پخش اخباری در زمینه درخواست جدی مقامات پاکستان از دولت موقت طالبان برای مقابله جدی‌تر با حضور و فعالیت تحریک طالبان پاکستانی (تی تی پی) در افغانستان و همچنین کشته شدن محمد خراسانی، سخنگوی این گروه در داخل خاک افغانستان در روزهای اخیر، موجب شد چگونگی برخورد اسلام‌آباد با این معضل مهم و حیاتی و همچنین ارتباط طالبان با این گروه ضددولتی پاکستان در کانون توجه قرار گیرد. در این راستا به نظر می‌رسد پاسخ به سه پرسش مهم ضرورت داشته باشد.
نخست اینکه انگیزه‌ها و اهداف طالبان پاکستانی از تقابل با دولت این کشور چیست؟ آن‌گونه که از اظهارات رهبران و بیانیه‌های انتشار یافته توسط تحریک طالبان پاکستانی استنباط می‌شود، اجرای احکام شریعت اسلامی در سراسر پاکستان عمده‌ترین و اصلی‌ترین هدف این گروه است.
با این حال برخی مقامات پاکستانی مانند عمران‌خان نقش عوامل قومی و قبیله‌ای و به‌خصوص پشتونیسم را در ایجاد این حرکت، پررنگ‌تر از عوامل مذهبی در نظر می‌گیرند. با توجه به اینکه «تی‌تی‌پی» هیچ‌گاه رسماً ادعای استقلال پشتون‌ها از پاکستان و یا الحاق آن‌ها به افغانستان را مطرح نکرده، نمی‌توان این دیدگاه را چندان معتبر دانست؛ ضمن اینکه در برخی مواقع گروهک تحریک‌طالبان، ادعاهای فرا سرزمینی و اسلام‌گرایانه جهانی (همچون حمایت از مسلمانان کشمیر و یا اویغورهای چین) نیز داشته‌اند.
پرسش دوم این است چه ارتباطی میان این گروه و طالبان افغانستان وجود دارد؟ با اینکه چندی پیش و پس از سلطه طالبان بر افغانستان، نور ولی محسود، رهبر تحریک طالبان پاکستان به‌صراحت اعلام کرد حزب وی شاخه و بخشی از امارت اسلامی افغانستان است؛ مقامات طالبان منکر هرگونه اتحاد و یا ارتباط سازمانی و تشکیلاتی با این گروه بوده و صرفاً آن را حرکتی مرتبط با مسائل داخلی پاکستان تلقی می‌کنند.
اما حتی اگر مواضع طالبان را بپذیریم، این مسئله غیرقابل انکار است که هر دو گروه خاستگاه‌ها و علایق مشترک قومی و قبیله‌ای دارند و در وهله دوم، تجربه چند دهه جنگیدن در کنار یکدیگر، روابط گروهی و شخصی بسیار نزدیک و در هم تنیده‌ای میان آن‌ها به وجود آورده است.
میانجی‌گری اخیر امارت اسلامی طالبان میان اسلام‌آباد و تی‌تی‌پی و برقراری یک آتش بس یک‌ماهه، پیامد همین ارتباط نزدیک تلقی می‌شود.
اما پرسش سوم و در واقع مهم‌ترین پرسش این است که دولت اسلام‌آباد در شرایط قرار گرفتن بر سر دو راهی تقویت دولت طالبان و جلوگیری از خیزش دوباره تحریک طالبان پاکستان، کدام گزینه را در ارجحیت قرار خواهد داد؟ فشارهای پاکستان به دولت موقت طالبان و حتی استفاده از زبان تهدید در روزهای اخیر، می‌تواند گواه این باشد که اسلام‌آباد ارجحیت بیشتری برای گزینه دوم یعنی جلوگیری از خیزش دوباره «تی‌تی‌پی» قائل است. اسلام‌آباد دلایل قانع‌کننده‌ای نیز برای این انتخاب دارد که جلب رضایت و حفظ اتحاد اقتصادی با چین (با توجه به نارضایتی چین از همکاری تحریک طالبان با اویغورها) تنها یکی از این دلایل است.
نظر شما