قدس آنلاین: به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ایرج عنایتی زاده رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان این مطلب گفت: قدیمی ترین آثار موجود در حوزه عاشوراشناسی در کتابخانه ملی دو کتاب است. یکی ترجمه کتاب مقتل الحسین نوشته ابومخنف مورخ  شیعی است که توسط ووستنفلد در ۱۸۸۳ میلادی با موضوع وقایع عاشورا به زبان آلمانی ترجمه شده است. دیگر اثر قدیمی با موضوع تعزیه خوانی تحت عنوان مجموعه لوئیس پلی است که این کتاب را یک مستشرق و ایرانشناس انگلیسی به رشته تحریر درآورده و شامل ۳۷ مجلس تعزیه مربوط به عصر قاجار می شود. مجموع این مجالس تعزیه خوانی در سال ۱۸۷۹ میلادی چاپ شده است.

وی ادامه داد: جریان اسلام شناسی به عنوان بخشی از جریان ایرانشناسی در حوزه شرق شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. از سده هجدهم به بعد که جریان ایرانشناسی شکل گرفت به تدریج جهان غرب با مفاهیم اسلام شناسی و اسلام پژوهی روبرو شد و در این زمینه پژوهش ها و تحقیقاتی توسط اسلام شناسان غربی نظیر هانری کربن و والتر هینتس صورت گرفت.

رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: از سده نوزدهم به بعد جریان اسلام شناسی وارد حوزه جدیدی به نام شیعه شناسی شد، برهمین اساس پس از فرآیند اسلام شناسی، مطالعات شیعه شناسی توسط محققان شکل گرفت.

عنایتی زاده ادامه داد: در حوزه مطالعات شیعه شناسی در کتابخانه ملی ایران، آثار ارزشمند وجود دارد که در این زمینه می توان به فرهنگنامه ها و دایره المعارف های معتبر شیعه شناسی  اشاره کرد. منابع دیگری نیز در گنجینه کتابخانه ملی ایران وجود دارد که به بحث ها و مفاهیم ایدئولوژیکی شیعی می پردازند.

وی اضافه کرد: مطالعات شیعه شناسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بیش از گذشته مورد توجه محققان غربی قرار گرفت در این باره توجه ویژه ای به واقعه عاشورا شناسی و به عبارت دیگر «قیام عاشورا» شد.

رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تاکید کرد: توجه به این مهم موجب  نشر آثار متعددی شد که بخشی از این آثار به مفهوم عاشورا و وقایع مربوط به این رخداد بزرگ مذهبی می شود و بخشی اثرات، نتایج و دستاوردهای این واقعه بزرگ در جهان اسلام و جهان تشیع و حتی جهان غیراسلامی را در برمی گیرد. 

عنایتی  زاده افزود: همچنین به رسم و رسومی که مردم در ماه محرم رعایت می کردند نیز پرداخته شده است و مطالعاتی در حوزه شخصیت شناسی افرادی که در واقعه عاشورا حضور داشته اند و نقش زنان در این رخداد بزرگ تاریخی - مذهبی  مورد بحث و نظر بوده است که بسیاری از این منابع در تالار اسلام شناسی و ایران شناسی کتابخانه ملی ایران وجود دارد. علاوه بر این پایان نامه هایی با موضوع «عاشورا شناسی» که در دانشگاه های خارج از کشور مورد دفاع قرار گرفته اند جزیی از منابع اسلام شناسی کتابخانه ملی ایران به شمار می روند.

وی گفت: در حوزه آشنایی با جهان تشیع و مفاهیم مذهبی جامعه ایرانی می توان به سراغ سفرنامه ها و آثار به جای مانده از جهانگردان و سیاحان رفت. در این باره می  توان به سفرنامه کمپفر اشاره کرد، او از 10 روز ماه محرم به عنوان روزهای تجدید خاطره ایرانیان با حماسه عاشورا و وقایع کربلا یاد کرده است و در ادامه به روضه خوانی ها و دسته های عزاداری که مردم ایران در میادین شهر برگزار می  کردند؛ اشاره کرده است.

رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: همچنین کاتف، شرق شناس روسی در سفرنامه خود به عزادری ها و مراسم های یادبودی که مردم در این ایام صورت می دادند اشاره کرده است، ماساهارو دیگر سیاح و شرق شناس توصیفات جالبی را از حال و روز مردم در این ایام در سفرنامه خود ارائه کرده است. او در جملات آورده شده در اثر خود به یک نوع اطاعت و پیروی مردم از امام حسین (ع) اشاره می کند و حزن و اندوه مردم را از این واقعه مذهبی یادآور می شود. این سیاح ژاپنی در جایی از سفرنامه خود به این امر تاکید کرده است که رفتار و سنت امام حسین علیه السلام و نوحه و تعزیه خوانی ها از مهمترین موضوعات تدریس در مدارس آن دوران بوده است.

عنایتی زاده گفت: همچنین ارنست ارسل، سیاح بلژیکی در سفرنامه خود ضمن اشاره به برگزاری مراسم های عزاداری با حضور مردم در ایام محرم الحرام، گفته است که عزاداری مردم در این ایام یک نوع جوشش قلبی و حزن و اندوه از روی ایمان راسخ در شهادت امامشان است. همچنین به دیگر آداب ایرانیان در این ایام اشاره کرده و آورده است که در ایام ماه محرم مردم تلاش می کنند کمتر به سفر بروند و وقت خود را بیش از هرچیزی به خدمت در راه امام حسین (ع) می گذارند.

وی ادامه داد: در دوره متاخر آثار شاخص دیگری درباره امام حسین (ع) و واقعه عاشورا به چاپ رسیده است که از جمله می توان اثری از پیتر چلکوفسکی شرق شناس امریکایی را نام برد،  او یکی از محققان برجسته شیعه شناس غربی در عصر معاصر به شمار می رود، نکته جالب این است که این شرق شناس توجه ویژه ای به مقام حضرت ابوالفضل (ع) دارد، از این شرق شناس آثار متعددی به چاپ رسیده است؛  چلکوفسکی در آثار خود تاکید کرده است که تشنگی کودکان در صحرای کربلا و طلب آب از حضرت عباس (ع) دردناک ترین حادثه کربلا است.

عنایتی زاده افزود: درباره معرفی دیگر آثاری که از محققان غربی در عصر معاصر در کتابخانه ملی ایران در زمینه  شیعه شناسی وجود دارد می توان اثری از دونالدسون شیعه شناس بریتانایی را معرفی کرد. او پژوهش های زیادی را در حوزه شیعه شناسی صورت داده است.

رییس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اضافه کرد: دیوید پینولت دیگر شرق شناسی که به محرم و واقعه کربلا پرداخته است، او اثری را با عنوان «اسب کربلا» منتشر کرده است.البته حجم بیشتری از مطالعات این پژوهشگر درباره شیعه های کشور هندوستان صورت گرفته است.

عنایتی زاده در پایان خاطرنشان کرد: در ادامه می توان به اثری از کامران آقایی که مقیم کشور امریکا است اشاره کرد، او یکی از عاشورا پژوهان برجسته در عصر معاصر است و کتابی را درباره زندگی زنان کربلا و حضرت زینب (س) و نیز شهیدان کربلا به رشته تحریر درآورده است.

‍پایان خبر/