هر چند در بین وقایع و حوادث مربوط به شهر مقدس مشهد روزهای نهم و دهم دی سال۱۳۵۷ از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما نباید از وقایع و حوادث بهمن ۵۷ در مشهد و در آستانه ورود امام خمینی(ره) به کشور غفلت شود. آنچــه در ادامــه می‌خوانیــد بخشــی از توضیحات فاطمه خندان، کارشناس واحد مطالعات انقلاب اسلامی مشــهد در اداره امور اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره است. وی کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی است.
اعزام برخی از اقشار مشهد برای استقبال از امام به تهران
زمزمه‌های ورود امام به ایران موجب دلگرمی اعتصاب‌کنندگان در ادارات و نهادهای مختلف می‌شد. ازجمله با قطعی شدن خبر بازگشت امام، کارکنان رادیو و تلویزیون خود را برای بازگشت امام و پخش تصاویر و اخبار آن از صدا و سیما آماده کرده و با توصیه مراجع و علما و درخواست‌های مردمی به اعتصاب پایان دادند.
از سوی دیگر فرودگاه‌های کشور نیز که از چندی پیش در تعطیلی به سر می‌بردند با قوی شدن احتمال خبر بازگشت امام دست از اعتصاب برداشته و قرار بر این شد اعتصاب آن‌ها با حضور آیت‌الله طالقانی پایان یابد.
کمیته استقبال از امام نیز به‌شدت مشغول آماده کردن شرایط در ایران برای ورود امام بود و اطلاعیه‌های این کمیته زمان و مسیر ورود امام(ره) را به اطلاع مردم منتظر ایران می‌رساند.
گروه‌های استقبال از امام از اصناف مختلف و بیوت مراجع مشهد سازماندهی شده و به تهران رفتند. از جمله گروهی از بازاریان مشهد و نیز پزشکان انقلابی بیمارستان‌های ۱۷شهریور، امام رضا(ع) و قائم(عج) و نیز روحانیون مبارز که گروهی با عدم بازگشت امام در برنامه اولیه، به مشهد بازگشتند.
دهه آخر ماه صفر سال ۱۳۵۷ مشهد
جلسات سخنرانی انقلابی در تالار بزرگ شهرداری مشهد با سخنرانی روحانیت مبارز آیت‌الله خامنه‌ای، حجج اسلام هاشمی‌نژاد و فرزانه در میان کارکنان شهرداری و اصناف مختلف و مردم انقلابی برگزار می‌شد.
کارشکنی‌ها برای به هم خوردن برنامه بازگشت امام موجب گسترده شدن اعتراض‌ها و تحصن دانشجویان و علما در مسجد دانشگاه تهران، قم و نیز تحصن علما و روحانیت در حرم مطهر رضوی در رواق دارالزهد مبارکه شد.
مردم مشهد با وجود بارش شدید برف در روزهای سوم تا پنجم بهمن ماه ۱۳۵۷ در اعتراض به استقرار نظامیان با تانک و زره‌پوش اطراف فرودگاه مهرآباد و مختل شدن پرواز امام به ایران، در منزل آیت‌الله شیرازی تجمع و سپس در شهر مشهد راهپیمایی کردند.
با منتشر شدن خبر به تعویق افتادن سه روزه سفر امام به ایران در پنجم بهمن ۱۳۵۷ که طی اطلاعیه‌ای از سوی کمیته استقبال از امام به صورت رسمی اعلام شد، گروه‌ها و اصناف و ادارات مختلف طی پیام‌هایی حمایت دوباره خود را از امام خمینی(ره) اعلام کرده و در تجمعات و راهپیمایی‌هایی به دعوت مراجع و علما و روحانیت شرکت می‌کردند. این در حالی بود که در مشهد مردم خود را برای مراسم آخر ماه صفر و ارتحال پیامبراسلام (ص) و شهادت امام رضا(ع) آماده می‌کردند و شهر حال و هوای دیگری داشت.
بیوت مراجع و علما از جمله آیت‌الله شیرازی نیز با انتشار اعلامیه، اقدام دولت بختیار برای ایجاد مانع در بازگشت امام خمینی(ره) به ایران را محکوم کردند.
همبستگی اقشار مختلف مشهد در حمایت از بازگشت امام خمینی(ره)
کارکنان آستان قدس رضوی طی اعلامیه‌ای با اعلام حمایت خود از امام خمینی(ره)، بازگشت ایشان را خواستار شدند.
