از سوی دیگر دستکاری آمار و ارقام میزان سود توسط افراد و صاحبان کسب‌وکارها یا اقدام‌های تخریبی علیه برخی طرح‌های مالیاتی، عملاً مالیات‌ستانی مؤثر در راستای برقراری عدالت را با مشکل مواجه ساخته است؛ بنابراین مالیات‌ستانی عادلانه و هوشمند، نه تنها به رفع کسری بودجه و افزایش درآمدهای دولت کمک می‌کند، بلکه موجب برقراری عدالت اجتماعی و الزام ثروتمندان به پرداخت سهمشان از فعالیت‌های اقتصادی و مصرف منابع کشور خواهد شد.
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی ۵۰ درصد رشد کند
در همین راستا سیداحسان خاندوزی؛ وزیر اقتصاد چند روز پیش در جمع مدیران عالی سازمان امور مالیاتی کشور تصریح کرد «ما هم از شیوه‌های مالیات‌ستانی ناکارآمد و سنتی و هم از شیوه‌های مالیات‌ستانی ناعادلانه که موجب اجحاف به گروه‌های مختلف اجتماعی می‌شود آسیب دیده‌ایم. باید با مالیات‌ستانی هوشمند و عادلانه به افزایش ۵۰ درصدی نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی دست یابیم».
وی افزود: «باید این دوران آغازگر تحول در حوزه نظام مالیاتی و نه فقط مالیات‌ستانی و صرف وقت برای تأمین درآمد باشد، بلکه تلاش کنیم حکمرانی مالیاتی کشور را به عنوان طرحی نو دراندازیم».
فرار مالیاتی ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در کشور
مالیات‌ستانی عادلانه و هوشمند از آنجایی اهمیت خود را آشکار می‌سازد که بر اساس آمارهای منتشره سازمان امور مالیاتی، دست‌کم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد. این در حالی است مالیات بر ارزش افزوده کالاها یا مالیات بر حقوق کارمندان و کارگران عادی اجرایی می‌شود، اما عملاً بسیاری از کسب‌وکارهای پولساز و متمولان جامعه از پرداخت مالیات معاف هستند یا طفره می‌روند.
از سوی دیگر در بودجه سال ۱۴۰۰، بیش از ۲۷۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی پیش‌بینی‌شده که به گفته معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی، در سه‌ماهه ابتدایی سال تنها حدود ۵۹ هزار میلیارد تومان آن دریافت شده است. گرچه بنا بوده دولت با افزایش میزان و خلق پایه‌های جدید مالیات، از اتکا به درآمدهای نفتی بکاهد و سهم درآمدهای غیرنفتی را در سبد اقتصاد کشور افزایش دهد اما عملکردها بیانگر این است که تعریف و هدف‌گذاری پایه‌های مالیاتی و پیگیری و تصویب طرح‌های کارسازی همچون مالیات بر عایدی سرمایه به حاشیه رفته و بی‌نتیجه باقی مانده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد با مالیات‌ستانی هوشمند از طریق اقدام‌هایی مانند مدرن‌سازی نظام مالیاتی یا تکمیل پایگاه اطلاعات مؤدیان مالیاتی و بهره‌مندی از پایانه‌های فروشگاهی می‌توان از فرارهای مالیاتی جلوگیری و راه‌های فرار را شناسایی کرد یا گروه‌های هدف جدیدی به مالیات‌دهندگان افزود.
کمک سامانه مؤدیان به تحقق مالیات هوشمند
در همین راستا علی ملک‌زاده؛ کارشناس حوزه مالیاتی در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد: از جمله اهداف سازمان امور مالیاتی کشور که در سال‌های اخیر نیز بارها توسط رئیس سازمان بر آن تأکید شده، مالیات هوشمند و مالیات الکترونیکی است؛ بنابراین هدف وزیر اقتصاد از طرح مالیات هوشمند، ابتدا این است مالیات‌ستانی با روش الکترونیکی صورت بگیرد که بستر اساسی آن همان قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان است.
