی‌سازی روابط با اسرائیل و توافقات ابراهیم، روابط با ترکیه، سهم تولید اوپک، راهبردها در قبال ایران و تجارت برون مرزی را شامل می‌شود.
فارن‌پالیسی نوشته دامنه اختلافات البته فقط مربوط به عربستان و امارات نیست و تمامی شش کشور عضو «شورای همکاری خلیج [فارس]» را شامل می‌شود. کشورهای بیرون از این حلقه، هر چه سریعتر از این تغییرات با خبر شوند بهتر می‌توانند روابطشان با کل منطقه را مدیریت کنند.
این رسانه در ادامه توضیح داده که البته تنش‌های میان ریاض و ابوظبی مسأله تازه‌ای نیست. فارن‌پالیسی می‌نویسد: «در واقع، تنش‌ها میان ریاض و ابوظبی تازه نیست. این تنش‌ها، یکی از ویژگی‌های سیاست‌های پرنوسان شورای همکاری خلیج فارس چند دهه قبل از خیزش‌های کشورهای عربی در سال ۲۰۱۱ بود».
فارن‌پالیسی تصریح کرده کشورهای عضو شورای همکاری، با وجود این، به دلیل نگرانی‌های مشترکشان در خصوص ایران از این اختلافات چشم‌پوشی می‌کردند. این رسانه در ادامه می‌نویسد: «اینکه این چالش‌ها دوباره سر باز کرده یادآور این واقعیت است که رقابت میان کشورهای حوزه خلیج فارس از دیرباز در شورای همکاری خلیج فارس جریان داشته است.»
تغییر رهبران کشورهای عربی و پدیدار شدن نسل جدیدی از دولتمردان در این کشورها هم در شکل‌گیری دینامیک‌های جدید در روابط میان این کشورها نقش دارند. فارن‌پالیسی نوشته اینکه تحولات سیاسی جدید با وقوع تغییرات نسلی در رهبران این کشورها همزمان شده تصادفی نیست.
مرگ ملک‌عبدالله در عربستان سعودی (۲۰۱۵)، سلطان قابوس در عمان (۲۰۲۰) و شیخ صباح در کویت (۲۰۲۰) و ظهور رهبرانی کم‌سن و سال‌تر در صحنه سیاسی از جمله «محمد بن سلمان» در عربستان، «سلطان هیثم» در عمان و «تمیم بن حمد» در قطر باعث وقوع یک تغییر نسلی در رهبران این کشورها شده است.
اما خیزش‌های سال ۲۰۱۱ بود که به نقطه عطفی در روابط میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تبدیل شد. اثرات دومینووار تظاهرات‌هایی که از بحرین آغاز شد کشورهای حاشیه خلیج فارس را به همکاری‌های نزدیک‌تر برای مقابله با آنچه به گمان آنها تهدید مشترک علیه نظم منطقه بود واداشت.
فارن‌پالیسی نوشته ارسال تانک به خیابان‌ها در سال ۲۰۱۱ توسط رژیم آل خلیفه در مارس ۲۰۱۱ نشانه‌ای روشن بود مبنی بر اینکه نه عربستان سعودی نه امارات اجازه وقوع قیام در کشور همسایه‌شان را نخواهد داد.
این اتفاقات، سرآغاز همکاری‌های نزدیک‌تر امارات و عربستان سعودی بود که بعداً در سوریه و یمن بیشتر خودش را نشان داد و در سال ۲۰۱۷ هم به سوی قطر معطوف شد.
عربستان سعودی امارات و بحرین در سال ۲۰۱۷ قطر را تحت محاصره اقتصادی قرار داده و ۱۳ مطالبه از جمله قطع روابط دیپلماتیک با ایران، تعطیلی دفتر شبکه الجزیره و اخراج نیروهای ترکیه از خاک قطر را از این کشور مطرح کردند. فارن‌پالیسی از این تنش دیپلماتیک به عنوان «تلاشی ناکام برای به زانو درآوردن قطر» یاد کرده است. این مناقشه، سرانجام ژانویه ۲۰۲۱ آن هم با میانجی‌گری کویت حل و فصل شد.
در بحبوحه بحران قطر، بار دیگر صحبت از افول شورای همکاری خلیج فارس به عنوان یک سازمان و جایگزین شدن آن با شکوفایی روابط دوجانبه میان عربستان سعودی و امارات بار دیگر اوج گرفت. اما تنها اندکی بعدتر، روابط میان عربستان سعودی و امارات دستخوش تنش‌هایی شد.