فرهنگیان مشهد نیز با تجمع در سالن ورزشی میدان چرخ (واقع در بین چهارراه بیسیم و چهارراه لشکر فعلی) و سخنرانی حجت‌الاسلام هاشمی‌نژاد، سعیدی و حسینی خواستار بازگشت امام خمینی و تشکیل حکومت اسلامی شدند.
اصناف و گروه‌های مختلف از جمله اتحادیه پوشاک و صنف خیاط مشهد، کمیته اجرایی کارکنان راه و ترابری خراسان و جامعه مهندسین خراسان علاوه بر حضور در تجمعات و راهپیمایی، بیانیه‌هایی در اعلام حمایت از امام خمینی(ره) منتشر کردند.
با افزایش اعتراضات و راهپیمایی‌ها علیه دولت بختیار و مخالفت امام خمینی برای ملاقلات یا مذاکره با وی در پاریس، بختیار طی مصاحبه‌ای بر مواضع خود برای اجرای قانون اساسی و عدم موافقت با درخواست‌های امام و انقلابیون پافشاری کرد که این مصاحبه به تشدید تظاهرات علیه دولت انجامید و بازگشت امام را قطعی نمود.
انتشار مصاحبه امام با خبرنگاران در نوفل لوشاتو در مورد بسته شدن فرودگاه‌های ایران و ممانعت از ورود ایشان، به راهپیمایی‌های گسترده در ایران و به‌ویژه مشهد مقدس منتهی شد.
راهپیمایی مردم مشهد در روز شنبه ۲۸صفرمطابق با هفتم بهمن ماه ۱۳۵۷ که از ابتدای خیابان طبرسی به سمت پایین خیابان شروع شده بود، از پنجراه به سمت حرم مطهر رضوی ادامه یافت. تظاهرات‌کنندگان در مقابل صحنه موزه (رواق امام خمینی(ره) فعلی) تجمع کردند. آنان با در دست داشتن تصاویر امام و شهدا و شعارهایی در اعتراض به دولت بختیار و جلوگیری از ورود امام، به سمت خیابان امام رضا(ع) حرکت کردند. حجت‌الاسلام هاشمی‌نژاد در سخنرانی میان راهپیمایان و تظاهرات‌کنندگان دولت وقت را به گفته امام، غیرقانونی دانسته و اقدام دولت در ممانعت از ورود امام را محکوم کرد.
حرم مطهر رضوی مرکز تجمع‌های مردمی مشهد
همزمان با این حوادث، نمایشگاه‌های عکس و کتاب از حوادث و شهدای انقلاب در تالار دانشکده پزشکی، دانشسرای خیابان راهنمایی و دبیرستان دکترمحمد مصدق مشهد (خیابان خسروی) برگزار شد.
به دنبال تحصن روحانیون مبارز تهران و مدرسین حوزه علمیه قم و نمایندگان روحانیون شهرستان‌ها در دانشگاه تهران به عنوان اعتراض به بسته شدن فرودگاه و ممانعت از بازگشت امام، روحانیون بر ادامه تحصن تا بازگشت امام تأکید داشتند.
تظاهرات میلیونی مردم مشهد با حضور اقشار و اصناف مختلف از جمله کارکنان اداره غله و سیلوی خراسان در دوشنبه۳۰ صفر برگزارشد.
علما و مراجع نیز در دوشنبه ۹ بهمن۱۳۵۷شمسی مطابق با ۳۰صفر ۱۳۹۹قمری طی پیامی با روحانیون و اصناف متحصن در دانشگاه تهران اعلام همبستگی کردند.آیت‌الله خامنه‌ای نیز که در این زمان همراه با روحانیت متحصن در دانشگاه تهران به سر می‌بردند، پیام کانون نشر حقایق و انقلابیون مشهد در حمایت از تلاش روحانیت و اصناف متحصن در مسجد دانشگاه تهران برای بازگشت پیروزمندانه امام به ایران را اعلام کردند.همچنین علمای متحصن در حرم امام رضا(ع) از جمله سید عزالدین حسینی زنجانی، جواد تهرانی، علی فلسفی، حسنعلی مروارید، سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد و عباس واعظ طبسی با انتشار بیانیه‌ای همبستگی خود با علمای متحصن در مسجد دانشگاه تهران و مسجد اعظم قم تا بازگشت امام به ایران را اعلام کردند.