ملک‌زاده ادامه داد: در صورت انجام چنین موضوعی، طبیعتاً بسیاری از مشکلات گذشته و فعلی حوزه مالیات، مسائل سازمان امور مالیاتی، فرارهای مالیاتی و دعاوی و اعتراض‌های مؤدیان رفع می‌شود یا کاهش محسوسی پیدا می‌کند. در واقع، سامانه مؤدیان به تحقق مالیات هوشمند و عادلانه شدن دریافت مالیات‌ها کمک می‌کند و نیز می‌تواند پایه‌ای برای مالیات‌های آینده باشد.
این کارشناس مالیاتی افزود: به نظر می‌رسد مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی با نظر وزیر اقتصاد هماهنگی بیشتری دارد؛ آن هم بدین صورت است که تمامی منابع درآمدی و هزینه‌های اشخاص حقیقی محاسبه شده و فرد بر اساس آن مشمول مالیات پلکانی می‌شود. مالیات بر درآمد افراد در کشورهای دنیا امری مرسوم است و به نظام مالیاتی عادلانه نزدیک‌تر است. در نتیجه آن، نیازی نیست افرادی که درآمد کمتری دارند، مالیات بپردازند و نظام مالیاتی به جای اینکه منبع‌محور باشد به سمت شخص‌محوری حرکت می‌کند.
دستیابی به نظام مالیاتی عادلانه با اجرای مالیات بر مجموع درآمد افراد
وی بیان کرد: با این اقدام، نظام مالیاتی کشور که اکنون تنها منابع درآمدی و شغل‌ها را به رسمیت می‌شناسد، پس از آن به سمت اشخاص می‌رود و در نتیجه درآمدها و هزینه‌های افراد اهمیت می‌یابد. با وجود اینکه مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به ایجاد نظام مالیاتی عادلانه گرایش دارد اما پیاده‌سازی آن کمی زمانبر و پیچیده است، با این حال گام نخست تحقق آن راه‌اندازی سامانه مؤدیان است. البته سامانه مؤدیان با هدف رصد جریان فعالیت‌های اقتصادی در راستای بهینه‌سازی مالیات بر ارزش افزوده پایه‌گذاری شده اما علاوه بر آن می‌تواند معاملات را شفاف کند و بر اجرایی شدن سایر پایه‌های مالیاتی همانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد نیز اثرگذار باشد.
طبیعتاً در مسیر تحول‌آفرینی نظام مالیاتی و حرکت به سوی عدالت اجتماعی، برخی ذی‌نفعان از شرایط ناشفاف فعلی سوءاستفاده کرده و کارشکنی‌هایی خواهند داشت؛ بنابراین یکی از کارهای سخت وزیر اقتصاد و مجموعه نظام مالیاتی، ایستادگی در برابر ذی‌نفعان است. باید ضرورت و فواید طرح‌ریزی نظام مالیاتی عادلانه و مؤثر توسط رسانه‌ها و کارشناسان برای مردم تبیین شود، زیرا نفع آن برای اکثر مردم است و به رونق تولید کمک خواهد کرد. از سوی دیگر تحقق نظام مالیاتی پیشرفته، کشور را تا حدودی از خطر کسری بودجه و چالش‌های بعدی آن نجات می‌دهد. همچنین می‌تواند به هوشمندسازی نظام مالیاتی کمک کند، یعنی در جایی قرار بگیرد که بتواند به اقتصاد جهت بدهد و آن را به شکوفایی نزدیک کند. بر همین اساس باید از فعالیت‌های تولیدی مالیات کمتری دریافت شود، اما در برخی حوزه‌ها که سرمایه‌گذاری غیرمولد صورت می‌گیرد و نفعی برای اقتصاد ندارد، میزان مالیات‌ها افزایش یابد.
نظر شما