خروج امارات در سال ۲۰۲۰ از جنگ در یمن و حمایتش از گروه‌های نیابتی محلی موسوم به «شورای انتقالی جنوب» که گمان می‌رود تمایلات جدایی‌طلبانه‌ای داشته باشد موجب اختلافاتی در روابط ریاض-ابوظبی شد.
فارن‌پالیسی از کانال پشت‌پرده ادعایی امارات متحده عربی برای گفت‌وگو با ایران در تابستان سال ۲۰۱۹ همزمان با حملات انصارالله به خاک عربستان سعودی به عنوان یکی دیگر از زمینه‌های آشکارشدن اختلاف ابوظبی و ریاض یاد کرده است.
عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی دیگر حوزه‌ای بود که اختلاف میان دو کشور در آن نمایان شد. امارات در راستای تلاش برای منتفع شدن از همکاری‌های نزدیک‌تر با واشنگتن، قرارداد عادی‌سازی با اسرائیل را امضا کرد و به صورت آشکار و مستحکم از آن حمایت می‌کند. ریاض، با آنکه از مدت‌ها پیش روابط مخفیانه و پشت‌پرده‌ای بااسرائیل دارد مسیر محتاطانه‌تری در پیش گرفته است.
در همین حال، عربستان سعودی درتلاش است از رهگذر رقابت با همسایگانش خودش را به عنوان هاب جدید تجاری در منطقه خلیج فارس معرفی کند و به همین دلیل خواستار آن است که شرکت‌های بین‌المللی در کشورش دفاتر خودشان را تأسیس کنند. ریاض، قوانین تعرفه‌ای خودش را هم اصلاح کرده و مقابله با کالاهای تولیدشده در مناطق آزاد تجاری را در دستور کار قرار داده است.
رقابت میان عربستان سعودی و امارات بر سر سهم تولید نفت کشورهای اوپک نیز بارز و آشکار است.
در نشست روز دوشنبه کشورهای عضو اوپک وزیر انرژی دو کشورِ عربستان سعودی و امارات در گفت‌وگو با رسانه‌ها موضع کشورهایشان را بیان کردند. «عبدالعزیز بن سلمان» وزیر انرژی ریاض در این خصوص گفت: «پیشنهاد عربستان سعودی و روسیه درباره تمدید توافق کاهش تولید مورد قبول همه واقع شد جز کشور امارات. اگر هر کشوری اعتراضی داشت، چرا تا پیش از این در قبال آن سکوت کرده بود».
در مقابل، «سهیل المزروعی» وزیر انرژی امارات اظهار داشت که خواسته کشورش عدالت و انصاف است و امارات مانند دیگر کشورها خواهان مقابله به مثل است. وی در ادامه افزود: «نمی‌توانیم پذیریم که ظلم و قربانی‌شدن‌ها بیش از این صبر و فداکاری‌های ما ادامه پیدا کند».
فارن‌پالیسی نوشته مشکل بنیادین شورای همکاری خلیج فارس این است که مقوله امنیت، چسبی بود که زمانی منافع جمعی و سیاسی تمامی شش عضو شورای همکاری را در کنار هم قرار می‌داد اما این چسب اکنون بی‌اثر شده، اگرچه تهدید ایران همچنان پابرجاست.
نشریه آمریکایی نوشته است: «منافع ملی که متنوع‌سازی اقتصاد و امنیت داخلی را شامل می‌شود بر منافع شورای همکاری ارجحیت یافته و موجب شده امارات و عربستان سعودی، نقشه راه‌هایی برای خودشان ترسیم کنند.»
فارن‌پالیسی پیش‌بینی کرده اعضای شورای همکاری خلیج فارس بنا به پیوندهای خانوادگی، قبیله‌ای و تجاری که با یکدیگر دارند همکاری‌ها با یکدیگر را ادامه دهند، اما روحیه «معامله‌گری» که میان اعضای این سازمان برجسته شده در سال‌های آتی تصمیم‌گیری‌های سیاسی، تجاری و منطقه‌ای آن را هدایت خواهد کرد.
رسانه آمریکایی نوشته هر یک از اعضای شورای همکاری احتمالاً به بنیادها و مفاهیم کارکردی این شورا پایبند خواهند ماند، اما همزمان سعی خواهند کرد مسیر خودشان را در پیش بگیرند.
منبع: فارس
انتهای پیام/
نظر شما