بیانیه اساتید حوزه علمیه مشهد، آیات عظام سید ابراهیم حجازی، یعقوب واعظی، محمدحسین جعفری، عباس عباس‌نژاد، رجب‌علی رضازاده، محمدباقر عباسپور، محمدرضا دهشت و سیدعلی اکبر بنی‌هاشمی نیز مبنی بر اعلام همبستگی با انقلاب و حمایت از امام خمینی(ره) منتشر شد.
به دنبال تحصن علما و روحانیون در حرم منور امام هشتم(ع) از دهم تا دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ بسیاری از نهادها و ادارات و از جمله جامعه دانشگاهیان با حضور و یا انتشار بیانیه از تحصن علما در مشهد و تهران حمایت و با تحصن‌کنندگان تا بازگشت امام خمینی(ره) به ایران اعلام همبستگی کردند.
در پی اعلام سه روز عزای عمومی به مناسبت کشتار تظاهرات‌کنندگان تهران و شهرستان‌ها و نیز اعدام چند همافر نیروی هوایی در روز چهارشنبه ۱۱ بهمن نیز تظاهرات گسترده ای در مشهد از باشگاه دانشگاه فردوسی و بیمارستان ارتش به منظور بازگشت امام به ایران برگزار شد و تا حرم مطهر رضوی ادامه داشت که در پایان تظاهرات‌کنندگان با حضور در حرم مطهر امام رضا(ع) و محل تحصن، با علما و روحانیت اعلام همبستگی کردند. حجت‌الاسلام هاشمی‌نژاد در جمع متحصنان خبر قرار بازگشت امام به ایران را اعلام کرد.
جامعه فرهنگیان و حومه نیز با حضور در این محل اعلام همبستگی خود با متحصنان و حمایت از تحصن در دانشگاه تهران را اعلام داشتند.
کارکنان رادیوو تلویزیون نیز با حضور در سالن تشریفات آستان قدس رضوی در صحن موزه و اهدای گل به روحانیون مبارز متحصن، با ایشان اعلام همبستگی کردند.
۱۲ بهمن ۵۷ مشهد
سرانجام ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ فرارسید و امام و همراهان پس از تحمل تبعید و دوری از وطن با مبارزات اقشار مختلف مردم به میهن بازگشتند. مردم گزارش مراسم استقبال از امام را از تلویزیون پیگیر بودند.
جمع زیادی از مردم در استقبال از بازگشت امام خمینی(ره)، در میدان شهدای مشهد و خیابان‌های منتهی به حرم امام هشتم(ع) که در طول یک سال شاهد مبارزات مردم بود به شادی و پخش گل و شیرینی پرداختند.
سیل پیام‌ها و تلگراف‌های تبریک و خوشامدگویی آیات عظام و روحانیت و اصناف و ادارات از مشهد و شهرستان‌ها به تهران به مناسبت بازگشت امام به ایران در تاریخ۱۳۵۷/۱۱/۱۲ مصادف با ۳ربیع الاول ۱۳۹۹ سرازیر بود. راهپیمایی مردم به مناسبت ورود امام از مقابل مدرسه نواب مشهد آغاز و به سمت منزل آیت‌الله شیرازی و خیابان خسروی نو ادامه داشت. این راهپیمایی در مقابل صحن موزه با سخنرانی یکی از روحانیون در صحن امام خمینی پایان یافت. همچنین تحصن روحانیون مشهد در حرم مطهر با بازگشت امام خاتمه یافت و بیانیه‌ای در تبریک بازگشت امام و حمایت از ایشان قرائت شد.
روزهای پس از ورود امام نیز ایران و شهر مشهد شاهد حضور مردم برای به ثمر نشستن مبارزات با زعامت و رهبری امام خمینی بود. مشهد شاهد راهپیمایی کسبه بازار رضا و دیگر اقشار مردم مشهد در مسیر خیابان‌های شیرازی، خسروی، ارگ (امام خمینی فعلی)، بهار و امام رضا(ع) با تمثال امام خمینی در مخالفت با دولت بختیار و درخواست تشکیل حکومت اسلامی در روز شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۵۷ بود که با حضور در حرم مطهر پایان یافت.
نظر شما