مذاکرات چهار ساعته میان جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان یک خروجی مهم داشت و آن از سرگیری مذاکرات متوقف شده احیای برجام در روزهای آینده بود. آن قدر نزدیک که بورل تاکید کرد منظور از آینده نزدیک  «فوری» است اما چرا غرب  که کمتر از یک ماه قبل بانی قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود به این نتیجه رسیده که می‌تواند دوباره با ایران گفت وگوها را از سر بگیرد؟ آن هم در شرایطی که آقای بورل تاکید دارد شروع دوباره مذاکرات علاوه بر موافقت ایران، موافقت آمریکا را نیز کسب کرده است. اکنون سوال این است؛چه اتفاق مهمی افتاده است که طرف غربی که به ویژه طی هفته‌های اخیر بر به بن بست رسیدن مذاکرات  تاکید داشت و به طور تلویحی و گاه به صراحت تهدیدهایی را مبنی بر به پایان رسیدن مذاکره مطرح می‌کرد،اکنون به میز مذاکره بازگشته است؟

برای ارائه  پاسخی دقیق به این سوال  قاعدتا باید از جزئیات مذاکرات طرفین مطلع بود اما  نشانه‌های دیگری وجود دارد که توجه به آن‌ها تا حدی  پاسخ را شفاف خواهد کرد.جدا از این که  به نظر می‌رسدطرفین در شرایط فعلی تمایلی به افزایش تنش ندارند، پاسخ قاطع هسته‌ای ایران به قطعنامه اگرچه متناسب با متن قطعنامه بود و می‌توانست بیشتر از این هم باشد، به طرف‌های مقابل نشان داد ایران در این بازی اگر برنده نباشد اجازه نخواهد داد طرف دیگری هم خود را پیروز ببیند و حتی آماده است اقدامات  تکمیلی دیگری هم انجام دهد. خبرهای موثق رسیده به خراسان هم نشان می‌دهد سناریوهای بعدی ایران برای پاسخ به اقدامات مخرب طرف مقابل آماده شده بود و می‌توانست برای طرف مقابل  شوکه کننده باشد.

همچنین افزایش مبادلات خارجی ایران با کشورهای مختلف به ویژه کشورهای همسایه،  بازگشت برخی پول‌های بلوکه شده به ایران یا امکان استفاده و خرید ایران از آن منابع،  افزایش فروش نفت ایران به صورت مستقیم و با واسطه و سایر راه‌های دور زدن تحریم به ویژه با توجه به نیاز بازار انرژی به نفت ایران  به دلیل  جنگ اوکراین،  در کنار عبور دولت از گردنه حذف ارز ترجیحی، باعث شد آمریکا و متحدان اروپایی‌اش احساس کنند که ادامه این روند می‌تواند ایران را به مرحله غیر قابل کنترلی در حوزه پیشرفت‌های هسته‌ای برساند، تا حدی که دیگر برجام هم نتواند این موتور روشن شده را مهار کند.البته ایران نیز بارهااعلام کرده است که هیچ علاقه‌ای به افزایش سطح تنش ندارد و برجام در صورت احیا باید  انتفاع کامل اقتصادی برای کشورمان داشته باشد. بااین حال به نظر می‌رسد بعد از یک دوره افزایش تنش در سه ماه اخیر که اوجش را در تصویب قطعنامه ضد ایرانی شاهد بودیم، طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه بازی بزدل به نفع هیچ طرفی نیست و حتی می‌تواند فضا رابرای سوء استفاده  طرف‌های ثالث مانند رژیم صهیونیستی که هیچ علاقه‌ای به احیای برجام و کاهش تنش ندارند، باز کند.

فعالیت‌های اخیر بورل و معاونش مورا در روزهای اخیر و چراغ سبز ایران و آمریکا برای آفتابی کردن فضای تیره و تار مذاکرات، نتیجه‌اش سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران بود و طرفین روز گذشته بیش از چهار ساعت در یک دور گفت وگو کردند.  هرچند هنوز مشخص نیست بسته پیشنهادی بورل در این سفر چه بوده و آیا پیشنهادهایی وسوسه کننده برای تهران و در چارچوب خطوط قرمز کشورمان به ویژه انتفاع کامل ایران از منافع اقتصادی برجام را در خود داشته یا نداشته، اما همین توافق اولیه برای از سرگیری مذاکرات در روزهای آینده که به گفته انریکه مورا در گفت وگویی کوتاه با بنده  احتمالا هفته آینده خواهد بود،  نشان می‌دهد طرف مقابل فهمیده که ایران در برابر فشارهای سیاسی به ظاهر فنی در آژانس و فشارهای اقتصادی،  حاضر به کوتاه آمدن از خواسته اصلی‌اش در برجام نیست و اصولا برجامی را که نتواند انتفاع اقتصادی ایران را تضمین کند بی فایده می‌داند. جمهوری اسلامی ایران همچنان چند خواسته اصلی و منطقی خود را پیگیری می‌کند که گرفتن تضمین لازم برای پایداری توافق،  راستی آزمایی برای موثر بودن توافق و رفع همه تحریم‌های برجامی و متناقض با برجام برای خوب بودن توافق سه محور اصلی این خواسته‌هاست و بدون این‌ها نمی‌توان امیدی به توافق احتمالی داشت. به نظر می‌رسد همچنان توپ در زمین طرف مقابل است،  هم آمریکا که با خروج غیرقانونی خود از برجام این تنش را ایجاد کرد و هم اروپایی‌ها که با همراهی عملی به رغم مخالفت لفظی، اثرات تحریم‌های آمریکا را دوچندان کردند و با تصویب قطعنامه شورای حکام در لفظ نیز کنار آمریکا ایستادند.  طرف مقابل همچنان باید به دنبال تصمیم سیاسی خود باشد تا مذاکرات آینده نیز به سرنوشت مذاکرات قبلی و بن بست ایجاد شده نینجامد.

روزهای آینده،  حساس و به لحاظ مذاکراتی پیچیده است و می‌تواند تکلیف این کلاف درهم پیچیده را تا حد زیادی روشن کند.  باید منتظر بود تا جزئیات بیشتری از مذاکرات طولانی تهران و خواسته‌های دو طرف و توافقات احتمالی منتشر شود تا بتوان بهتر قضاوت و تحلیل کرد.

 هادی محمدی

منبع: خراسان